Wie had ooit kunnen denken dat een modderig pad tussen twee rivieren ooit zou uitgroeien tot ’s wereld machtigste financiële centrum? Zeker Peter Stuyvesant niet, noch de kolonisten die Manhattan bewoonden in de 17de eeuw.
Wall Street: Nederlandse roots
Op het eiland Manhattan vertrekt de 800 meter lange Wall Street bij Broadway en loopt in zuidoostelijke richting tot de Franklin Delano Roosevelt Drive, een autoweg langs East River. Deze bijzondere straat is niet alleen het financiële hart van de VS, maar staat ook symbool met alles wat te maken heeft met het beursgebeuren in de VS.
Waarom is deze plek zo bijzonder, hoe is ze tot stand gekomen?
Om dat duidelijk te maken, moeten we een sprong achteruit in de tijd maken, en wel tot in de 17de eeuw. In die tijd was het noordoosten van de huidige VS een Nederlandse kolonie die zich ruwweg uitstrekte (zie kaartje) van de hedendaagse staten Massachusetts, New York, New Jersey, Pennsylvania, Virginia en het noorden van North Carolina. Een flinke lap grond, dat wel. En dan nog wel een, met een Latijnse naam: Nova Belgica. Voordat de Belgen ons claims willen doen gelden: in die dagen was het gebruikelijk alles Latijnse namen te geven en zo heetten de Nederlanden Belgica of Belgium, bestaande uit een noordelijk en een zuidelijk deel. Het noordelijke Belgium/Belgica heet nu Nederland en het zuidelijke kreeg in 1830 de naam België. Maar we dwalen af.
We keren terug naar het 17de-eeuwse Nova Belgica. In het jaar 1647 kwam een schip aan in Nieuw Amsterdam, de hoofdplaats van Nova Belgica. Het vaartuig werd enorm enthousiast onthaald, want aan boord was een ware oorlogsheld, Peter (Petrus) Stuyvesant, de zoon van een predikant uit het Nederlandse Gelderland. Over zijn geboortedatum bestaat geen eensgezindheid: 1611 of 1612. Later nam hij deel aan zeeslagen tegen de Spanjaarden, verloor hierbij een been maar verwierf grote roem. Toen hij arriveerde in Nieuw Amsterdam, woonden er al sinds 1624 Europeanen, meer bepaald Walen en Vlamingen. Met de Nederlanders erbij ontstond snel een gemeenschap, die door de rivaliserende Britse kolonisten algauw de spotnaam ‘Yankee’ kregen, vermoedelijk wegens de populariteit van de voornamen Jan en Kees toen (en nu nog).
De Waals-Vlaamse kolonie had zich gesetteld op de zuidelijke punt van Manhattan en had zijn gebied min of meer afgebakend met een afsluiting van palen en planken. Stuyvesant hield niet van halve maatregelen en hij bewoog zijn nieuwe landgenoten ertoe, een aarden wal aan te leggen met erbovenop een stevige palissade. Het geheel was 4 à 5 meter hoog en hield aanvallers op afstand. Want aanvallers waren er genoeg in die dagen, gaande van vijandig gezinde (je zou voor minder, als zo’n zootje Europeanen je land komt binnenvallen) Indianen, kolonisten van het naburige New England tot de Britse marine.
Uiteindelijk kregen de Britten de bovenhand en in 1699 ontmantelden ze de versterkte wal. Wat overbleef was een strook grond, die automatisch uitgroeide tot een weg. Later ontstond hier een straat, die ‘Walen Street’ werd genoemd. In die tijd werd de naam Walen gegeven aan alle Franssprekenden (Walen, Fransen, Zwitsers) die deel uitmaakten van de oorspronkelijke Europese bewoners. Wall Street betekent dus niet ‘muurstraat’, zoals velen aannemen.
Van Wall Street in de huidige financiële betekenis zou vandaag zo goed als zeker geen sprake zijn, moest er zo tegen het einde van de 18de eeuw geen statige plataan hebben gestaan. Want onder die boom is de New York Stock Exchange tot stand gekomen. Stel je voor, de NYSE onder ruisend gebladerte, dat is zoiets anders dan die zoemende computers en die kirrende mobieltjes. Mobieltjes of pc’s, daarvan hadden ze nog geen weet, die
24 leidende handelaars die in 1792, zittend en staand onder de plataan van Wall Street, een overeenkomst tekenden om alle effectenhandel onderling te laten verlopen, en dit aan strikte tarieven.
Dat die 24 handelaren in 1792 Wall Street gekozen hadden om te vergaderen komt door wat er intussen gebeurd was met deze verbindingsweg tussen de Hudson rivier in het noordwesten en East River in het zuidoosten. De afgelopen eeuw was het oorspronkelijke slijkerige pad geëvolueerd naar een geplaveide straat, waarlangs pakhuizen en winkels verschenen en later overheidsgebouwen.
Het groepje mannen onder hun boom waren niet de eerste effectenhandelaren in de toenmalige Verenigde Staten. Philadelphia was toen de grootste stad van de VS en tevens de hoofdstad en daar vond de eerste effectenhandel plaats. De overeenkomst onder de New Yorkse plataan in 1792 was dus een poging om een monopolie te breken. Toen in de jaren 1799 – 1800 de regering Philadelphia verliet ten voordele van Washington, grepen de 24 hun kans. Ze stuurden anonieme waarnemers naar de beurs van Philadelphia om het reilen en zeilen te bestuderen. De waarnemers hadden keer op keer berichten bij van de florissante beurs in Philadelphia, wat bij de 24 geknarsentand opleverde.
In het begin van de 19de eeuw bleef het belang en de bevolking van New York groeien en na veel gelobby werd in 1817 de New York Stock and Exchange Board opgericht, met als adres Wall Street 40.
De industriële revolutie zette de 19de-eeuwse wereld op zijn kop, Napoleon was gekomen en gegaan, de Amerikaanse burgeroorlog woedde, er brak oorlog uit tussen Frankrijk en Duitsland, de eerste trein pufte as uitspuwend door het landschap, de auto deed zijn knetterende intrede en fantasten durfden beweren dat ooit machines zwaarder dan lucht zouden kunnen vliegen. Dit alles betekende gestaag groeiende economische activiteit en vanzelfsprekend stijgende beurskoersen tot groot genoegen van beleggers en handelaars.
Dat het kan verkeren, heeft Wall Street al meerdere malen moeten meemaken. Maar tot nader order is deze straat de kern van alle beursactiviteit van de VS en heeft ze op die manier invloed op het financiële gebeuren van de ganse planeet. Hoelang nog, dat is een open vraag.
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets
________________________________________
Ondergetekende is een gepensioneerde marketing manager. Hij schrijft voor US Markets o.m. columns, nieuwsberichten en artikels over uiteenlopende onderwerpen.