PRELUDE TOT DE FINALE
In weerwil van talrijke ‘steunbetuigingen’ en renteverlagingen door de centrale banken is er nog geen enkele verbetering zichtbaar. In tegendeel, er is sprake van een aanzwellende financieel/economische verslechtering! De beurzen blijven er relatief nog redelijk laconiek onder. De ‘orkestratie’ in de VS is hieraan niet vreemd. De Dow dient immers ‘voor de psychologie’ niet dramatisch onder de 8000 punten te dalen. Tot nog toe lukt dat vrij goed. Ook dit shortspelletje wordt zo behendig mogelijk gespeeld, zodat het lijkt alsof de reële krachten van vraag en aanbod het koersbeeld bepalen! Van vrije markten is evenwel in het geheel geen sprake meer. Ze zijn verworden tot ‘kunst’markten!
Prelude
Nu de mechanismen van de vrije marktvorming overboord zijn gezet, is het heel lastig om onder de huidige omstandigheden een betrouwbare analyse op de koersontwikkelingen los te laten. Een en ander is onderdeel van de prelude tot een zware crisis, waarin de vaste referentiekaders wegvallen. Crisis betekent letterlijk omslagpunt. Een systeem- of structuurcrisis vraagt om een geheel andere benadering dan de bedaagde Keynesiaanse bankiers en politici tot dus ver aan de dag weten te leggen! Jammer is dat Obama juist ook een bedaagd team heeft aangetrokken waarvan enige leden (o.a. Geithner, Rubin, Summers) direct debet zijn aan de huidige ontwikkelingen. Hopelijk wordt er binnen dit team een snel voortschrijdend inzicht aan de dag gelegd!
‘Eieren voor goud’
In 1933 was het Roosevelt die zich als nieuw president voor schier onoverkomelijke problemen gesteld zag. De economie lag aan diggelen. Een niet te keren deflatie en werkloosheid vroegen om een rigoureuze aanpak. Roosevelt (New Deal!) moest ‘eieren voor zijn goud’ kiezen. Daartoe diende het goud eerst wel even geconfiskeerd te worden.
Met de woorden ‘we may now restore that temple to ancient truths’ refereerde hij aan Matthëus waarbij Jesus de geldwisselaars uit de tempel dreef. Met die ‘geldwisselaars’ kun je thans ook de wizards of Wall Street aanduiden, de bankrovers die rijk werden van de provisies en bonussen op derivaten van derivaten etc. zonder in waarde te investeren. Daardoor kreeg de beurs weinig impetus mee en deze gleed over de rug van de beleggers naar steeds lagere niveaus weg. Een herhaling van zetten? Niet voor zover het de marktmanipulaties betreft. Die zijn thans in concert – goud, rente, beurs, olie – ongeëvenaard. Het zal echter een illusie blijken het schuldentij hiermee te keren. Hooguit leidt dit spel tot uitstel van executie!
Onoverzienbaar schuld’complex’
De historisch ongekende hoge schuldenberg markeert de vooravond van de grootste financiële catastrofe ooit en tegelijk het einde van een era, die was ingezet met de stopzetting van de inwisselbaarheid van de dollar in goud (1971). Het betekent naar alle waarschijnlijkheid ook het einde van het autonome beleid van de Treasury (Amerikaanse ministerie van Financiën) en de Fed (Amerikaanse centrale bank) als ook het einde van de rol van de dollar als ‘s werelds reserve valuta. Dit wordt Obama’s naarste nachtmerry!
Analoog aan de jaren ’20 is er ook nu veel te veel kapitaal uitgeleend en beleend tegen een nu snel wegsmeltend vertrouwen (zie ook grafiek). De toestand is thans aanzienlijk ernstiger omdat wereldwijd alle markten hierbij betrokken zijn. Om een idee te geven, hebben we thans volgens nog onbevestigde berichten mondiaal een derivatenbubble boven water van een kleine 700 biljoen of 700.000 miljard dollar! Deze kan nog verder uitdijen naarmate de deflatiespiraal doorzet. Tot dus ver is hiervan slechts circa 9.000 miljard of ruim 1% ‘uitgebaild’. Zelfs het mondiale Bruto Product kan hier op geen stukken tegenop. Maar dat is nog niet alles. Er dreigen nieuwe zwarte gaten.
- de Federal Home Loan Banks met een deficit van 1.25 biljoen dollar
- de verzekeringsindustrie met een negatief verschil van 237 miljard dollar
- de pensioenfondsen met een underfunding van 410 miljard dollar
- city- en state tekorten voor bijna 150 miljard dollar
- de niet meer te financieren oorlog in Afghanistan
Dat is het plaatje van vandaag. Voor morgen ziet het er gegarandeerd slechter uit. Voormalig Fed president Paul Volcker liet zich dan ook ontvallen: ‘you don’t have to predict a dollar crisis; we are in the mother of all crises’. Hoe goed de voornemens van Obama mogen zijn, hij zal niet kunnen ontkomen aan een zeer pijnlijke oplossing. Hij lijkt hierop al een voorschot te willen nemen met zijn vizier gericht op de voormalige presidenten Lincoln en Roosevelt. Ook zij bleken als nieuw leider een historische scharnierfunctie te vervullen!
Goud slaat de klok
Aanvankelijk zal Obama in versneld tempo alles op alles willen zetten om het tij te keren.
Dat impliceert nog meer schulden maken totdat het inzicht ontstaat dat dit trekken aan een dood paard blijkt te zijn. De periode Roosevelt zou als een soort blauwdruk kunnen dienen.
De kernvraag is hoe het vertrouwen in een nieuw internationaal monetair systeem is te herstellen. Alleen een substantiële opwaardering van het goud kan nog soulaas bieden, maar dan wel binnen een nieuwe structuur onder leiding van een mondiale centrale bank (een omgebouwd IMF?) met een nieuwe mondiale munt gekoppeld aan het goud. Zo kun je bijvoorbeeld denken aan Special Drawing Rights of SDR’s (voorstel van George Soros), met goud als benchmark. Deze issue geldt als een hot patato. Welke politicus durft het direct hieraan inherente koopkrachtverlies voor z’n rekening te nemen? Het andere scenario is hyperinflatie met hetzelfde resultaat, zij het in vertraagde uitvoering. In beide gevallen impliceert dat een grootschalige schuldliquidatie en bijgevolg dito verarming!
Hoe betrouwbaar is de Amerikaanse centrale bank?
Uit een recent waarschijnlijk gelekt archiefdocument uit 1961 blijkt dat de Fed destijds al plannen had to surreptitiously (op slinkse wijze!) intervene in the currency and gold markets to support the dollar and falsify government records so that intervention would not be discovered (verkort vertaald: de verslaggeving van de bank zodanig te verdraaien dat ontdekking van markt-interventie niet mogelijk zou zijn). Hopelijk zal dit ‘oude’ nieuws veel stof doen opwaaien!
Amerikaanse zeggenschap over het goud
Fed president Bernanke heeft verklaard dat de waarde van de dollar under legal jurisdiction (onder wettig gezag) van de US Treasury ligt en niet onder die van de centrale bank. Dit vloeit voort uit een oude wet uit 1917. Volgens Titel 12 uit hoofdstuk 2 met subhoofdstuk IV, Sectie 95a voortvloeiend uit WO I heeft de Amerikaanse president het recht om te handelen in any property in which a foreign country or national thereof has any interest.
Een opwaardering van het goud ligt dus qua bevoegdheid vooralsnog bij het Amerikaanse ministerie van Financiën. Buiten de renteverlagingen, de opname van schuldpapier en de garanties door de Fed blijft er geen middel over om te redden wat er te redden valt. Of het zou moeten zijn door afscheid te nemen van alle financiële instituten die in de problemen zijn gekomen, de gezonde te steunen en te investeren in infrastructuur en een groene economie. Dat is de crux of the story!!
Inconsistente signalen te over!
Alle tekenen wijzen op een naderende implosie van het huidig financieel bestel:
- middels gold backwardation het opzettelijk laag houden van de termijnprijs op de
- COMEX en LME om het wegzakken van de dollar te voorkomen; dit wijst er nogmaals op
goud de enige echte wereldvaluta is. - voorts het innemen van shortposities op de beurs en de oliemarkt (NEMEX)
de continu wagenwijd openstaande geldkraan - de giga overname van nagenoeg waardeloze schuldverplichtingen van financiële
instituten door de staat - de ongebreidelde bereidheid om de begrotingstekorten enorm op te jagen tegen een
staatsschuld die al bijna 14% van het BBP (VS) bedraagt - de giga opkoop van Treasury Bonds (staatsobligaties) door de centrale bank om
de rente laag te houden, terwijl tegelijk ad libitum schuldpapier wordt uitgegeven.
De zekerheid van goud
Een kick start voor een nieuwe fase zou ook nu kunnen beginnen met de volledige verkrijging van de controle over de goudmarkt. De foute aanzet daartoe middels het short gaan op de COMEX en LME is reeds gegeven. Papiergeld kan eindeloos worden bijgedrukt, hetgeen alleen bomen kost. Er is echter geen centrale bank die méér goud weet te creëren dan de goudproducenten commercieel verantwoord uit de bodem zullen halen. Daarbij komt dat de wereldgoudproductie dalende is, terwijl het dehedging proces (afbouw van goudverkopen op termijn tegen een vaste prijs door goudmijnfondsen) nog niet is beëindigd. Dit houdt tevens druk op de goudvraag.
Centrale banken die nu goud verkopen, gooien het kind met het badwater weg! Verder dient rekening te worden gehouden met een al dan niet aan te kondigen stop op de export van goud door niet onbelangrijke goudproducenten als Rusland en China. Dit zou overigens navolging kunnen vinden bij andere goudproducerende landen. Zojuist is bekend geworden dat de gehele mijnbouwindustrie de investeringsplannen dit jaar met ruim 50 miljard dollar (!) heeft teruggeschroefd. Dat vertaalt zich eveneens in aanzienlijk minder aanbod op de gehele grondstoffenmarkt.
Kortom, hoewel bijna geen huisanalist (logisch want dan wordt er immers niks verdiend!) dit onderwerp belicht, is goud onder de onderhavige bizarre macro-financiële ontwikkelingen en omstandigheden de enig zinnige belegging om koopkracht te behouden. Vanaf het moment van de verder oplopende geldgroei in 2001 is de goudprijs meer dan verdubbeld en onze koopkracht gehalveerd. Geen enkele beleggingscategorie heeft dat resultaat zelfs maar benaderd!
Robert Broncel
US Markets