In het Egypte van de 7de eeuw v. C was platina al gekend voor het vervaardigen van sieraden. Het zuiver wit glanzende metaal dankt zijn naam aan de Spaanse conquistadores van de 16de eeuw, die dit voor hen nieuwe metaal platina, ‘zilvertje’, noemden omdat ze het in kleine hoeveelheden aantroffen naast zilver in de beddingen van Zuid-Amerikaanse rivieren.
In de natuur komt platina voor als zuiver metaal, maar ook in chemische verbindingen, gemengd met nikkel- en koperertsen. Verder wordt platina ook aangetroffen als legering met andere edele metalen zoals palladium, ruthenium, rhodium en osmium. Heel deze dure familie staat bekend als de platina groep metalen (PGM).
De fabricage van platina is een moeizaam proces. Om het erts te kunnen opdelven moet men gaan tot de respectabele diepte van 2 à 3 km. Het duurt 6 maanden om uit 10 ton erts een 30-tal gram zuiver platina te isoleren.
De wereldwijde jaarproductie van platina, afkomstig van mijnbouw, was in 2010 183,2 ton, dat is 2,2 ton of 1,2% meer dan het jaar ervoor. Het gros (138 ton, 75%) was afkomstig van Zuid-Afrika, gevolgd door Rusland met 24 ton ofwel 13%. Zuid-Afrika zag in 2010 versus 2009 zijn productie dalen van 141 naar 138 ton (-2%), voor Rusland was er een stijging met 14% van 21 naar 24 ton.
De totale stijging van de platinaproductie van 2009 naar 2010 betekent het einde van een dalende trend die in 2006 begon. In 2010 was er meer vraag naar platina omwille van het nog altijd bescheiden herstel van de wereldeconomie in dat jaar. Er werden bij voorbeeld meer wagens geproduceerd, vooral in China en India. Dit leidde tot een toenemende vraag naar platinagroepmetalen of PGM (verklaring zie hoger), die vooral in katalysatoren voor dieselmotoren een grote rol spelen.
Meer dan de helft van de jaarproductie is bestemd voor katalysatoren voor auto’s. Iets meer da, 1/5de gaat naar juwelen, dan volgen de elektronica en de chemische industrie, waar platina o.a. gebruikt wordt als katalysator. Minder dan 10% van het geproduceerde platina verdwijnt in bankkluizen als belegging.
De wereldvoorraad van de PGM werd in 2010 geraamd op 66.000 ton, dat is 5.200 ton of 7,3% minder dan de raming voor 2009. Momenteel is er geen reden om gebrek aan PGM te vrezen de volgende 100 jaar. Bovendien gaan experts ervan uit, dat mits aangepaste ontginningstechnieken er nog eens 100.000 ton PGM voorradig is.
In de lijst van de 10 belangrijkste platinaproducerende bedrijven komt de dominantie van Zuid-Afrika duidelijk tot uiting.
De grafiek van de platinaprijs toont een ronduit spectaculaire stijging van januari 2002 tot maart 2008: een toename met meer dan 160%. Dan sloeg de wereldwijde crisis toe en kelderde de prijs tot ca 20.000 euro per kilogram. Sindsdien is weliswaar een comeback bezig, maar deze kan niet nippen aan de prijsstijging van bij voorbeeld palladium. Op dit ogenblik (1 december 2011) noteert platina aan 37.200 euro/kg.
Wie belangstelling heeft voor beleggen in platina, kan hier klikken.
Jan Van Besauw
Publicist USMarkets.nl