De commotie rond het budgettaire slop waarin Griekenland is verzeild geraakt, haalt nagenoeg elke dag de media. Intussen weten we, dat het hier allesbehalve gaat om een geïsoleerd geval. Een rondblik.
Medio februari 2010 hadden we het over de budgettaire deficits van diverse EU-landen en we vroegen ons of, of er een Griekse tragedie voor Europa dreigde. Vanwege lezers kwamen vragen om buiten cijfers voor Griekenland er ook te geven voor andere EU-landen.
Daarom onderstaande tabel met de landen die niet voldoen aan de Maastrichtnorm, die o.a. stipuleert dat het begrotingstekort niet groter mag zijn dan 3% van het bnp.
Het eerste wat opvalt, is dat Ierland het op het gebied van budgettaire afwijking tegenover de Maastrichtnorm het nog slechter doet dan Griekenland. En hiermee bedoelen we: veel slechter, kijk maar eens naar het verschil tussen minus 12,2 en minus 14,7%. Maar Ierland is Griekenland niet. Zo is de overheidsschuld (83% van het bnp) alhoewel nog hoog, toch gevoelig lager dan in het land van de Akropolis. Bovendien heeft de Ierse regering de inkomstenbelasting verhoogd en de lonen in de publieke sector met meer dan 7% verlaagd. Verder heeft de Ierse overheid, voor zover bekend, niet gelogen over ’s lands financiën, iets wat Griekenland op grote schaal wel heeft gedaan, zie hogervemeld artikel.
Daarom staan all spots nu gericht op Griekenland, dat de druk vanuit het centrale Europese gezag dag na dag voelt. Het vertrouwen van beleggers in Grieks waardepapier zijn er niet gerust in en op 8 april 2010 werd bekend, dat ze een recordrente van 7,3% eisen. Anders dumpen ze hun obligaties, wat de financiële vooruitzichten er niet rooskleuriger op maken. En als Griekenland zelf geld wil lenen, moet het land analoge rentes betalen.
Eerste minister Papandreou is gaan aankloppen bij het IMF, zoals het eerste het beste ontwikkelingsland zou doen. Dat lijkt ons meer een politieke zet met psychologische ondertoon. Want naar het IMF stappen is volgens de gangbare opinie onwaardig voor een EU-land. Vooral de Duitse bondskanselier Angela Merkel had het daar moeilijk mee, maar besloot dan toch niets te ondernemen tegen het dreigement van Papandreou. Immers, ze zou bakken vol kritiek over zich heen krijgen als Duitsland zich zou engageren om Griekenland uiit het financiële slop te helpen. Want hiervoor zijn (vele, heel vele) euro’s nodig en die zijn enkel op te halen bij de Duitse belastingbetaler. Die zal nu al een inspanning moeten doen om Duitsland toe te laten, zoals opgelegd door Europa, tegen 2013 terug te voldoen aan de norm van Maastricht. Wat er ook van zij, met akkoord van de voorzitter van de ECB, Jean-Claude Trichet, is op 25 maart 2010 een reddingsplan opgemaakt, gebaseerd op inspanningen vanwege de EU én het IMF. Tot nader order is het standpunt van de Griekse regering dat dit plan nog niet nodig is. Wordt zeker vervolgd…
In bovenstaande tabel vinden we o.m. Nederland en België terug. Tegen 2013 moet Nederland zijn begrotingstekort hebben teruggebracht tot de opgelegde 3%, terwijl België daarvoor één jaar minder de tijd krijgt, nl. tot 2012. Waarom dit verschil, wanneer het begrotingstekort van beide landen van dezelfde grootteorde is?
Het antwoord is te vinden in de tweede kolom van de tabel, deze van de overheidsschuld.
Toen in Maastricht de 3%-norm werd afgesproken, namen de landen nog een andere verplichting op zich: de overheidsschuld mocht niet hoger zijn dan 60% van het bnp. Op dat vlak vallen heel wat landen uit de boot. In verband met Nederland en België komt nu een belangrijk onderscheid naar voren. In Nederland stemt deze schuld, op amper 6% na, overeen met de norm, terwijl België een blok van 101% aan zijn tricolore been meesleurt. Dat is de reden, waarom België strenger wordt bejegend dan zijn noorderbuur.
En de overheidsschuld is in Griekenland met zijn 125% het hoogste van alle de EU-landen en speelt een hoofdrol in het strenge toezicht dat er nu wordt uitgeoefend door de Unie.
Wanneer een land zoals Griekenland ermee dreigt naar het IMF te stappen, is dat niet zo verwonderlijk. Toen de normen voor het begrotingstekort en de overheidsschuld werden vastgelegd, werd ook de afspraak gemaakt dat een land, dat op dit gebied in de problemen zou geraken, geen hulp van de lidstaten mocht verwachten. Iets in de trant van ‘Wie zijn achterste verbrandt, moet op de blaren zitten’.
Om de EU te situeren in de rest van de wereld, hebben we aan onze tabel cijfers van de VS en Japan toegevoegd. Ook hier zien we dat er een en ander schort.
Vooral wat het begrotingstekort betreft scoren de VS slecht maar de overheidsschuld is niet te versmaden.
Japan situeert zich qua begrotingstekort in de buurt van Frankrijk, maar klopt alle records wat overheidsschuld betreft: bijna het dubbele van het bnp.
Om terug te keren naar Europa moeten we het nog even hebben over het Verdrag van Lissabon, dat tot stand kwam op 13 december 2007, dat is 15 jaar na Maastricht. Dit verdrag geeft de EU meer macht om de lidstaten te dwingen hun begroting in orde te brengen. Verder staan er regels in om aan te geven op welke manier de lidstaten hun economisch beleid op elkaar kunnen/moeten afstemmen.
Wellicht zal het Verdrag van Lissabon meer en meer gespreksonderwerp zijn de komende maanden. Ondertussen wacht de Europeaan-met-de-pet ongerust af, wat hem/haar de sanering van de overheidsfinanciën zal kosten
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets
________________________________________
Ondergetekende is een gepensioneerde marketing manager. Hij schrijft voor US Markets o.m. columns, nieuwsberichten en artikels over uiteenlopende onderwerpen.