Of een 32-jarige Ghanees zich werkelijk geïnspireerd heeft bij het exploot van Kerviel zal wellicht niemand ooit weten, maar hetgeen hij heeft aangericht verdient een plaats in de trieste galerij van megafraudeurs.
De fraudeur waarover we het zullen hebben is Kweku Adoboli, geboren in 1980 in Accra (Ghana) maar sinds zijn 11de woont hij in het VK, waar hij in 2003 een universitaire graad in computerwetenschappen en bedrijfsbeheer behaalde.
Zijn carrière bij de Londense tak van de Zwitserse bank UBS startte in 2006 en verliep vlekkeloos. Hij gold als een modelwerker en de directie vertrouwde hem voor 100%, wat o.m. blijkt uit de portefeuille van 50 miljard dollar (38,7 miljard euro), die hij als 27-jarige mocht beheren samen met zijn chef die toen… 25 jaar was.
Tot in 2011 de bom barstte.
Verbazing alom toen in september 2011 de Londense politie Adoboli arresteerde voor fraude door misbruik van zijn positie en het opmaken van vervalste omzet- en winstcijfers. De arrestatie was niet het gevolg van enig speurwerk of beschuldigingen. Adoboli had eenvoudigweg de vorige dag een e‑mail gestuurd naar de directie van UBS waarin hij zijn fraude bekende.
Het onderzoek ging aanvankelijk uit van een put van 2 miljard dollar, maar uiteindelijk ging het om 2,3 miljard dollar ofwel bijna 1,8 miljard euro (omgerekend aan de koers van vandaag 10 december 2012).
Het proces, dat op 20 november 2012 eindigde, heeft 8 weken geduurd. In deze periode werd een psychologisch portret opgemaakt van Adoboli. Hieruit bleek dat hij twee persoonlijkheden in zich draagt. Enerzijds de gehaaide trader zonder geweten, die op solitaire basis werkt en enkel gedreven is door winstbejag. Anderzijds een radertje in een mechanisme, aangedreven door de bank, met als enig doel het realiseren van maximale winsten.
Uit de analyse van zijn transacties en de daaraan verbonden risico’s is gebleken, dat op verschillende tijdstippen het voortbestaan van UBS aan een zijden draadje heeft gehangen. Zijn manier van werken en zijn mentaliteit werden tijdens de debatten in de rechtbank meer dan eens vergeleken met deze van Jérôme Kerviel, de in januari 2008 gekliste fraudeur die de Franse Société Générale 4,9 miljard euro armer maakte.
Dat de directie van UBS zoveel blind vertrouwen heeft gesteld in Adoboli is te verklaren uit de ijver van laatstgenoemde, die inderdaad mooie transacties heeft gerealiseerd, die soms tot winsten van 6 miljoen dollar in één dag hebben geleid.
Volgens de verdediging van Adoboli, en hier moeten we automatisch terugdenken aan de affaire-Kerviel, wist Adoboli’s omgeving en zeker zijn superieuren van de aard van zijn transacties en de daaraan verbonden risico’s. Adoboli’s advocaat zegde o.a. letterlijk: ‘het topmanagement wist heel goed hoe hij werkte en gedurende drie jaar hebben ze zich gebaad in zijn glorie’.
Adoboli’s systeem leek wat op dat van Kerviel: het creëren van ‘regenschermrekeningen’ om hierop ‘voorlopige’ verliezen te parkeren in de hoop deze later te kunnen wegwissen als er voldoende winsten gemaakt waren. Volgens Adoboli was iedereen uit zijn omgeving op de hoogte van deze werkwijze. Hij verwees zelfs naar een sms’je van een collega met als boodschap ‘dank u voor het regenscherm, je bent geweldig’.
Tijdens zijn proces werkte Adoboli altijd mee en hij is verschillende malen in tranen uitgebarsten toen hij het had over zijn vader (diplomaat bij de VN), zijn vriendin en zijn vrienden.
De rechtbank volgde noch de stelling van Adoboli noch deze van zijn advocaat en had het over ‘arrogantie’, ‘gokverslaving’ en ‘geen rekening willen houden met de hem opgelegde taken’.
Op 20 november 2012 werd hij schuldig bevonden en veroordeeld tot 7 jaar cel.
In de nasleep van het schandaal heeft UBS even moeite gehad om overeind te blijven. Om het vertrouwen terug te winnen volgden zware herstructureringen, die leidden tot het schrappen van ca 10.000 jobs. In het topmanagement werd gesnoeid. CEO Oswald Grübel kreeg zijn C4. Andere toplui namen zelf ontslag of belandden op een zijspoor.
Wat Adoboli gaat doen als hij over 7 (of minder) jaren de deur van zijn cel achter zich dichttrekt weet hij zelf wellicht niet. Tenzij hij weer nieuwe ideeën zal hebben uitgebroed.
En hoe zou Jérôme ‘de man van 4,9 miljard’ Kerviel het intussen stellen? In mei 2012 bleek dat hij van plan was van zich af te bijten door in beroep te gaan.
Wel, inmiddels heeft dat proces in beroep zijn beslag gehad op 25 oktober 2012. Voldoening zal Kerviel zeker niet hebben gevonden in het vonnis, want de oorspronkelijke straf is gewoonweg gehandhaafd: 5 jaar gevangenis en een boete van 4,9 miljard euro.
Van die 5 jaar gevangenis zijn er 3 effectief, maar of Kerviel ooit tralies zal zien valt te betwijfelen. Want tot op heden is de politie nog niet bij hem komen aanbellen met een aanhoudingsbevel in de hand.
Kerviel en Adoboli, samen goed voor het laten verdampen van ca 6,7 miljard euro. De eerste loopt nog altijd vrij rond, van de tweede weten we dat nog niet.
Misschien ontmoeten ze elkaar ooit en richten ze een beleggersclubje op. Mooie return gegarandeerd, voor de oprichters.
Jan Van Besauw
Publicist voor USMarkets.nl