Superfraudeur onttroont Kerviel
Het jaar 2008 begint en eindigt met een spectaculaire miljardenfraude. Op 18 januari 2008 liep Jérôme Kerviel tegen de lamp. Zijn werkgever, de Franse Société Générale, moest een verlies van bijna 5 miljard euro slikken en de schokgolven in de financiële wereld zijn nog niet helemaal weggeëbd.
Vorige donderdag, 11 december 2008, arresteerde de FBI de 70-jarige Bernard Madoff op beschuldiging van fraude voor het monsterbedrag van 50 miljard dollar, dat is afgerond
37 miljard euro. Ofwel bijna 7,6 maal meer dan Kerviels ‘prestatie’.
Wie is Bernard Madoff, hoe ging hij tewerk en wat zijn de consequenties?
Bernard Lawrence Madoff, Bernie voor nu opeens zeldzaam geworden vrienden, is geboren in New York in april 1938 in een Joodse familie. Op 22-jarige leeftijd startte hij een eigen bedrijf, de investeringsfirma Bernard L Madoff Investment Securities waar hij aan het hoofd van stond tot vorige donderdag 11 december 2008. Deze firma heeft een belangrijke bijdrage geleverd voor het tot stand komen van de schermenbeurs Nasdaq, waarvan hij de voorzitter was in 1990, 1991 en 1993 en waarvoor hij verder nog een vooraanstaande rol heeft gespeeld.
Eveneens tot donderdag 11 december 2008 was hij voorzitter van de Raad van Bestuur van de Sy Syms School of Business bij de New Yorkse privé-instelling Yeshiva University. Verder bekleedt (bekleedde) hij vooraanstaande posities in het culturele leven en is hij bekend als een royaal (met tientallen miljoenen dollar) geld toestekende filantroop.
Hoe is deze hardwerkende, toegewijde, vriendelijke filantroop erin geslaagd zoveel mensen om de tuin te leiden en een schuldenkuil te doen ontstaan van 50 miljard dollar?
Het codewoord is ‘Ponzi’, meer bepaald Ponzi-schema. Om daarover iets te weten te komen, moeten we een sprong achterwaarts in de tijd doen, nl. naar het jaar 1903.
In dat jaar arriveerde een Italiaanse immigrant in de States, die de naam Charles Ponzi aannam. Hij wilde snel rijk worden zonder veel te moeten doen en daarom zette hij in het jaar 1920 een piramidespel op, dat later zijn naam zou gaan dragen. Het principe is simpel.
Je overtuigt je omgeving dat je allerlei interessante relaties hebt die je kunt gebruiken om beleggingen vlug te doen renderen. Zodra een reeks klanten je hun geld hebben toevertrouwd, begin je de eerste uit te betalen, met de beloofde winst uiteraard, met het geld dat je van de volgende kreeg. Je maakt naam, er komen nog meer klanten en je piramide rijst op. Tot ze wegens gebrek aan fundamenten, lees: fondsen, inzakt. Want beleggen met het geld heb je niet gedaan, daar word je immers moe van. Intussen heb je allerlei trucs kunnen toepassen, zoals bepaalde sommen ‘aanvaarden’ op voorwaarde dat de klant een half jaar of langer geduld heeft om zijn return te incasseren. In 1920 slaagde Ponzi er op deze manier in, om in 6 maanden tijd dollarmiljonair te worden. Toen de politie hem datzelfde jaar inrekende, hadden meer dan 40.000 mensen hem ca 15 miljoen dollar (valuta 1920) toevertrouwd, waarvan hij ongeveer een derde had terugbetaald.
Op analoge manier heeft de heer Madoff goedgelovige beleggers opgelicht. Niet voor 15 miljoen, maar wel voor 50 miljard dollar. Hij had parallel met zijn gerenommeerd bedrijf een firma opgericht met als enig doel fraude te plegen. Gedurende jaren heeft Madoff investeerders een rad voor de ogen gedraaid volgens het Ponzi-principe, zoals hij zelf toegaf. Niet alleen privé-personen zijn in de zaak betrokken, maar ook grootbanken. Hierbij vallen enkele namen op, zoals BNP Paribas, dat 350 miljoen euro verlies moet incasseren en de bank Santander, waarvoor het verlies 2,3 miljard euro zal zijn. Bijzonder hard getroffen zijn zg. hedgefondsen zoals Fairfield Sentry (minus 7,3 miljard dollar) en Kingate Global Fund (minus 2,8 miljard dollar). Ook verschillende liefdadigheidsinstellingen hebben miljoenen dollars verloren.
Madoff zal de put nooit kunnen vullen. Naar eigen zeggen had hij enkele dagen geleden nog 200 à 300 miljoen dollar op zijn rekening staan, maar die heeft hij gebruikt om ‘de meest dringende’ schulden af te lossen.
Hoe hij al die tijd toch wel reusachtige sommen heeft kunnen wegmoffelen is ten dele te begrijpen, omdat hij bij voorbeeld het voor zijn cliënten onmogelijk maakte hun rekeningen on line op te volgen. Deze informatie werd altijd verzonden via e‑mail, zodat er altijd ‘cosmetische’ ingrepen mogelijk waren. Verder leefde hij achter een soort rookgordijn en die moeilijke bereikbaarheid maakte hem aantrekkelijk in de ogen van bepaalde investeerders die bedrieglijkheid verwarden met discretie.
Als Madoff veroordeeld wordt, wacht hem een gevangenisstraf van maximum 20 jaar en
5 miljoen dollar boete. De boete is dus 10.000 maal kleiner dan de fraude.
Met zijn 50 miljard dollar heeft de Amerikaan Bernard Madoff de Fransman Jérôme Kerviel met vele lengtes geklopt. Voor zover we konden nagaan, wordt dit bedrag enkel overtroffen door het Enron-schandaal van 2001, waarbij 60 miljard dollar boekwaarde in rook opgingen.
Hopelijk probeert niemand dit trieste record te breken.
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets
________________________________________
Ondergetekende is een gepensioneerde marketing manager. Hij schrijft voor US Markets o.m. columns, nieuwsberichten en artikelen over diverse onderwerpen. Hij heeft op het moment van schrijven geen materieel belang of bezit in de besproken bedrijven of beleggingsinstrumenten