De Société Générale, de tweede grootste bank van Frankrijk, heeft laten weten, dat ze in één klap bijna 5 miljard euro verloren heeft. ‘Foutje van een van onze traders’, zegt de CEO, ‘maar alles komt in orde’. Hoezo, in orde? Wat is er gebeurd, wie heeft het gedaan en hoe was het mogelijk?Foutje van 5 miljard
Gisteren donderdag 24 januari 2008 kon je er niet naast horen of kijken: de Franse grootbank Société Générale had laten weten, dat een van haar traders haar had opgezadeld met een verliespostje van 5 miljard euro wegens foutieve transacties. Zulk een bedrag doet ons toch even slikken. Later bleek dat het in werkelijkheid zoveel niet was, eerder 4,9 miljard, dat scheelt dan toch weer een niet onaardige 100 miljoen euro. Maar 4,9 miljard euro, dat is 10,7 miljard toenmalige Nederlandse gulden of 197,7 even toenmalige Belgische frank. Daarmee kan je niet alleen een heel verre en leuke vakantie boeken, maar tevens je vliegtuig en je hotel kopen.
Hoe dan ook, het gaat om de grootste bankfraude ooit.
Voor we het hebben over wie wat heeft gedaan, gaan we even de betrokken bank nader bekijken.
De bank werd opgericht in 1864, dat was in de tijd van de Amerikaanse burgeroorlog. Vandaag werken er 120.000 mensen wereldwijd. Vorig jaar (2006) was de omzet 22,4 miljard euro met een netto resultaat van 5,785 miljard euro. Sinds gisteren 24 januari 2008 bedraagt de kapitalisatie 35 miljard euro. De CEO is de 58-jarige Daniel Bouton (Daniel Knoop als we zijn naam zouden vertalen).
De bedrijfsslogan is ‘on est là pour vous aider’ (wij zijn er om u te helpen) maar daaraan zullen op dit moment én de klanten, én de aandeelhouders sterk twijfelen. Dat is een grote zorg voor het management, en daarom publiceerde CEO Bouton een brief
Hierin zegt hij dat een medewerker gedurende een jaar foutieve transacties heeft gedaan en die verborgen kon houden voor het management. Hij voegt eraan toe, dat de man in kwestie op staande voet ontslagen is. Verder zegt hij, dat woensdag 23 januari 2008 een kapitaalsverhoging van 5,5 miljard euro werd doorgevoerd, zodat de normale werking van de bank niet in het gedrang komt.
Bron: De Tijd
Het aandeel kreeg op 24 januari een flinke knauw van ‑7%, maar was blijkbaar al een tijdje aan het afkalven. Op dit ogenblik (25 januari 2008, 18:45) zijn er nog geen tekenen van hestel: slotkoers 74,35 euro ofwel ‑1,98% tegenover het slot van gisteren van 75,85 euro.
En nu het verhaal van wat er is gebeurd, althans de officiële versie tot op heden.
Jerome Kerviel
De Société Générale heeft de naam van de schuldige (fraudeur noemen ze hem) bekend gemaakt. Het is de 31-jarige Jérôme Kerviel, die in Lyon afstudeerde als master in marktfinanciën. Gedurende een jaar zou hij, en dit op de werkvloer vanwaar de marktoperaties van de Société Générale geleid worden, een parallel systeem hebben geïnstalleerd. Dit systeem werd nooit ontdekt en liet hem toe enorme posities in te nemen met het geld van de bank. Meer details van hoe het exact in zijn werk ging zijn niet bekend, kwestie van niemand op ideeën te brengen waarschijnlijk. Ons kwam ter ore, dat het iets te maken zou hebben met het gelijktijdig openen van een long- en een shortpositie, zodat er geen transactie gedetecteerd werd.
Kerviel kende alle interne controleprocédés van zijn bank en na 5 jaar trouwe (nou ja) dienst had hij zich opgewerkt tot een trader met een bruto salaris van 100.000 euro, niet exorbitant hoog maar toch niet slecht voor een dertiger, vinden we.
Het afgelopen weekend heeft Kerviel alle details van zijn werkwijze moeten uiteenzetten aan het management en is dan op staande voet ontslagen. Waar hij nu verblijft, is niet bekend, maar gisteren vrijdag 25 januari zei zijn advocaat dat Kerviel zich ter beschikking houdt van het gerecht. Vandaag zaterdag 26 januari werd via de media medegedeeld, dat Kerviel aangehouden is en ondervraagd wordt door de politie.
In en rond de gebouwen van de Société Générale in de futuristische La Défensewijk in Parijs gonste het de afgelopen dagen van de geruchten. Kerviel zou zijn ondergedoken, ofwel gevlucht naar het buitenland of zelfs zelfmoord hebben gepleegd. Inmiddels weten we beter.
Volgens de personeelsdienst van zijn ex-werkgever was Kerviel een ‘broze persoon’, die ‘leed onder familiale moeilijkheden’. Redenen genoeg dus om je firma 5 miljard lichter te maken? Een bijzonder feit is wel, dat hij geen ambities had om zichzelf te verrijken. Dit punt is onderstreept door CEO Bouton, die eraan toevoegt ‘Mais ses motivations sont incompréhensibles, puisqu’il semble qu’il n’a pas bénéficié directement de cette fraude’ (zijn motivaties zijn onbegrijpelijk, omdat hij geen rechtstreeks voordeel heeft gehaald uit deze fraude).
De Société Générale heeft gevraagd een strafrechtelijke procedure te starten wegens valsheid in geschrifte en inbraak in de informatica. Een Parijse groep aandeelhouders heeft een aparte klacht ingediend wegens bedrog, misbruik van vertrouwen en fraude.
Nick Leeson, die in 1995 het Barings-debacle veroorzaakte, is van oordeel dat de zaak-Kerviel te vergelijken is met zijn ‘prestatie’. Hij voegt er aan toe, dat het banksysteem vandaag nog even kwetsbaar is als meer dan 10 jaar geleden.
Of Leesons bewering juist is of niet, dat laten we in het midden. Misschien moeten we het proces maken van het bankwezen als geheel. Zo zijn er stemmen in Frankrijk die regelrechte kritiek uiten op de Société Générale. Om iemand te noemen: Elie Cohen, professor aan de School voor Politieke Wetenschappen te Parijs, kan niet geloven dat iemand zoals Kerviel een heel jaar zijn gangen kan gaan en monumentale verliezen opstapelen, zonder dat het iemand van management op kop, opviel. Professor Cohen denkt dat de Société Générale een ‘bouc émissaire’ (zondebok) heeft gezocht om verliezen wegens de Amerikaanse subprime-crisis te verdoezelen. Hij voegt eraan toe, dat hij uit gesprekken met verschillende traders heeft begrepen, dat één enkel individu zoiets had kunnen bewerkstelligen. Het is niet zeker, maar als genoemde professor navolging heeft, kan de zaak van 5 miljard nog een flinke staart krijgen. Wat in alle geval bij ondergetekende bedenkingen geeft, is de snelheid waarmee CEO Daniel Bouton die 5,5 miljard euro bijeensprokkelde waarmee hij zijn kapitaal verhoogde. Zo van ‘kan je me eventjes 5,5 miljard lenen?’ Leuk toch, als dat zomaar kan.
Nu terug naar de centrale figuur van dit verhaal. Jérôme Kerviel hangt een straf van 5 tot 15 jaar cel boven het hoofd. Toch zal het niet gemakkelijk zijn om via dozen plakken of andere dwangarbeid genoeg te verdienen om die 5 (of 4,9) miljard euro terug te betalen.
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets
Ondergetekende is een gepensioneerde marketing manager. Hij schrijft voor US Markets o.m. columns, nieuwsberichten en artikelen over diverse onderwerpen. Hij heeft op het moment van schrijven geen materieel belang of bezit in de besproken bedrijven of beleggingsinstrumenten.