Vandaag op de Derde Dinsdag van september vindt er in Washington een iets belangrijkere vergadering plaats dan ons pittoreske “hoedjesfestijn” in Den Haag.
Dit wordt een historische bijeenkomst die niet alleen over wel of geen renteverlaging maar veel meer over de financieel/economische toekomst van de Verenigde Staten gaat.
Van één van de voormalige adviseurs van de FED ontvingen wij het volgende fictieve scenario van een bijeenkomst met de belangrijkste partijen aan tafel, voorafgaand aan de beleidsbepalende FED meeting van vandaag, 18 september 2007.
In deze vergadering onder voorzitterschap van Ben Bernanke hebben de belangrijkste monetaire en fiscale beleidsmakers zitting, tezamen met een eclectische groep CEO’s van gerenommeerde Amerikaanse bedrijven w.o. zaken- en hypotheekbanken en bouwers.
Allen zijn doordrongen van de ernst van de situatie en Bernanke realiseert zich dat elk de eigen industrie de belangrijkste factor binnen de Amerikaanse economie acht. Bijgevolg kijkt hij tijdens de opening bij voorkeur niemand rechtstreeks aan.
Bernanke opent: “In de voorafgaande maand heeft mijn staf uw argumenten uitgebreid aangehoord. Maar ondanks de pogingen van mijn staf om de tegenstellingen te overbruggen, blijken deze steeds meer uiteenlopend te escaleren. Bijgevolg dient deze meeting om u nogmaals aan te horen, tevens van elkaar te horen, direct getuige te zijn van de tegenstrijdige belangen die spelen en in dat kader begrip te kweken voor de moeilijke beslissing waarvoor wij als FED Committee staan.
Vanuit uw kringen blijkt het bottom line verlangen van een bailout (vrijstelling) uit de huidige situatie te verkrijgen. In feite verlangt u van ons een herstel van een klimaat van risicoloosheid (risklesness) dat leidde tot roekeloosheid (recklessness) – de impasse waarin we thans verkeren. Als dat uw agenda is, vrees ik dat deze vergadering weinig productief zal zijn, tenzij we in een meer beschouwende sfeer tot een betere onderkenning kunnen komen van de complexiteiten en beperkingen van ons beleidsmakende instituut”.
Als eerste komt de bestuursvoorzitter van Pulte Homes, één van de grootste huizenbouwers in de V.S. aan het woord: “Meneer de Voorzitter, ik spreek uit hoofde van de belangrijkste bouwers in dit land die het eerst te maken kregen met een terugloop in de bouwsector (als gevolg van de oplopende rente). Die begon al enige maanden voordat de subprime crisis zich aandiende. Daarmee werd een kettingreactie in werking gezet met dalende huizenprijzen, executieverkopen en hypotheekchaos uitlopend in de kredietcrisis zoals we die nu kennen. Hiermee zijn we gelijk in een nieuwe fase van de crisis beland die de inleiding kan vormen tot een veel sterkere daling van de economische trend met een depressie als vooruitzicht. We zitten nu al met enorme voorraden onverkochte huizen die alleen nog met sterke discounts kunnen worden verkocht. De prijzen blijven dalen, terwijl kopers blijven afwachten. Ja, u heeft gelijk, wij vragen om een bailout”.
Bernanke: “Ik erken en begrijp uw passie in deze context, maar ik moet u waarschuwen en ook de anderen aan deze tafel dat het overdrijven van de aard van deze crisis een perverse impact op ons antwoord zou kunnen hebben”.
Dan komt Countrywide Financial (één van de grootste hypotheekverstrekkers) aan het woord. “Sta mij toe meneer de Voorzitter te zeggen dat ik samen met diverse anderen uit de hypotheeksector intensieve gesprekken heb gevoerd met het Ministerie van Financiën over deze materie. Vanuit het Ministerie bestond er nogal tegenzin om tegemoet te komen aan de risiconemers in deze markt. Maar als er één moment is om even lucht in deze markt te creëren dan is het wel nu!” Dus ook wij aarzelen niet om de term bailout te hanteren.
Bovendien vinden wij dat de ernst van de huidige situatie zodanig is dat deze zou moeten prevaleren boven elke lange termijn doelstelling van de FED ook, ongeacht hoe hard wij die ook onderschrijven. Daarbij realiseer ik mij dat we hier te maken hebben met conflicterende belangen vanuit diverse richtingen inclusief die van buitenlandse beleggers. Maar we dienen ons in alle gemoede af te vragen welke gevolgen een verdere instorting van de huizenmarkt met een verdere ineenstorting van de hypotheekmarkt in het kielzog voor de rest van onze economie heeft”.
Vervolgens krijgen we Freddie Mac met Fannie Mae de grootste hypotheekverstrekker in de V.S. gesteund door de overheid: “Als we toestaan dat de huizen- en hypotheekmarkt verder onder druk komen te staan dan neemt het recessierisico met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid toe en zou wellicht kunnen leiden tot één van de zwaarste recessies sinds de Grote Depressie in de jaren ’30.
Tot nu toe kunnen we stellen dat grote hypotheeksegmenten van door de overheid gesteunde hypotheekverstrekkers buiten schot zijn gebleven. Maar voor hoe lang nog indien de situatie blijft verslechteren. Het is niet voor niets dat eersteklas leners huizen als onderpand aanbieden die ze in waarde zien dalen. Zeker, we weten dat het wegnemen van risico’s niet tot het takenpakket van de FED behoort, maar dat is wel precies waar de huidige omstandigheden om vragen”.
Bernanke: “Wat heeft u precies voor ogen”? en kijkt tegelijkertijd in de ogen van de vertegenwoordigers van de 3 grootste zakenbanken.
Bear Stearns: Wat ons voor ogen staat, is een half procent renteverlaging en indien dat niet mogelijk is, tenminste een kwart procent met de aankondiging dat er meer renteverlagingen in het verschiet liggen. Dit tegen de achtergrond van een veel bredere fall-out in andere kredietmarkten, die niet tot ons land beperkt blijft. Hoe gaat zich dit zonder verdere ingrepen verder ontwikkelen? Het kan toch niet zo zijn dat consumenten en beleggers straks hun geld bij de bank wegtrekken zoals nu gebeurt bij Northern Rock in Engeland.
Waarop één van de FED economen antwoordt: “Mijne Heren, wanneer u de financiële markten heeft gevolgd, heeft u zonder twijfel gezien dat een paar opvallende signalen de volle aandacht van de FOMC (Federal Open Market Committee) hebben. In de eerste plaats zien we in weerwil van de goudverkopen door de centrale banken de goudprijs verder oplopen, niet vanwege het intrinsieke monetaire belang maar als barometer van een opkomende inflatie. Aan deze barometer voorbijgaan, is als je ogen sluiten voor het aanstormende Paard van Troje.
Vervolgens zien we ook de olieprijs stijgen naar het hoogste niveau ooit. Deze hoge olieprijs is op zich al een bron van inflatie als gevolg waarvan talrijke producten – afgeleid van de olieprijs – in prijs zullen stijgen.
En wat betekent een renteverlaging voor de dollar? Dat betekent dat de dollar minder aantrekkelijk wordt en bijgevolg daalt tegenover andere munten zodat we met onze negatieve handelbalans nog meer inflatie in huis halen. U zult zich realiseren dat wij een gigantische schuld aan het buitenland te vereffenen hebben. Het buitenland is tot nog toe bereid geweest onze schulden te financieren. Dat geld is met hard werken verdiend. Daarmee werden ook onze subprime hypotheken gekocht. Als de rente en onze munt omlaag gaan, blijven buitenlanders dan onze schuld financieren? U verlangt met andere woorden van ons om de buitenlandse investeerders thans niet alleen meer risico in hun maag te splitsen maar hen ook minder opbrengsten in het vooruitzicht te stellen. Dat is de kat pas echt op het spek binden!
Als het uw wens is om de buitenlandse financiers van onze schuld “met een kat in de zak” naar huis te sturen dan kunnen we straks niet anders dan zonder verder uitzicht zwelgen in onze schulden”.
Dit was slechts een fictief scenario maar schildert wel exact de spagaatsituatie (zie ook vorige columns), waarin de FED zich momenteel bevindt. Indien de FED niettemin tegemoet komt aan deze stemmen, is er alleen uitstel van executie gekocht maar laat een toekomstige tsunami van problemen onverlet. Ongeacht de uitspraken van de FED vandaag is er slechts sprake van een ‘no-win’ situatie.
Samengevat kunnen de FED uitspraken – hoe die ook uitvallen – niet als positief worden opgevat en uitgelegd. Ongetwijfeld zullen de aandelenmarkten bij een “substantiële” rentedaling aanvankelijk positief reageren (voor zover deze nog niet is ingeprijsd), maar achteraf zal de fopspeendimensie er alleen maar groter door worden!
Robert Broncel
18 september 2007
www.score-investments.nl
Allen zijn doordrongen van de ernst van de situatie en Bernanke realiseert zich dat elk de eigen industrie de belangrijkste factor binnen de Amerikaanse economie acht. Bijgevolg kijkt hij tijdens de opening bij voorkeur niemand rechtstreeks aan.
Bernanke opent: “In de voorafgaande maand heeft mijn staf uw argumenten uitgebreid aangehoord. Maar ondanks de pogingen van mijn staf om de tegenstellingen te overbruggen, blijken deze steeds meer uiteenlopend te escaleren. Bijgevolg dient deze meeting om u nogmaals aan te horen, tevens van elkaar te horen, direct getuige te zijn van de tegenstrijdige belangen die spelen en in dat kader begrip te kweken voor de moeilijke beslissing waarvoor wij als FED Committee staan.
Vanuit uw kringen blijkt het bottom line verlangen van een bailout (vrijstelling) uit de huidige situatie te verkrijgen. In feite verlangt u van ons een herstel van een klimaat van risicoloosheid (risklesness) dat leidde tot roekeloosheid (recklessness) – de impasse waarin we thans verkeren. Als dat uw agenda is, vrees ik dat deze vergadering weinig productief zal zijn, tenzij we in een meer beschouwende sfeer tot een betere onderkenning kunnen komen van de complexiteiten en beperkingen van ons beleidsmakende instituut”.
Als eerste komt de bestuursvoorzitter van Pulte Homes, één van de grootste huizenbouwers in de V.S. aan het woord: “Meneer de Voorzitter, ik spreek uit hoofde van de belangrijkste bouwers in dit land die het eerst te maken kregen met een terugloop in de bouwsector (als gevolg van de oplopende rente). Die begon al enige maanden voordat de subprime crisis zich aandiende. Daarmee werd een kettingreactie in werking gezet met dalende huizenprijzen, executieverkopen en hypotheekchaos uitlopend in de kredietcrisis zoals we die nu kennen. Hiermee zijn we gelijk in een nieuwe fase van de crisis beland die de inleiding kan vormen tot een veel sterkere daling van de economische trend met een depressie als vooruitzicht. We zitten nu al met enorme voorraden onverkochte huizen die alleen nog met sterke discounts kunnen worden verkocht. De prijzen blijven dalen, terwijl kopers blijven afwachten. Ja, u heeft gelijk, wij vragen om een bailout”.
Bernanke: “Ik erken en begrijp uw passie in deze context, maar ik moet u waarschuwen en ook de anderen aan deze tafel dat het overdrijven van de aard van deze crisis een perverse impact op ons antwoord zou kunnen hebben”.
Dan komt Countrywide Financial (één van de grootste hypotheekverstrekkers) aan het woord. “Sta mij toe meneer de Voorzitter te zeggen dat ik samen met diverse anderen uit de hypotheeksector intensieve gesprekken heb gevoerd met het Ministerie van Financiën over deze materie. Vanuit het Ministerie bestond er nogal tegenzin om tegemoet te komen aan de risiconemers in deze markt. Maar als er één moment is om even lucht in deze markt te creëren dan is het wel nu!” Dus ook wij aarzelen niet om de term bailout te hanteren.
Bovendien vinden wij dat de ernst van de huidige situatie zodanig is dat deze zou moeten prevaleren boven elke lange termijn doelstelling van de FED ook, ongeacht hoe hard wij die ook onderschrijven. Daarbij realiseer ik mij dat we hier te maken hebben met conflicterende belangen vanuit diverse richtingen inclusief die van buitenlandse beleggers. Maar we dienen ons in alle gemoede af te vragen welke gevolgen een verdere instorting van de huizenmarkt met een verdere ineenstorting van de hypotheekmarkt in het kielzog voor de rest van onze economie heeft”.
Vervolgens krijgen we Freddie Mac met Fannie Mae de grootste hypotheekverstrekker in de V.S. gesteund door de overheid: “Als we toestaan dat de huizen- en hypotheekmarkt verder onder druk komen te staan dan neemt het recessierisico met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid toe en zou wellicht kunnen leiden tot één van de zwaarste recessies sinds de Grote Depressie in de jaren ’30.
Tot nu toe kunnen we stellen dat grote hypotheeksegmenten van door de overheid gesteunde hypotheekverstrekkers buiten schot zijn gebleven. Maar voor hoe lang nog indien de situatie blijft verslechteren. Het is niet voor niets dat eersteklas leners huizen als onderpand aanbieden die ze in waarde zien dalen. Zeker, we weten dat het wegnemen van risico’s niet tot het takenpakket van de FED behoort, maar dat is wel precies waar de huidige omstandigheden om vragen”.
Bernanke: “Wat heeft u precies voor ogen”? en kijkt tegelijkertijd in de ogen van de vertegenwoordigers van de 3 grootste zakenbanken.
Bear Stearns: Wat ons voor ogen staat, is een half procent renteverlaging en indien dat niet mogelijk is, tenminste een kwart procent met de aankondiging dat er meer renteverlagingen in het verschiet liggen. Dit tegen de achtergrond van een veel bredere fall-out in andere kredietmarkten, die niet tot ons land beperkt blijft. Hoe gaat zich dit zonder verdere ingrepen verder ontwikkelen? Het kan toch niet zo zijn dat consumenten en beleggers straks hun geld bij de bank wegtrekken zoals nu gebeurt bij Northern Rock in Engeland.
Waarop één van de FED economen antwoordt: “Mijne Heren, wanneer u de financiële markten heeft gevolgd, heeft u zonder twijfel gezien dat een paar opvallende signalen de volle aandacht van de FOMC (Federal Open Market Committee) hebben. In de eerste plaats zien we in weerwil van de goudverkopen door de centrale banken de goudprijs verder oplopen, niet vanwege het intrinsieke monetaire belang maar als barometer van een opkomende inflatie. Aan deze barometer voorbijgaan, is als je ogen sluiten voor het aanstormende Paard van Troje.
Vervolgens zien we ook de olieprijs stijgen naar het hoogste niveau ooit. Deze hoge olieprijs is op zich al een bron van inflatie als gevolg waarvan talrijke producten – afgeleid van de olieprijs – in prijs zullen stijgen.
En wat betekent een renteverlaging voor de dollar? Dat betekent dat de dollar minder aantrekkelijk wordt en bijgevolg daalt tegenover andere munten zodat we met onze negatieve handelbalans nog meer inflatie in huis halen. U zult zich realiseren dat wij een gigantische schuld aan het buitenland te vereffenen hebben. Het buitenland is tot nog toe bereid geweest onze schulden te financieren. Dat geld is met hard werken verdiend. Daarmee werden ook onze subprime hypotheken gekocht. Als de rente en onze munt omlaag gaan, blijven buitenlanders dan onze schuld financieren? U verlangt met andere woorden van ons om de buitenlandse investeerders thans niet alleen meer risico in hun maag te splitsen maar hen ook minder opbrengsten in het vooruitzicht te stellen. Dat is de kat pas echt op het spek binden!
Als het uw wens is om de buitenlandse financiers van onze schuld “met een kat in de zak” naar huis te sturen dan kunnen we straks niet anders dan zonder verder uitzicht zwelgen in onze schulden”.
Dit was slechts een fictief scenario maar schildert wel exact de spagaatsituatie (zie ook vorige columns), waarin de FED zich momenteel bevindt. Indien de FED niettemin tegemoet komt aan deze stemmen, is er alleen uitstel van executie gekocht maar laat een toekomstige tsunami van problemen onverlet. Ongeacht de uitspraken van de FED vandaag is er slechts sprake van een ‘no-win’ situatie.
Samengevat kunnen de FED uitspraken – hoe die ook uitvallen – niet als positief worden opgevat en uitgelegd. Ongetwijfeld zullen de aandelenmarkten bij een “substantiële” rentedaling aanvankelijk positief reageren (voor zover deze nog niet is ingeprijsd), maar achteraf zal de fopspeendimensie er alleen maar groter door worden!
Robert Broncel
18 september 2007
www.score-investments.nl