Na goud is koper het oudst bekende metaal. In de prehistorie vervaardigde men al de koper/zinklegering messing. In Irak zijn koperen kralen gevonden uit 8.700 v.Chr. en bij het lichaam van ‘Ötzi’, het lijk van een man gestorven in 3.300 v.Chr. en in 1991 gevonden in de Alpen op de grens van Oostenrijk en Italië, lag o.m. een bijl uit 99,7% zuiver koper.
De naam van het metaal is afgeleid van het eiland Cyprus, waar de Romeinen het erts dolven. Het metaal noemden ze aanvankelijk cyprium en nadien cuprum.
Koper is niet alleen al heel lang bekend als zuiver metaal, maar ook in legeringen zoals brons en messing. Zoals hierboven aangehaald is messing al sinds de prehistorie bekend, maar dat het een legering was van koper en zink werd eerst in de 18de eeuw ontdekt.
En koper/tinlegering brons heeft zijn stempel gedrukt op eeuwen geschiedenis.
In de natuur komt koper nooit zuiver voor, maar altijd gebonden aan andere elementen in de vorm van ertsen zoals o.m. chalcopyriet (verbonden met ijzer en zwavel), als carbonaten in malachiet en azuriet of als sulfide in covelliet.
Het meeste kopererts wordt gewonnen door het oppervlak af te graven. Het metaal bekomt men door het erts te roosten, d.w.z. gemengd met houtskool en soms ook zand te verwarmen tot ca 1.100 °C.
In het jaar 2010 was de productie van ‘nieuw’ koper, d.w.z. afkomstig van mijnbouw en niet van recyclage, 16,175 miljoen ton. Het leeuwendeel hiervan komt uit Zuid-Amerika, met name Chili en Peru, goed voor resp. 34 en 8% van het wereldtotaal. In 2010 was de wereldproductie 0,3 miljoen ton (1,9%) hoger dan in 2009.
De globale productie van koper overtrof in 2010 de vraag met 0,2 miljoen ton.
Recuperatie speelt een cruciale rol in het koperverhaal. Tot 40% van alle koper dat op de markt komt, is afkomstig van het verwerken van afval.
De toepassingen van koper zijn velerlei: draad in allerlei uitvoeringen, elektromagneten, munten, kunstwerken, elektrische apparaten en kabels, elektronica, muziekinstrumenten, bouwmaterialen (gevel- en dakbedekking) enz. Bijna de helft (49%) gaat naar de bouwsector, 20% naar toepassingen i.v.m. elektriciteit en elektronica, 11% naar voer- en vaartuigen, 8% nar industriële machines en apparaten en tenslotte wordt 2% van het koper gebruikt voor de fabricage van allerlei chemicaliën.
Bovenstaande grafiek geeft de toestand aan van de koperreserves eind 2010. Met ‘reserves’ wordt hier bedoeld, het kopererts dat als het ware klaar is voor ontginning volgens de huidige methodes. Aan het productietempo van 2010 volstaan deze reserves voor ca 35 jaar. Omdat het verbruik nog altijd stijgend is, lijkt het realistischer uit te gaan van reserves voor 25 jaar.
Buiten reserves zijn er ook ‘resources’, dat zijn natuurlijke hulpbronnen, nog niet ontginbaar omwille van locatie, klimatologische omstandigheden enz. Deze resources kunnen naar schatting 1.300 miljard ton koper opleveren. Een voorbeeld van zulke resources zijn de zg. oceaanknollen op de bodem van de diepzee. Hier zou nog
700 miljoen ton koper te vinden zijn. Deze 550 + 700 miljoen ton zouden volstaan tot het einde van deze eeuw, recuperatie buiten beschouwing gelaten.
De voornaamste koperproducerende firma’s staan opgesomd in bovenstaande tabel.
De grafiek van de koperprijs geeft aan, dat deze prijs van begin 2006 tot eind 2008 probeerde de weerstand van ca 6 euro/kg te doorbreken. Dan kwam de crisis en de prijs kelderde om dan vanaf januari 2006 te herstellen. Uiteindelijk sneuvelde de vermelde weerstand van 6 euro/kg en de prijs steeg tot bijna 7,3 euro om daarna weer rond 6 euro te belanden.
De evolutie van de koperprijs en commentaar erbij kunt u dagelijks aantreffen op deze site.
Jan Van Besauw
Publicist USMarkets