‘V’, ‘U’ OF TOCH DE ‘W’?

‘V’, ​‘U’ OF TOCH DE ​‘W’?

Op grond van een te verwacht­en economisch her­s­tel in 2010, beves­tigd door het IMF, lijkt de euforie op de beurs weer terug te keren. Men baseert zich hier­bij op de diverse ste­un­maa­trege­len die er toe moeten lei­den dat con­sument en pro­du­cent straks in 2010 het stok­je weer moeten gaan overne­men. De beurs is daar­bij gefo­cused op een v- her­s­tel. Dat heeft niet alleen te mak­en met het ​‘verwachte’ economisch her­s­tel maar wordt boven­di­en gevoed door de aanzwellende liq­uiditeit die de markt overspoelt!

Voor de duidelijkheid: de ​‘v’ staat voor een onverko­rt her­s­tel, de ​‘u’ voor een ver­traagd her­s­telsce­nario en de ​‘w’ voor een nieuwe dip na het aan­vanke­lijke her­s­tel. Maar is er wel reden voor een defin­i­tief her­s­tel? Met een vari­atie op het the­ma zou je kun­nen zeggen dat de hoop ​‘voor de baat’ uit gaat. Met voor­bi­j­gaan aan de aan­pak van de echte prob­le­men is het naïef te veron­der­stellen dat over­hei­dss­te­un tot werke­lijk her­s­tel kan bij­dra­gen. Japan is hier­van sinds de crash in 1989 het lich­t­end voor­beeld. Het heeft zelfs niet eens kun­nen prof­iteren van de geweldige economis­che opmars in buurstaat Chi­na. Ongetwi­jfeld gaan de nieuwe rijken in de toekomst het ​“rijk” van de oude rijken bepalen. De eerste aanzet daar­toe werd op 6 okto­ber j.l. gegeven.

Boeiende ontwik­kel­ing
De Britse krant The Inde­pen­dant bracht op 6 okto­ber het bericht uit dat de Ara­bis­che Golf­s­tat­en (met een totaal bez­it van $2.100 mil­jard) op ini­ti­atief van Chi­na in geheim over­leg zouden verk­eren met Rus­land, Japan en Frankrijk. Deze bijeenkomst zou dienen om de (olie)dollar als han­delsva­l­u­ta te ver­van­gen door een mand­je van o.a. de yen, yuan, euro, een nog te ontwikke­len Golf­munt en goud. Vol­gens het­zelfde bericht zou de rol van een tijdelijke (‘tran­si­tionele’) val­u­ta door het goud kun­nen wor­den ingenomen. De dead­line voor de nieuwe val­u­ta zou 2018 zijn. Hier­mee wordt een nieuwe richt­ing aangegeven die het einde van de hege­monie van de dol­lar zou kun­nen inlu­iden. Tegelijk wordt voor de Amerika­nen gevoelig duidelijk dat een ten­dens tot inperk­ing van haar macht niet los kan wor­den gezien van de onge­brei­delde schuld­cre­atie die het vertrouwen in de dol­lar steeds verder aantast.

Voor­di­en liet de spe­ciale Chi­nese afgezant voor het Mid­den-Oost­en reeds weten dat er steeds diepere ver­schillen van mening dreigen te ontstaan tussen Chi­na en Ameri­ka over de oliebe­lan­gen in het Mid­den-Oost­en (lees vooral: Iran en Irak). Dit zou er op kun­nen wijzen dat Chi­na zal opkomen voor deze belan­gen, waar­van het voor de energievoorzien­ing voor ruim 40% afhanke­lijk is. Bui­ten­di­en heeft Chi­na intussen in deze regio ook belan­grijke afzetkanalen gevon­den voor haar export. Zo wordt gemid­deld per Golf­s­taat voor ca. 10% uit Chi­na geïm­por­teerd – van auto’s, wapens, kled­ing tot speel­go­ed en voedingsproducten.

Dit tweesporen­beleid wenst Chi­na verder op te voeren en op grond hier­van wil het land op geen enkele wijze door de V.S. voor de voeten te wor­den gelopen, temeer daar men vreest in de toekomst steeds min­der naar de V.S. te kun­nen exporteren. Tenslotte is Chi­na even­min gebaat bij een onver­hoeds sterke sti­jging van de oliepri­js of erg­er nog ver­stor­ing van de olie- en gasaan­vo­er als de V.S. de (nucle­aire) druk op Iran te veel zouden opvo­eren.

Rok­ende vulka­an
Onder­tussen gaat het in Ameri­ka niet meer om betere of slechtere vee­lal gema­nip­uleerde groe­ici­jfers. Het draaipunt van de V.S. is de schuld­posi­tie waarin het land ver­keert.
Vol­gens een zojuist uit­ge­bracht rap­port van het CBO (Con­gres­sion­al Bud­get Office) in Wash­ing­ton staat er nu een schuld aan het buiten­land uit van bij­na $8.000 mil­jard. Dat is tweed­erde van het Amerikaanse BBP. Deze schuld staat geheel los van de bud­get­taire teko­rten die jaar­lijks wor­den opgeteld bij de staatss­chuld alsmede de ongedek­te schuld­ver­plichtin­gen in de sociale sec­toren die min­i­maal een fac­tor zes hier­van bedra­gen. Het niet (kun­nen) inlossen van deze schuld c.q. de gecreëerde inflatiepo­ten­tie kan lei­den tot serieuze fric­ties met name met cred­i­teur Chi­na dat steeds ongeduldiger begint te worden.

Waarschuwing
Het CBO waarschuwt boven­di­en voor steeds verder oplopende schulden en steeds hogere rente­be­talin­gen die bij de schuld wor­den opgeteld. Op deze wijze ontstaat er steeds min­der ruimte om nieuw beleid uit te zetten, resul­terend in steeds meer schade voor de gehele Amerikaanse samen­lev­ing (duur­dere import, meer inflatie en hogere rentes!). Als gevolg daar­van zullen buiten­landse kap­i­taalver­schaf­fers steeds min­der in de rij staan om nieuw staatspa­pi­er op te nemen. 

Zon­der her­s­tel van de bas­is­func­tie van de banken n.l. kredi­et ver­lenen, is een nieuwe groeironde ondenkbaar. Kredi­et is immers het vlieg­wiel van de economis­che groei, niet wat de over­heid probeert met stimuleringsprogramma’s te com­penseren. Dat zal duidelijk wor­den zodra deze programma’s opdro­gen. Onder de huidi­ge omstandighe­den kun­nen cen­trale banken nauwelijks anders dan op grote schaal de teko­rten weg­masseren mid­dels het zgn. mon­e­tiz­ing om schuld­de­flatie te voorkomen. Daarmee wordt veel liq­uiditeit in de markt gepompt met het toekom­stig risi­co van een ​‘mas­sive’ inflatie. Daar­door zie je zow­el de beurs alsook de grond­stof­fen­pri­jzen aantrekken. Alleen met harde manip­u­latie van bove­naf via de COMEX valt er miss­chien, overi­gens met steeds grotere risico’s, hier­aan nog iets te doen.

Dri­jfzand her­s­tel
Zon­der een her­s­tel op de arbei­ds­markt, inkomen­sh­er­s­tel, sta­bil­isatie op de vast­goed­mark­ten en een her­s­tel op de kredi­et­markt kan van een reëel her­s­tel geen sprake zijn. Ook niet bij een groei in de dien­sten­sec­tor die vooral werk­loze kracht­en als toekom­stige zzp’ers weet aan te trekken. Zij kri­j­gen tij­dens hun oplei­d­ing een basisinkomen (dat door het Labor Depart­ment wordt geturfd) om ver­vol­gens op no cure-no pay basis aan de slag te gaan. Ze staan dan niet meer gereg­istreerd en komen ook niet meer in aan­merk­ing voor reg­is­tratie. Op deze grond alsmede het niet meetellen van de tot part­timer gede­gradeerde werkne­mer wordt het per­cent­age werk­lozen getax­eerd op bij­na 17% in plaats van het offi­ciële cijfer van bij­na 10%. Het aan­tal uitk­er­ingsaan­vra­gen is dit jaar al met 45% toegenomen.

Ruim 70% van de werk­ende bevolk­ing leeft intussen van pay­check naar pay­check. Dat betekent dat men maar één pay­check van betal­ing­sprob­le­men is ver­wi­jderd; dat geldt ook voor mensen die meer dan $100.000 per jaar ver­di­enen. Ten­z­ij men natu­urlijk over reserves beschikt. Wetend hoeveel er de afgelopen decen­nia is ges­paard, hoef je daar­van geen hoge hoed op te hebben. De dal­ende inkomen­strend staat nog recht overeind en kan het con­sumenten­vertrouwen – ten­z­ij gema­nip­uleerd – onmo­gelijk ver­sterken.

Beur­sh­er­s­tel
Men zegt wel eens ​‘het geloof wordt gedra­gen door per­cep­tie’. Als de beurzen aantrekken is dat op groeiantic­i­patie. Als die groei er met­ter­daad komt, heeft de beurs gelijk. Als de beurs aantrekt als gevolg van instromende liq­uiditeit­en wordt dat niet fun­da­menteel gedra­gen. Even opval­lend is dat beleg­gers als gekken com­modi­ties kopen (vol­gens Bloomberg: at the fastest pace since 18 months), ter­wi­jl de voor­raden alleen maar oplopen en de vracht­tarieven boven­di­en wereld­wi­jd dalen. De Baltic Dry Index ver­loor zelfs opnieuw 41% gedurende het laat­ste kwartaal. Je zou hieruit mogen aflei­den dat de 90% sti­jging in kop­er en 57% sti­jging in olie in 2009 op z’n minst pre­matu­ur zijn.

Zo maak­te Bloomberg bek­end dat beleg­gers dit jaar voor $10,2 mil­jard in com­mod­i­ty funds zijn gestapt, een 6‑voudige toe­name sinds vorig jaar. Een en ander ken­nelijk bedoeld als een hedge tegen toekom­stige inflatie. Diverse grond­stof­fenge­bruik­ers zoals Dupont Co., Nucor Corp. – de tweede groot­ste staal­pro­du­cent in de V.S. – Alcoa en Mit­tal Arcelor acht­en de hoge pri­jzen alles­be­halve gerecht­vaardigd. Vol­gens pro­fes­sor Roubi­ni zijn de mark­ten té veel en té snel geste­gen. Dit alles tegen de achter­grond van een juist afne­mende marktvraag.

Tijd­bom­men
In een vertrouwelijk rap­port van de FHA (Fed­er­al Hous­ing Asso­ci­a­tion) staat te lezen dat de eens ver­maarde en ver­reweg groot­ste hypotheekin­sti­tuten Fred­die Mac en Fan­nie Mae samen nog steeds 45% van alle Amerikaanse hypotheken in porte­feuille hebben, met een oor­spronke­lijke waarde van $4.800 mil­jard. Maar gelet op wat er nog op de bal­ans staat, gaat het thans ​‘slechts’ om $1.700 mil­jard. Nog erg­er wordt het wan­neer wordt gekeken naar het ver­mo­gen van deze twee voor­ma­lige mastodon­ten dat niet meer voorstelt dan $70 mil­jard. Je hoeft ook hier­voor geen geleerde te zijn om te weten hoeveel de cen­trale over­heid zal moet bli­jven bijpassen.

Intussen wor­den de gemaak­te ver­liezen op door de over­heid gegaran­deerde hypotheken op meer dan $1.000 mil­jard geschat. Deze ver­liezen zullen even­min ooit wor­den terug­be­taald en wor­den bijgeschreven op het con­to van vol­gende gen­er­aties. Veel waarschi­jn­lijk­er is echter dat ze zullen ver­damp­en in het toekom­stige inflatieproces.

Tot dusver weigert de Fed in te gaan op ver­zoeken op welke wijze de mark­ten (die niet langer door nor­male vraag en aan­bod wor­den beheerst) wor­den gema­nip­uleerd. Bij open­baar­mak­ing van dit beleid vreest de Fed dat ​‘de wereld eindigt en de chaos toes­laat’, te begin­nen met het kop­pen­snellen onder de huidi­ge belei­ds­mak­ers. Daarom wordt geen mid­del onbe­proefd gelat­en om het Con­gres te bewe­gen de Fed’s immu­niteit via audits (open­ing van zak­en), toch vooral niet aan te tas­ten. De naam Mugabe begint in het cir­cuit steeds vak­er te vallen.

Inflatie
Hoewel de offi­ciële inflatie op een laag pit­je staat, wordt deze vol­gens Shad­ow Sta­tis­tics op min­stens 6% getax­eerd. De over­heid heeft er uit­er­aard geen belang bij de inflatie hoger aan te geven dan via de onder Bush aangepaste CPI- stan­daard vereist is en er voor te wak­en dat er op enige ter­mi­jn paniek uit­breekt. Aan de hand van onder­staande grafiek wordt een ver­schil van ca. 8½% zicht­baar. Inflatievrees vooral als gevolg van een almaar dal­ende dol­lar, waarte­gen de grond­stof­fen­pri­jzen (olie!) sti­j­gen, is dus bepaald niet onge­grond. Ook de Fed kan die zorg met 0% rente niet wegnemen.

Insid­er sell­ing
Zoals reeds eerder in deze col­umn is aangegeven, neemt de insid­er sell­ing hand over hand toe.
Insid­ers zijn door­gaans bestu­ursle­den van een bedri­jf, die goed kijk op de markt hebben. Afhanke­lijk van hun mark­t­inzicht­en kun­nen ze hun aan­de­len­bez­it in het bedri­jf uit­brei­den (kopen) of afbouwen (verkopen). Intussen staat de teller op 44 verkopen tegen 1 koop!

Kor­tom, voor welke let­ter gaat u?

Robert Bron­cel
US Mar­kets