GEEN UITWEG VOOR DE DOLLAR

Over de geld­persen, vertrouwen, teko­rten, Obama,de FED en natu­urlijk zijn favori­et het Goud zoals Robert dat zo mooi kan samen­vat­ten … Weer de moeite om deze col­umn te lezen …

GÉÉN UITWEG VOOR DE DOL­LAR

Cen­trale banken proberen ver­woed met alle mogelijke machi­naties en manip­u­laties (w.o. de geld­pers en gold back­war­da­tion) het finan­ciële sys­teem overeind te houden. Sterk­er, cen­trale bankiers doen dat­gene waar­voor ze nu juist niet zijn inge­hu­urd: de geld­pers onge­lim­i­teerd lat­en draaien. Dit zelfs in de weten­schap dat ook het Amerikaanse BNP een dergelijke kap­i­taalver­pilling niet meer zal weten te trekken. Alleszins duidelijke sig­nalen van een naderende finan­cieel onheil. 

Wegge­speeld vertrouwen
Daar­bij komt dat de getrau­ma­tiseerde com­mer­ciële banken zich gesteld zien voor een rig­oreuze afs­melt­ing van hun ver­mo­gens. Immers, die banken hebben hun leen­ca­paciteit vol­strekt overtrokken door niet met een fac­tor 10 (wat al veel is!) maar 30, 50 of zelfs 70 uit te lenen. Dat betekent dat uw toev­ertrouwde dol­lar of euro maar lief­st 30, 50 (ING) of zelfs 70 maal (RBS) werd uit­geleend. Als van deze ratio slechts 10% in default gaat, zit de betr­e­f­fende bank al in de groot­ste prob­le­men. Om niet onderuit te gaan, zal haar ver­mo­gen dienen te wor­den aangezuiverd om ver­vol­gens te zien dat zich in dit defla­toire sta­di­um steeds weer nieuwe gevallen van defaults voor­doen. Daarom is het vertrouwen in het sys­teem totaal zoek en bli­jft zoek! Alleen kredi­et­garanties van de over­heid zouden inci­den­teel uitkomst kun­nen bieden.

Ongedek­te tekorten
Het vullen van gat­en dreigt een per­petu­um mobi­lae te wor­den. Op deze manier zijn er intussen al vele duizen­den mil­jar­den down the drain gegaan. Voor Ameri­ka in het bij­zon­der wordt de ellende nog aanzien­lijk grot­er door de aanstor­mende ver­gri­jz­ing van de baby boomers voor wie geen of nauwelijks pen­sioen­voorzienin­gen zijn getrof­fen. Dit geldt ook voor de in de plan­ning liggende medis­che zorgvoorzienin­gen. Bei­de ongedek­te posten wor­den op zich al beg­root op een kleine 50.000 mil­jard dol­lar. Wie gaat dat straks alle­maal betal­en? Oba­ma, die op het moment van zijn besliss­ing op te gaan voor het pres­i­dentschap, nog geen idee had wat hem te wacht­en stond?

Knup­pel in het hoenderhok
Pro­fes­sor Willem Buiter van het ver­maarde Lon­don Insti­tute of Eco­nom­ics heeft in zijn nieuw­jaarsrede de knup­pel in het hoen­der­hok gewor­pen door zijn verwacht­ing uit te spreken dat de dol­lar bin­nen twee tot vijf jaar zal zijn ingestort. Daarmee behoort de rol van de dol­lar als de wereld reserve­va­l­u­ta tot het verleden. Nu zou men kun­nen denken, geen mal­heur dan neemt de euro die rol maar over. Maar zo sim­pel is dat niet zolang er bin­nen de struc­tu­ur van de Europese Unie nog geen poli­tieke en fis­cale een­heid bestaat. Daaren­boven bestaan er intussen grote mon­e­taire span­nin­gen tussen de noordelijke en de zuidelijke eurostat­en. Andere mogelijkhe­den zijn er niet daar bijvoor­beeld de yen om maar te zwi­j­gen van de yuan mon­di­aal een ondergeschik­te rol speelt.

Waar Buiter spreekt van twee tot vijf jaar zou dit moment wel eens veel dichter­bij kun­nen liggen. De bepal­ing van dat moment hangt sterk af van het economisch ongri­jp­bare vertrouwen. Van diverse zij­den wordt gewezen op het onge­lim­i­teerde ongedekt (zon­der reserves) geld bij­drukken via de geldpers. 

Een basis­gegeven in de economie luidt dat vraag en aan­bod samen de pri­js bepalen. Is de vraag groot en het aan­bod klein dan sti­jgt de pri­js als de func­tie hier­van en omge­keerd. Dus veel geld in de markt pom­pen doet de pri­js dalen, het­geen is terug te vin­den in de lage rente. Omge­keerd is de vraag naar goud zeer groot, maar sti­jgt niet als gevolg van bove­naf opgelegde manip­u­laties op de COMEX alsmede op de LME. Zie eerdere columns. 

Intussen is nu ook de bond bub­ble aan de orde, met veel verder­gaande reper­cussies dan de val van de aan­de­len­beurzen. Men houdt op staat­soblig­aties te kopen in de weten­schap dat de rente­be­tal­ing alleen mogelijk is via het bij­drukken, omdat de staat met onbe­taal­bare en onbe­heers­bare teko­rten wordt gecon­fron­teerd. Naar­mate de vraag naar kap­i­taal (over­heid!) sti­jgt, moet de rente omhoog. Een desas­treuze ontwik­kel­ing bin­nen de huidi­ge sit­u­atie. Wan­neer het vertrouwen in papi­er weg smelt, sni­jdt dit als een with­eet mes door een pak­je zachte bot­er! Dan is ook het ver­damp­ing­spro­ces ver­dampt. Ondanks de laag­ste yield ooit roept Pim­co, het groot­ste oblig­atie­fonds, dat oblig­aties nog nooit zo duur zijn geweest gezien de risico’s. In som­mige krin­gen is de verwacht­ing uit­ge­spro­ken dat de VS nog vóór de zomer in staat van een bankroet komt te verk­eren met hyper­in­flatie als gevolg (een Engelse banki­er ver­sprak zich onlangs en had het over hyper­ven­ti­latie, niet ondenkbaar!).

Buiter zei let­ter­lijk:
​‘the Bush Admin­is­tra­tion has left the US mate­ri­al­ly weak­ened finan­cial­ly, eco­nom­i­cal­ly, polit­i­cal­ly and moral­ly! The US would have to gen­er­ate major infla­tion to whit­tle away its debt and this dol­lar col­lapse means that the US has less lee­way for major spend­ing plans than politi­cians realise’! Duidelijke taal! 

Obama’s hoge hoed
Oba­ma ziet zich intussen geplaatst voor een oev­er­loos meer van schulden dat niet meer te draineren valt. Toch heeft hij beloofd grootschalige infrastructuurprogramma’s te lanceren, de werk­lozen tege­moet te komen, hui­seigenaren met prob­leemhy­potheken te helpen en de ziek­tekosten­verzek­erin­gen sterk te ver­beteren. Deze plan­nen zijn alle rijp voor de sch­roothoop, voor­dat ze goed en wel voor het voetlicht kun­nen wor­den gebracht. De vraag is of hij zich realiseert dat hij dezelfde mensen heeft aangesteld die deze mis­ère hebben veroorza­akt. Alleen nu moeten ze die cor­rigeren. Je zou kun­nen spreken van ​‘kwaad met kwaad vergelden’. 

Er hangt intussen al voor meer dan 8.500 mil­jard dol­lar aan bailouts, hand­outs en garanties of in goed Ned­er­lands schuld­ver­plichtin­gen in de touwen. Voeg daar­bij een staatschuld van 70% van het BNP ad ca. 9.000 mil­jard dol­lar, plus het ver­moedelijk voor dit jaar uitkomende begrot­ing­steko­rt ad 1.900 mil­jard dol­lar, plus het al jaren oplopende han­del­steko­rt dan hoef je geen econoom te zijn om te zien dat de VS de finan­ciële hand ongek­end zwaar aan het over­spe­len is (zie deficit chart van het befaamde Casey Research Insti­tu­ut). Het Verenigd Koninkrijk doet hier trouwens niet voor onder getu­ige de val van het pond ster­ling (dat vroeger voor een ​‘pond­je’ zil­ver stond).




Schuldenjuk
Op een bevolk­ing van ca. 300 miljoen zie­len zit elke Amerikaan momenteel reeds opgezadeld met een schuld van meer dan 65.000 dol­lar, baby’s en oud­jes meegerek­end. Dus op het moment van je geboorte, heb je dit kaart­je al om je nek hangen. Maar deze kindert­jes dienen ook nog hun bij­drage te lev­eren aan het schi­er oneindi­ge pro­ces van voort­woek­erende bailouts zoals dat gaande is bin­nen par­ti­jen als AIG, Cit­i­group, Fan­nie Mae en Fred­die Mac. En hoe staat het met banken als JP Mor­gan en Bank of Amer­i­ca, die ook een paar beste schuld­par­ti­jen hebben moeten verzwel­gen maar van de Fed niet stuk mogen gaan?

Onwillekeurig moest ik denken aan een tre­f­fende uit­spraak van Thomas Jefferson: 

‘The Cen­tral Bank is an insti­tu­tion of the most dead­ly hos­til­i­ty against the prin­ci­ples and form of our Con­sti­tu­tion and deprive the peo­ple of their prop­er­ty until their chil­dren wake up home­less on the Con­ti­nent their fathers conquered’.

Ter illus­tratie zie overzicht how you will remem­ber 2008) eve­neens van Casey Research.

Tot slot hebben we het ook nog niet gehad over de food­stamps (voed­sel­bon­nen aan het snel aanzwellende leg­er werk­lozen) en even­min over de sterk ver­min­derde en nog te min­deren belastinginkom­sten door dal­ende bedri­jf­swin­sten noch de eerder genoemde 50.000 mil­jard dol­lar aan gepro­jecteerde zorgver­plichtin­gen. Kor­tom, het ​‘sprook­je’ van het land van de onbe­grens­de mogelijkhe­den is kort en bondig over en uit! 

Dreigende apocalyps
Intussen bevin­den we ons in unchar­tered ter­ri­to­ry van een dreigende apoc­a­lyps, waarin 
zelfs de meest gere­specteerde finan­ciële adviseurs met hun scharen beleg­gers com­pleet het bos in verd­wi­j­nen. Het huidig geuite beur­sop­ti­misme is hier­van een goed voor­beeld. ​‘Jon­gens, het wordt weer tijd om in te stap­pen, want een ram­p­jaar als 2008 doet zich maar één keer in de 100 jaar voor. Boven­di­en is de ellende nu wel vol­doende ingeprijsd!’

Thans is deflatie alles wat de trom doet slaan, maar voor hoe lang zullen bijvoor­beeld delf­stof­fen nog bene­den de kost­pri­js boven de grond wor­den gebracht? Der­halve mag wor­den aangenomen dat 2008 nog slechts het voor­por­taal was van wat ons nog te wacht­en staat.

Chi­nese wijsheid
De Chinezen liggen ook in deze val, met dien ver­stande dat ze hem wel zagen aankomen maar niet afwen­den. Hun dol­lar­reserve van 1.300 à 1.400 mil­jard kan niet meer wor­den afgestoten maar wel wor­den benut voor zover er niet op is afgeschreven. Wel zijn ze bezig daar­van bij­na de helft te reserveren voor een eigen grootschalig economisch stimuleringsprogramma.

Belan­grijk­er echter is het instellen van een zgn. pilot pro­gram, waarbin­nen zow­el de interne als de Azi­atis­che han­del in de yuan kan wor­den geset­tled. De finan­ciële samen­werk­ing bin­nen de Zuidoost-Azi­atis­che Ver­drag­sor­gan­isatie zal daar­toe wor­den ver­ste­vigd. Hier­mee wordt het sig­naal afgegeven dat Chi­na ​‘min­der inter­esse’ heeft de snel toen­e­mende Amerikaanse schuld nog langer te financieren en zek­er niet in de mate die het heeft gedaan. Indi­en mocht blijken dat daar­door de rente omhoog moet, zal de Amerikaanse economie nog sneller ineen­schrompe­len. Daar­bij komt dat er in Chi­na de komende tijd min­der dol­lars bin­nen komen doordat:

• buiten­landse investerin­gen sinds afgelopen zomer met meer dan een derde zijn teruggevallen 
• door de val van de Chi­nese beurs (65%) er zeer veel buiten­lands kap­i­taal is verdampt 
• er sprake is van een grote kap­i­taaluit­stroom (ook van Chinezen) naar Hong Kong 
• de Chi­nese export sterk is afgenomen, waar­door het gemiddelde 
  han­delsover­schot van 50 mil­jard dol­lar per maand lin­eair dreigt terug te vallen. 

Een paar zegslieden van de People’s Bank of Chi­na – China’s cen­trale bank – moesten uit­er­aard wel opmerken dat er nog vol­doende mid­de­len in kas zijn om Amerikaans schuld­pa­pi­er te bli­jven kopen. Immers, naar­mate de Amerikaanse dol­lar verder onder druk komt te staan, droogt ook de Chi­nese export naar het west­en op. Dat is inmid­dels terug te vin­den in de groeicijfers!

Grote scheuren in kap­i­tal­is­tisch kaartenhuis
Nu is het niet de eerste keer dat het kap­i­tal­is­tis­che kaarten­huis grote scheuren ver­toont en flink is geïm­plodeerd. Daaruit kun­nen we des te meer ler­ing trekken. Zo niet, dan dreigt er op ter­mi­jn sociale onrust, han­del­soor­logen, pro­tec­tion­isme met chaos als laat­ste stadium. 

Her­hal­ing: goud, het enige alternatief!
Het enig denkbare alter­natief is GOUD! Het edel­metaal kent immers geen schuld in tegen­stelling tot schuld­pa­pi­er. Schulden dienen een dekking als ref­er­en­tie te hebben. Er is toch ook geen bank die een hypotheek ver­strekt zon­der onder­pand van een huis? Goud heeft meer dan 6000 jaar de rol van (inter­na­tion­aal) ruilmid­del vervuld. Waarom is die afgeschaft? Omdat de uit­staande schulden de ref­er­en­tiedekking begonnen te ont­beren. Het vertrouwen in het papi­er nam zodanig af dat men goud verkoos boven ​‘papi­er’. Voor­beelden: de Grote Depressie in de jaren ​’30 en de gevol­gen van de Viet­nam oor­log. Zon­der goud­dekking verkre­gen cen­trale bankiers de ​‘vri­jheid van drukpers’. Dat impliceert: meer schuld mak­en dan het ​‘huishoud­boek­je’ toes­taat, dus staatss­chuld opbouwen en doorschuiv­en naar vol­gende generaties. 

Dat pro­ces is pas goed in gang gezet na de ontkop­pel­ing van de goud-dol­lar relatie in 1971 door voor­ma­lig pres­i­dent Nixon. Hierover is in deze col­umn al genoegza­am geschreven. Bij deze ontkop­pel­ing gold des­ti­jds een goud­pri­js van US$ 35 per troy ounce (31.1 gram). Dat zelfde ​‘onsje’ goud kost nu zeg even 825 dol­lar. Omgerek­end is de koop­kracht van de dol­lar met ca. 95% gedaald, dank zij de onge­lim­i­teerde uitzet van schulden. Gerek­end vanaf 2000 is de euro intussen in koop­kracht gehalveerd. Immers, u kocht toen een kilo­ot­je voor € 10.000 euro. Thans kost dat € 20.000! Dat bleek de beste beleg­ging van deze eeuw te zijn!

Fail­li­ete cen­trale bankpolitiek
Vanaf de laag­ste standen van de goud­pri­js begin deze eeuw hebben cen­trale bankiers ton­nen goud (bez­it van de belast­ing­be­taler) ​‘verk­wanseld’ om de indruk van een sterke munt op te wekken. Een sti­j­gende goud­pri­js zou de huidi­ge in de markt gebrachte excessieve liq­uiditeit kun­nen verzwel­gen en daar­door het bailout beleid kun­nen doorkruisen. Een doorsti­j­gende goud­pri­js zou een sub­stan­tiële deval­u­atie van de dol­lar inlu­iden en tegelijk een reval­u­atie van alle hard assets (com­modi­ties) beteke­nen. De uit­staande schulden zouden evenredig ver­damp­en, omdat ze in de gede­val­ueerde nom­i­nale waarde zullen wor­den terug­be­taald. Tegelijk wordt het risi­co van de ver­dampte koop­kracht bij de con­sument neergelegd. Cen­trale bankiers zullen echter dat deficit niet wensen toe te geven. Van­wege dat wan­beleid lopen ze kans voor de rechter te wor­den gesleept!

Hoog­ste tijd om goud te kopen
Met nadruk op fysiek goud in baar of munt (niet via een goudreken­ing bij de bank of via aan­de­len in een ETF) voor zover verkri­jg­baar of in aan­de­len van goed bij kas zit­tende goud­mi­j­nen met veel goud in de grond zoals Gold Corp (GG), Bar­rick Gold (ABX) en Agni­co-Eagle (AEM).

Ongeacht het zwarte gat van deflatie of hyper­in­flatie zal goud blijken in de toekomst het enige ​‘ruilmid­del’ met reëel koop­kracht­be­houd te zijn. De goud­pri­js kent al een all time high in de rupie (India – de groot­ste goud­con­sument), roebel, yen en het Britse pond, de zwakkere munten buiten beschouwing gelat­en. De euro zit er nog 20% vanaf. Dat hoogtepunt (in guldens en DM) viel in jan­u­ari ​’80. Hou ook reken­ing met de gedaalde aan­vo­er vanu­it de goud­mi­j­nen. Op het huidi­ge niveau ad $ 825 — $ 850 is goud nog alleszins koopwaardig!

Robert Bron­cel
US Markets