Aardgas bestaat grotendeels uit methaan, een gas dat niet alleen op aarde, maar op vele planeten van ons zonnestelsel overvloedig aanwezig is. De aardkorst bevat aardgas als geïsoleerde gasbellen of daar waar olievelden en steenkooladers zijn. Op de oceaanbodems treffen we methaan aan als methaanhydraat, waarover dadelijk meer. Methaan wordt op aarde voortdurend gevormd als bijproduct van de vertering van voedsel. Vooral vee speelt hierbij een grote rol.
Methaan is een zg. broeikasgas, dat samen met CO2 bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Wat de toename van CO2 betreft, wordt de menselijke industriële activiteit met de vinger gewezen. Methaan daarentegen wordt zoals aangehaald ook in grote hoeveelheden geproduceerd bij het verteren van planten door herbivoren zoals koeien. Een andere potentiële bron van extra methaan is het hierboven geciteerde methaanhydraat, waarvan zich miljarden tonnen op de oceaanbodem bevinden. Dit methaanhydraat kan alleen stabiel blijven door de combinatie van hoge druk en lage temperaturen op de oceaanbodem. Als ten gevolge van de klimaatswijziging de oceanen echt zouden gaan opwarmen komt dit methaan vrij en zijn catastrofale gevolgen voor het wereldklimaat te vrezen.
Aardgas wordt in de eerste plaats gebruikt voor het opwekken van elektriciteit door het aandrijven van gas- en stoomturbines. Het voordeel tegenover conventionele brandstoffen zoals olie en steenkool is, dat aardgas meer warmteopbrengst geeft, zodat netto resp. 30 en 45% minder CO2 wordt uitgestoten. Bovendien komen er zo goed als geen schadelijke bijproducten vrij bij de verbranding.
Een andere toepassing van aardgas is de productie van waterstof, die kan gebruikt worden in voertuigen aangedreven met elektrische brandstofcellen of door het verbranden van waterstof in de lucht.
Aardgas kan ook aangewend worden als brandstof (LPG, liquified petroleum gas) voor voertuigen, voor kookvuren en verwarmingsinstallaties, voor het produceren van ammoniak in de kunstmestindustrie en als grondstof voor vezels, verf enz.
De tien landen met de grootste aardgasproductie in 2011 vindt u in onderstaande grafiek:
De wereldproductie in 2011 bedroeg 3.276,2 miljard kubieke meter, dit is 2,6% meer dan in 2010. De top-10 landen nemen hiervan meer dan 66% voor hun rekening. Nederland is net niet bij deze top-10. De productie in 2011 bedroeg 64.2 miljard m³, dit is bijna 9% minder dan in 2010, nog goed voor iets minder dan 2% van het wereldtotaal.
Als we de wereldproductie per geografische regio beschouwen, dan zien we dat de regio Europa & Eurazië (o.a. Rusland, Oekraïne, Kazachstan en Oezbekistan) het voortouw neemt met 32% van het wereldtotaal.
Het verbruik in 2011 bedroeg wereldwijd 3.222,9 miljard m³, dit is 1,6%) iets minder dan de geproduceerde 3.276,2 miljard kubieke meter.
Maar bij de 3 grootste verbruikers merken we, dat in Europa & Eurazië en Azië & Stille Oceaanregio het verbruik de productie heeft overtroffen met resp. 6,3 en 23% heeft overtroffen, terwijl in Noord-Amerika verbruik en productie bijna perfect overeenstemden.
Bijna overal op aarde treft men aardgasbellen aan, ook in Nederland, maar de grootste zijn in Rusland, Iran, Qatar, Turkmenistan, de VS en Venezuela, met resp. ca 45, 33, 25, 24, 8,5 en 5,5 miljard m³.
Op het einde van 2011 was de ‘bewezen’ reserve aardgas wereldwijd 208.400 miljard m³. Uitgaande van het verbruik van 2011 volstaat deze voorraad voor ca 65 jaar. In de realiteit zal aardgas eerder uitgeput zijn, omdat het verbruik jaar na jaar stijgt. Tussen eind 2000 en eind 2011 nam het verbruik toe van 2.411,7 naar 3.222,9 miljard m³, dit is een toename met meer dan 33,61%.
Bovenstaande grafiek toont de evolutie in de wereldreserves over een periode van 21 jaar. Hierbij valt het op, dat er jaar na jaar meer aardgas aanwezig is, terwijl het verbruik jaar na jaar stijgt zoals zonet aangehaald (+33,6% tussen eind 2000 en eind 2011).
Nederland geeft aan, dat de voorraad aardgas terugloopt: van 1.800 miljard m³ op het einde van 1990 tot 1.100 miljard m³ op het einde van 2011.
Om niet afhankelijk te zijn van soms politiek instabiele regio’s zoekt men naar alternatieve bronnen van methaan. Zo is er biogas, afkomstig van uitwerpselen en verrottend huishoudelijk afval. Een andere bron, op dit ogenblik nog speculatief, is de eerder vermelde enorme hoeveelheid methaanhydraat, te ‘oogsten’ op de oceaanbodem.
Bovenstaande Natural Gas Index geeft het grilloge parcours weer dat de aardgasprijs volgt.
Na het dieptepunt medio 2010 blijft de prijs pendelen rond het 620 dollarniveau.
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets