Benzine (vernieuwd dossier)

Als je Carl Benz heet en in 1896 de auto­mo­tor uitvin­dt, dan lijkt het logisch dat de brand­stof naar jouw naam wordt genoemd. Dat is even­wel niet waar. Ben­zine bestond trouwens al voor de auto­mo­tor er was en dankt haar naam aan deze van de ben­zoë­boom, die een hars bevat waaruit een brand­bare vloeistof werd gedes­tilleerd die ben­zine genoemd werd.

Tot in de 19^de eeuw werd ben­zine gebruikt tegen luizen en hun eieren en dat lei­d­de geregeld tot brand in huis en uit­slag op de huid. Van­daag is het leeuwen­deel van de gepro­duceerde ben­zine motor­brand­stof voor aller­lei voer­tu­igen, ter­wi­jl een klein deel gebruikt wordt als oplos­mid­del in stomer­i­jen (droogkuis) en voor camp­ingvu­urt­jes en –ver­licht­ing.

De ben­zoë­boom wordt met rust gelat­en, sinds het einde van de 19^de eeuw gebeurt de indus­triële pro­duc­tie van ben­zine door het ​‘krak­en’ van aar­dolie. Bij dit procédé lei­dt men ruwe olie bij hoge tem­per­atu­ur over een katalysator, bij voor­beeld een ​‘spons’ uit plati­na. Hier­door ont­bindt de olie in zg. frac­ties met ver­schil­lende kookpun­ten. Eén van deze frac­ties is het kool­wa­ter­stof­fen­mengsel benzine.

Voor ben­zinemo­toren is de ide­ale brand­stof iso-octaan (C8H18), een kool­wa­ter­stof bestaande uit 8 kool­stof © atom­en met daaraan gebon­den 18 water­stof (H) atom­en. Als men het heeft over ​‘octaange­tal’ om de kwaliteit van de ben­zine aan te geven, dan gaat het eigen­lijk over het ​‘iso-octaange­tal’. Een ben­zinemo­tor die draait op zuiver iso-octaan zal niet ​‘klop­pen’ of ​‘pin­ge­len’, een ongewenst fenomeen wan­neer het mengsel ben­zine en lucht spon­taan ont­ploft tij­dens het samen­drukken in de cilin­ders, dus voor de vonk van de bougie het ontsteekt.
Een motor op puur iso-octaan klopt niet of nauwelijks en men spreekt dan ook van een klopge­tal 100. De per­fec­tie is niet van deze wereld en dat geldt ook voor ben­zine, die nooit ofte nim­mer uit zuiver iso-octaan bestaat (ten­z­ij je nog stukken meer wilt betal­en aan de pomp).

De namen van de courante ben­zi­ne­soorten Euro­su­per 95 en Super­plus 98 geven aan, met welk klopge­tal ze overeen­stem­men. Om ben­zines te verkri­j­gen met zulke klopge­tallen in de buurt van de per­fec­tie van 100, ter­wi­jl ze toch relatief weinig iso-octaan bevat­ten, moet men een aan­tal addi­tieven toevoe­gen. Het bek­end­ste hier­van is of was tetraëthyl­lood. Deze giftige vloeistof doet haar werk uit­stek­end, maar voor het milieu en dus ook voor ons is dat lood in de uit­laat­gassen niet zo leuk. Daarom bevat ben­zine de dag van van­daag als antik­l­op­mid­del methyl-ter­ti­air-butylether, een vloeistof die heel wat vrien­delijk­er is voor het milieu. Ben­zine die dit prod­uct bevat, heet ​‘lood­vrij’, ​‘sans plomb’, ​‘unlead­ed’, ​‘unverbleit’, enz.

De pri­js van ben­zine aan de pomp is voor de over­heid een rijke bron van inkom­sten, zek­er in Europa. Nemen we als voor­beeld de pri­js van Euro­su­per 95 in Ned­er­land. Van de pri­js van elke liter die getankt wordt, gaat iets min­der dan de helft (47%) naar de schatk­ist. De pro­duc­tiekost beloopt 28% en de BTW-dienst incasseert 16%. De kleinere frac­ties van de ben­zinepri­js gaan naar de dis­trib­u­teur, het tanksta­tion en tenslotte naar de oliemaatschappij.

Ongeveer elke trimester ver­schi­jnt op deze site een overzicht van de pri­j­sevo­lu­tie van ben­zine en diesel in de EU, soms in vergelijk­ing met de sit­u­atie in andere lan­den zoals de USA.

Omdat de olievoor­raden niet oneindig zijn, zal er waarschi­jn­lijk in de loop van deze eeuw een einde komen aan de beschik­baarheid van ben­zine. Met het oog hierop ontwikkelt de auto-indus­trie alter­natieven zoals hybride wagens (ben­zine-elek­triciteit), wagens op elek­triciteit, water­stof, bio-ethanol en zo meer.