De hele wereld heeft met verbijstering gedegeslagen, hoe amateuristisch de VS hebben gereageerd na de impact van de gruwelijke orkaan Katrina. Het menselijk leed is enorm en wat de VS (en ons) op economisch vlak te wachten staat is niet meteen geruststellend. Duwt Katrina de VS de put in?
New Orleans, 3 september 2005 Bron: New York Times
We openen dit artikel met een beeld dat doet denken aan de hel van Dante of aan een visioen van Jeroen Bosch. Niets van dit alles: het is de stad New Orleans in de nacht van 2 op 3 september ll. En in dit ellendige landschap zwerven moordenaars rond die op reddingswerkers schieten, zat 5 dagen na de orkaan nog altijd mensen op daken, sterven velen van ziekte en ontbering en verliep de evacuatie absoluut niet zoals te verwachten is in het land dat er prat op gaat, de grootste economie van de wereld te zijn.
Het op zijn zwakst uitgedrukt stuntelige verloop van de hulpverlening na de doortocht van de wervelstorm Katrina is voor velen een ontnuchtering. Ondergetekende draagt voor altijd de States en Canada een warm hart toe omdat hij aan den lijve de bevrijding van het nazi-juk heeft meegemaakt in september 1944. Hij ziet nog steeds de gezichten van vriendelijke soldaten die vanop hun tanks en trucks vrolijk zwaaiden en chocolade uitdeelden aan kinderen die er enkel de naam van kenden, maar niet wisten wat het was. Amerika heeft in minder dan een halve eeuw tweemaal Europa terug op het pad van de democratie gebracht en dat mogen we nooit vergeten.
De minder dan amateuristische aanpak, zeker de eerste uren en dagen na de catastrofe, heeft zeker niets te maken met de algemene mentaliteit van de VS-burgers. We denken eerder te moeten gaan zoeken in de richting van het huidige bestuur van de VS, met name de Bush-Administration.
Als we terugdenken aan Bush’ speech van vorige week woensdag 31 augustus dan kunnen we niet anders dan vaststellen, dat deze president de bal grondig heeft misgeslagen. Zonder het rampgebied te hebben gezien las hij een lijstje voor van het aantal stroomgeneratoren en dekens die onderweg waren samen met honderden kilo’s ijs. Verder zei hij dat eenieder die wou helpen dat ook kon, grinnikte en besloot met de mededeling dat alles wel zou loslopen. Toen hem vanuit het buitenland hulp werd aangeboden, wees hij die hautain van de hand. Om kort erna toch gretig in te gaan op het aanbod.
En nu zitten we met de paradox, dat de natie die zich overal opwerpt als de redder in nood, moet gesteund worden door het buitenland.
Er rijst een torenhoge vraag: had de catastrofe die de staten Mississippi, Louisiana en Alabama trof, vermeden kunnen worden? Meer dan waarschijnlijk is het antwoord hierop ja.
Nemen we New Orleans als voorbeeld. Van deze streek is bekend dat ze een groot risico inhoudt om getroffen te worden door orkanen en overstromingen. Na een dodelijke storm in mei 1995 werd een speciale werkgroep opgericht, de SELA (Southeast Louisiana Urban Flood Control Project).
Op initiatief van SELA werd tot begin vorig jaar 430 miljoen dollar gespendeerd voor het aanleggen van dammen en dijken en het bouwen van pompstations. Maar daarmee was het werk niet af, daarvoor was er nog minstens 250 miljoen dollar nodig. Maar de overheid draaide de geldkraan drastisch dicht. Het geld was nodig voor binnenlandse veiligheid en de oorlog in Irak. Dit blijkt uit artikelen in kranten zoals Times-Picayune en New Orleans CityBusiness. De zuidelijke staten rond de Golf van Mexico waren geen prioriteit meer.
In wandelgangen wordt gefluisterd en door lokale overheden werd zelfs openlijk beweerd, dat de overwegend zwarte en democratisch stemmende bevolking iets te maken kan hebben met de houding van republikein Bush, zowel bij de beslissing over het verder verlenen van kredieten voor de infrastructuur vorig jaar als zijn trage reactie na Katrina. Zover willen wij het niet drijven, het is al erg genoeg zo.
Het menselijke leed
Het verlies aan mensenlevens is op geen enkele manier te schatten. Officieel zijn er 59 slachtoffers, maar je hoeft geen onheilsprofeet te zijn om te verwachten dat het er duizenden zullen zijn. Het lijkt wel, dat de Amerikaanse autoriteiten bang zijn om lijsten van doden en vermisten te publiceren.
Uit de inderhaast opgerichte hospitalen komen berichten, dat gemiddeld 10 mensen per dag sterven. Ziektes zoals cholera steken de kop op. Met in het achterhoofd dat dit alles gebeurt in de VS, zijn deze feiten hallucinant en onaanvaardbaar.
Wat zal de Katrina-ramp kosten?
Vorige week publiceerden wij de eerste cijfers over het prijskaartje van Katrina. … Zie dit artikel …Toen werd gewag gemaakt van maximum 26 miljard dollar. Jammer genoeg was dat heel erg onderschat.
Zoals de zaken er nu voorstaan, moeten we eerder denken aan de grootteorde van 100 miljard dollar (80 miljard euro). En dit gaat enkel over de verloren infrastructuur, vooral woningen!
Guy Boscart is uitgaande van zijn eigen gegevens tot een schatting gekomen van minimaal 60 miljard dollar materiële en minimaal 125 miljard dollar economische schade.
Hoelang gaat het duren vooraleer het leven zijn gewone gang hervat?
Sommigen hier en in de States vergelijken de Katrina-ramp met de grote februari 1953-overstroming in Nederland. Toen duurde het een half jaar voor er weer sprake was van een normaal leven in de getroffen gebieden zoals Goeree-Overflakkee en Schouwen-Duiveland.
Als de vergelijking opgaat, zal het eerst in de lente van 2006 zijn, dat steden zoals New Orleans herrezen zullen zijn…
Wat is de economische impact van Katrina op de VS?
We zien 4 bedreigingen voor de VS, en wel op het vlak van: energie, bouwnijverheid, handel en economie in het algemeen.
De energiefactuur is al een hele tijd aan het stijgen en Katrina heeft een flinke duit in het zakje gedaan. Meer dan 25 olieplatformen in de Golf van Mexico zijn getroffen. Sommige zijn gewoonweg verdwenen in de golven, andere zijn zwaar beschadigd. Olie moet aangevoerd worden vanuit o.m. Europa, de omgekeerde wereld, kortom!
Op het einde van vorige week was de benzineprijs aan de pomp ca 3 dollar/gallon (0,632 euro/l). Dit is nog altijd spectaculair veel minder dan bij voorbeeld in België, waar voor dezzelfde benzine nu 1,516 euro/l mag gevraagd worden. Maar de genoemde 3 dollar per gallon is bijna 15% meer dan de prijs een drietal weken geleden en dat zullen de Amerikaanse verbruikers geweten hebben. Er wordt trouwens verwacht dat de komende dagen de benzine tot 4 dollar/gallon kan stijgen!
Ook aardgas zag de prijs van de futures vorige week met 20% stijgen. En huisbrandolie is vorig jaar al 50% duurder geworden en vorige maand daar nog eens 15% bij. De prijs voor een vat ruwe olie zien we dit jaar de 80 dollar niet alleen bereiken, maar ook overschrijden.
De bouwnijverheid en de huizenverkoop zijn de afgelopen jaren belangrijke gangmakers geweest voor de VS-economie. Als de Fed tengevolge de nasleep van Katrina de basisrente niet zal verhogen op 20 september ek., dan zou dit kunnen beschouwd worden als een stevige ondersteuning van de huizenprijzen en de bouwnijverheid. Maar de bouwmaterialen zouden wel eens heel duur kunnen worden tengevolge van de fel toegenomen vraag vanuit de getroffen regio. Daarbij komt, dat de transportkosten wel eens zeer sterk kunnen doorwegen, omdat heel veel van deze goederen de klanten in het zuiden van de States bereiken via de nu gesloten havens in de Golf van Mexico. Het gevaar bestaat, dat eens leveranciers andere wegen hebben gevonden, het moeilijk zal zijn om de weg naar deze havens terug te vinden…
Als dit scenario klopt, dan worden bouwen en renoveren veel duurder de komende tijd. Een gemiddelde meerprijs van 10.000 dollar voor een doorsnee woning zal geen uitzondering zijn. Voor de Amerikaan die niet spaart kan deze meerprijs een niet te overschrijden hindernis zijn in de beslissing een woning te kopen of te renoveren…
Het handelstekort van de VS is fenomenaal en elke seconde komen daar kloeke bedragen bij.
14:35
20:35
Als voorbeeld geven we u hierboven de ‘trade tickers’ van zondag 4 september resp. om 14:35 en 20:35. Op 6 uur tijd was het handelsdeficit van de VS met ca 459,3 miljoen dollar (ca 366 miljoen euro) gestegen!
Tengevolge van Katrina wordt gevreesd, dat dit handelstekort (verschil tussen door de VS uitgevoerde en ingevoerde waarde aan handelswaar) snel zal oplopen tot meer dan 500 miljard dollar.
Er bestaat ook het reële gevaar, dat internationale klanten van de VS na Katrina nog sneller de weg zullen vinden naar andere leveranciers (China voor maïs, Zuid-Amerika voor sojabonen). En het niet zeker of deze klanten snel de weg terug zullen vinden naar de VS…
Het groeiende tekort op de handelsbalans evenals de federale budgettaire problemen door de uitgaven voor de hulpverlening en de wederopbouw zouden het tekort naar hoge toppen kunnen stuwen. Dit kan leiden tot een nog sneller afkalvende dollar, wat dan weer kan leiden tot veel duurdere importprijzen voor goederen die de Vs moetn invoeren vanuit Europa en Azië enz.
De VS-economie kan in een recessie terechtkomen. De staatsschuld (national debt) van de VS koerst nu al in de richting 8.000 miljard dollar (op 4 september was dit bedrag 7.929 miljard dollar ofwel 6.327 miljard euro) en alle factoren die we hierboven opsomden zullen het plaatje er niet rooskleuriger op maken.
Als op 20 september de Fed de basisrente inderdaad niet zal verhogen, dan is dit een duidelijk teken, dat er recessievrees is. Dit kan leiden tot paniek met alle gevolgen van dien. Verhoogt de Fed die rente toch, dan zal het vergaande effecten hebben op de economie (het lenen van geld wordt duurder, enz.). De Fed zal moeten kiezen tussen Scylla en Charybdis.
Geen van beide oplossingen is goed, welk is de minst slechte?
Zo staan de zaken er vandaag voor. Zonder te willen overdrijven, mogen we stellen dat Katrina wellicht de druppel zal zijn geweest die het onstabiele economievat van de VS zal hebben doen overlopen. En wat uit dit vat stroomt kan heel wat meesleuren…
Jan Van Besauw
US Markets