In gold we trust
In alle beursgeweld is goud ondanks de ruim 20% neergang vanaf het recente hoogtepunt van $ 1030 per ounce in maart jongstleden vergeleken met nagenoeg alle beleggingscategorieën een rots in de branding gebleven. De olieprijs halveerde. De AEX deed in deze periode niet anders. De Amerikaanse beurzen lieten in dat opzicht zelfs met een weer oplopende dollar nog iets betere prestaties zien met een min van 40% voor de S&P en een min van circa 35% voor de Dow.
Goud als de financiële barometer
De hamvraag blijft natuurlijk in hoeverre de goudprijs de financiële barometerfunctie blijft vervullen. Laten we kijken naar de goud/euro-relatie. We zien dat het goud op een stand van circa € 19.000 per kilogram (biedprijs) dit jaar redelijk stabiel is gebleven. Ondanks de gestegen dollar zou je met goud in de hand als Europees consument in de VS je koopkracht in stand hebben kunnen houden. Tegenover andere vrije valuta’s in de wereld blijkt de goudprijs zelfs op een topstand te staan. Dit is met name opvallend in landen als Canada, Zuid-Afrika en Australië, de andere grote goudproducenten, waarvan de valuta’s ook aanzienlijk zijn gedaald. Dit had te maken met de daling van de grondstoffenprijzen.
Maar hoe nu verder? Komt er meer onrust en welke invloed heeft dat op de goudprijs? Eigenlijk zou je je moeten afvragen welke invloed dat heeft op de valuta’s, weerspiegeld in de goudprijs. Gezien de berichtenstroom, die op ons afkomt, dient met een worse case scenario rekening te moeten worden gehouden. In een dergelijk scenario zie je vooral een ‘heenkomen’ naar staatsobligaties en spaarrekeningen. De banken vallen figuurlijk over elkaar om je maar de hoogste spaarrente te bieden. Veel hou je er niet aan over, omdat de fiscus en de inflatie mee eten. Zolang deze twee elementen samen niet meer dan je opbrengst uithollen, hou je in elk geval je kapitaal in stand. Dat is gunstig in een deflatoire omgeving zoals nu. Mocht dit ‘plaatje’ draaien dan kom je hiermee niet langer weg. Dan doet het inflatiespook weer opgeld met als voordeel dat het schulden doet verdampen. Daar hebben we immers genoeg van!
De euro
Iedereen was verrast door de veerkracht van de dollar ten opzichte van nagenoeg alle andere valuta, ook de euro. Dit had in de eerste plaats te maken met de sterk terugkerende vraag naar dollars als gevolg van de afbouw van de carry-trades alsmede de gedwongen portefeuille liquidaties door de vele hedge fondsen, waarbij goed en slecht in de verkoop ging. Dit proces kan nog even aanlopen. Je zou juist verwachten dat een rijkelijk met schuld beladen valuta als de dollar het eerst door het putje zou gaan. Er is echter meer aan de hand.
Europa blijkt minstens zo kwetsbaar als de VS. Dat heeft te maken met de grote uitstaande kapitalen bij de emerging markets waar onder de toegetreden landen tot de Europese Unie, een feit dat tot nu toe onderbelicht is gebleven. Zo staat er wat Centraal en Oost-Europa betreft een schuld uit van circa € 1500 miljard. Azië volgt met $ 1300 miljard en Latijns Amerika met ruim $ 1000 miljard. Wanneer we een break down maken naar de geldbronnen dan zien we een euro commitment (EU + VK) van ongeveer 45%, terwijl Japan + VS hierin direct voor een aanzienlijk geringer deel participeren.
De pijnpunten
Nu de wereldeconomie stokt, komt dat vooral hard aan voor de emerging markets die in hoge mate exportafhankelijk zijn. Om die reden zijn zowel die aandelen als de muntsoorten het hardst onderuit gegaan. Wanneer zich straks een golf van defaults (niet inbare schulden) begint af te tekenen, betekent zulks een extra probleem voor de West-Europese banken boven de rijkelijk gevulde tas met toxic derivaten. Om die reden denkt men dat Europa een nog zwaardere tijd tegemoet gaat dan de VS.
Niettemin, ook de $ 7800 miljard aan leningen, garanties en andere commitments in de VS kunnen zich niet anders vertalen dan in een afnemend vertrouwen in de dollar. Concreet bezien, bestaan er geen sterke valuta’s meer met uitzondering van de Chinese munt. Dit houdt verband met de grote dollarreserve maar ook omdat tot dus ver de Chinese banken niet zijn gelieerd aan het open internationale financiële systeem.
Verwachtingen
Het gezaghebbende Resource Capital Resources gaat uit van een goudprijs van $ 900 in de eerste helft van 2009. De sterk geplaagde Citigroup voorziet een dramatische stijging van het goud in de komende jaren. De verwachting is een doorbraak boven $ 2000 per ounce. Op basis van de huidige euro/dollar pariteit zou je dan met de losse pols uitkomen op een goudprijs van ruim boven € 50.000!
De bank onderbouwt deze verwachting met de heftige financiële excessen van de laatste 25 jaar, die de bankautoriteiten stappen hebben doen zetten die nog nooit eerder vertoond zijn.
Immers, door de lage rentes was kapitaal bijna ongelimiteerd beschikbaar. Door de lage risicoperceptie werden er steeds grotere risico’s aangegaan. Onheilspellend werd hieraan toegevoegd ‘this gamble was likely to end in one of two extreme ways: with either a resurgence of inflation or a downward spiral into depression, civil disorder and possibly wars’. Er werd echter niet bijgezegd dat Citi hierin zelf ook een hoofdrol heeft vervuld. Voorts beziet Citi de ontwikkelingen in China met argusogen dat te kennen heeft gegeven de valutareserves ad $ 2000 miljard te willen diversificeren en de huidige goudreserve van 600 ton geleidelijk aan op te hogen naar 4000 ton.
Een recente studie van de Wellington West Capital Markets investment banking groep in Toronto/Canada met als titel ‘Structural Deficits’ bevestigt een paar saillante ontwikkelingen:
• zonder een nadere aanduiding te geven, blijkt een lid van de Central Bank Gold Agreement (de overeenkomst tussen de belangrijkste centrale banken om binnen dit raam op jaarbasis gezamenlijk maximaal 500 ton goud te mogen verkopen) te zijn begonnen nu juist goud terug te kopen; hierbij aangetekend dat volgens JP Morgan landen als Duitsland, Italië en Frankrijk niet langer bereid zijn goud te verkopen;
• China is daadwerkelijk begonnen op dips goud aan te kopen;
• de vraag naar fysiek goud vooral in het derde kwartaal van dit jaar is met maar liefst 179% gestegen.
In een eerder bestek heeft u reeds kunnen lezen dat er een zogenoemde two-tier gold market is ontstaan, vertaald in 2 verschillende marktprijzen, te weten de termijnprijs die sterk wordt gedomineerd door marktmanipulaties in de VS en de prijs van het fysieke goud die met een premie in wezen de ware marktprijs indiceert. Meest opvallend in dit bestek is dat fysiek goud nauwelijks meer leverbaar is als gevolg van de sterke marktvraag!
Eveneens opvallend is dat de goudproducenten in al het beursgeweld veel harder onderuit zijn gegaan dan het goud zelf. Dit heeft alles te maken met de mega-liquidaties door de hedge fondsen. Bijgevolg zijn de goudfondsen op het huidige koersniveau meer dan alleszins koopwaardig. Dit geldt in het bijzonder voor de junior (jongere, kleinere) mijnbouwers met notering aan de Toronto Stock Exchange (TSX). Gemiddeld zijn deze fondsen nu even goedkoop als op het dieptepunt van de goudprijs op $ 255 in 2001. Insider buying onder deze fondsen is thans een populaire sport.
Koopsignaal
Met een huidig goudprijsniveau beneden € 20.000 per kilo of omgerekend in guldens ad
fl 44.000 staat het goud nog altijd ruim onder de top van fl 56.000 in januari 1980. We hebben het dan over een prijsniveau vóór inflatie! Na inflatie zitten we zelfs boven het zelfde bedrag in euro’s! Fundamenteel is er sprake van een laag neerwaarts risico en tegelijk een buitengewoon opwaarts potentieel. De relatieve sterkte is vooral dit jaar gebleken ten tijde van de neergang van de beurzen, commodities en de valuta’s.
Zoals aangegeven, is de allerbelangrijkste functie van het goud koopkrachtbehoud. Aandelen kunnen alleen via een bank gekocht worden. De banken zijn ondanks staatssteun en garanties geen waterdicht instituut meer. Tegenwoordig heeft de effectenbezitter echter wel een sterke positie in het geval zijn (effecten)bank failliet gaat. De Wet giraal effectenverkeer (Wge) verzekert het eigendomsrecht van effectenbezitters ten aanzien van effecten. Het instituut dat deze wet uitoefent, is het Nederlands Instituut voor giraal Effectenverkeer BV (Necigef). Zorg daarnaast desgewenst voor fysiek goud, voor zover dat nog verkrijgbaar is. Het openen van een goudrekening ‘op papier’ bij uw bank is niet langer aan te bevelen.
Robert Broncel
voor US Markets