Hij heeft een uitgesproken koel imago, eigen aan mensen die aan de top hebben gestaan van een organisaties zoals de KGB. Als president van Rusland wil Putin ook niet in zijn kaarten laten kijken en zeker niet in zijn portemonnee. Maar toch kunnen we een tip van de sluier oplichten…Vladimir Putin: de rijkste Rus?
In Rijken der aarde: Rijkste man van de wereld lezen we o.m. dat we de eerste Europeaan aantreffen op plaats 4 in het lijstje van ’s werelds rijksten, na de Amrikanen Bill Gates, Warren Buffett en de Mexikaan Carlos Slim Helu. De Europeaan in kwestie is een Zweed, nl. IKEA-oprichter Ingvar Kamprad is, goed voor 33 miljard dollar.
Het ziet ernaar uit, dat Kamprad geklopt kan worden door een andere Europeaan, nl. de Rus Vladimir Putin. Want hoewel Rusland deels in Europa, deels in Azië ligt, vinden we 70% van de bevolking van dit reusachtige land in het Europese deel. Bovendien is Putin afkomstig van Sint Petersburg, gelegen op een (flink uit de kluiten gewassen) boogscheut van EU-landen zoals Finland en Estland.
De huidige president van wat officieel de Russische Federatie heet is geboren in 1952. Zijn moeder was fabrieksarbeidster en zijn vader diende in de 1930’er jaren in de Sovjet-Russische onderzeevloot en tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij actief in de NKVD, de geheime politie, de voorloper van de KGB, waarover later meer.
Na rechtenstudies is zoon Putin in de voetsporen van zijn vader getreden, want op 23-jarige leeftijd begon hij te werken bij de KGB
Hij klom tot de top van deze organisatie, maar 1991 hield hij het voor bekeken bij de KGB en richtte hij zijn aandacht op de politiek. Om zijn invloed op dit vlak wat te stofferen behaalde hij in 1997 een academische graad in de economie. Toch lieten zijn KGB-roots hem niet los, want in 1998 benoemde de toenmalige president Boris Jeltsin hem tot hoofd van de FSB, op zijn beurt de opvolger van de KGB. NKVD, KGB, FSB, het is steeds dezelfde wijn in nieuwe zakken. Dit illustreert de kafkaiaanse situatie bij de Russische overheid (en niet alleen daar).
Afin, in 1999 trad Jeltsin af en kwam Putin aan de macht als president, eerst ad interim en het jaar erop definitief. Nu is hij aan het einde van zijn tweede ambtstermijn. Op 2 maart 2008 zijn er presidentsverkiezingen maar geslepen als hij is, heeft Putin zijn bedje al gespreid. Want hij heeft als gedoodverfde presidentskandidaat Dmitry Medvedev naar voor geschoven en voor zichzelf de functie van eerste minister gereserveerd. Politiek zit het snor en bovendien is het zo goed als zeker, dat Putin Medvedev opvolgt als CEO van energieconcern Gazprom.
En zo zijn we aanbeland bij Gazprom en meteen bij de kwestie van Putins persoonlijke fortuin, waarrond heel wat te doen is.
Volgens officiële Russische bronnen is de financiële toestand van Putin eerder bescheiden voor iemand op zijn niveau:
- een jaarloon (2006) van 2 miljoen roebel ofwel 80.000 dollar
— bankrekeningen: ca 3,7 miljoen roebel ofwel ca 150.000 dollar
— aandelen: 260 stuks van de Bank van Sint-Petersburg voor een waarde van 1.400 dollar
— een privé appartement van 77 m²
— twee Volga auto’s uit de 1960’er jaren, geërfd van zijn vader en die hun dagen slijten in een garage
Nu is het tijd om iemand ten tonele te voeren, die in vele gevallen een kritische stem heeft laten horen i.v.m. de Russische politiek en vooral haar verantwoordelijken. We hebben het over Stanislav Belkovsky, hoofd van het Russische Nationale Strategische Instituut. Zo heeft hij na de dood van de ex-KGB agent Litvinenko waarover we het hadden in Polonium, een sluipmoordenaar er herhaaldelijk op gewezen, dat de opdrachtgevers van deze moord wel eens te zoeken zouden zijn in de hoogste echelons van de Russische regering.
Ook over Vladimir Putin heeft de politieke expert Belkovsky zo zijn eigen ideeën. Achter de coulissen van het Kremlin zou er op dit eigenste moment een nog nooit geziene strijd aan de gang zijn met als inzet de miljarden dollars, afkomstig van de Russische staatsbedrijven. Voor Medvedev aan de macht komt, willen tegenstanders van Putin controle krijgen over deze aantrekkelijke koek.
Volgens Belkovsky is Putin zelf veel en veel rijker dan hij wil laten uitschijnen. In plaats van die 150.000 en oneffen dollar zou zijn persoonlijk fortuin minstens 40 miljard dollar zijn. Als dat klopt, staat Putin op nummer 4 van de wereldranglijst van de rijkste mensen en volgt Ingvar Kamprad met ruime achterstand.
In interviews met kranten zoals The Guardian en Die Welt beweert Belkovsky dat Putin uitgebreide holdings controleert in misntens drie Russische olie- en gasbedrijven. Deze holdings zijn verborgen achter wat Belkovsky noemt ‘een ontransparant netwerk van buitenlandse trusts’. Dit zijn de bedrijven en Putins belang erin:
— Surgutneftegaz, derde grootste olieproducent van Rusland, marktwaarde minstens 20 miljard dollar. Putin zou 37% van dit bedrijf bezitten, wat neerkomt op ca 7,4 miljard dollar
— Gazprom, het grootste Russische bedrijf met een marktwaarde van 227 miljard dollar en daarmee groter dan Royal Dutch Shell. Putin zou 4,5% van Gazprom bezitten, wat neerkomt op ca 10 miljard dollar
— Gunvor, een (dixit Belkovsky) mysterieuze Zwitserse olietrader, waarin Putin een belang van 75% zou hebben
Als we deze assets bij elkaar tellen (Gunvor daargelaten) lijkt 40 miljard dollar nog veraf en zou Putin eerder zoiets van 20 miljard dollar waard kunnen zijn, ook een niet te versmaden zakcentje. Maar Belkovsky zegt dat hij sterke vermoedens heeft van nog meer belangrijke participaties die Putin her en der nog heeft. En zo komt hij tot zijn schatting van 40 miljard dollar.
Het is niet gemakkelijk om data te verwerven over figuren zoals Putin. Zijn naam komt niet voor in de registers van aandeelhouders. Het heeft Belkovsky veel moeite en lobbyen gekost om te weten te komen wat we hierboven vermeldden. De knooppunten van Putins eigen financieel netwerk zouden liggen in het Zwitserse Zug en in Vaduz, Liechtenstein.
Putin weigert elke commentaar op Belkovsky’s aantijgingen. Dat is wellicht het enige wat hij kan doen met de eindmeet als president in zicht, met een opvolger uit eigen kennissenkring en met de post van premier van de Russische Federatie als kers op de taart. Mischien krijgt hij nog een veel mooiere en dikkere kers op de taart als hij Medvedev zou opvolgen als CEO van Gazprom. Dat zou nog ’s leuk zijn, baas van een oliereus.
Misschien toch een mailtje naar Kamprad sturen om het te verwittigen dat zijn vierde plaats in het gedrang is?
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets
Ondergetekende is een gepensioneerde marketing manager. Hij schrijft voor US Markets o.m. columns, nieuwsberichten en artikelen over diverse onderwerpen. Hij heeft op het moment van schrijven geen materieel belang of bezit in de besproken bedrijven of beleggingsinstrumenten.