VENSTER VANUIT DE V.S.

Het lijkt alsof er een fla­grante marge bestaat tussen de gepub­liceerde economis­che cijfers en de beur­suit­sla­gen. Deze laat­ste gin­gen vanaf de red­ding van Bear Stearns in maart autonoom verder omhoog. Dat was opval­lend maar valt weer samen met de alge­meen opti­mistis­che kijk op de toekomst. Van­daag mag slecht zijn doch mor­gen wordt het beter, zo rede­neert men, ook al ont­breekt hier­toe vooral­snog een steekhoudend argu­ment.

Doem­denken zoals wij dat hier ken­nen, is Amerika­nen vreemd. Bijgevolg wordt er anders op de toekomst gean­ticipeerd dan in Europa. Om dezelfde reden slaat de pen­d­uleslinger hier soms ook te ver door en moet er eerst een opmerke­lijke ontwik­kel­ing plaats vin­den voor­dat een keer­punt wordt gemar­keerd. Op dat omslag­punt vin­dt er dik­wi­jls een ste­vige soms over­dreven reac­tie plaats. Dit komt omdat men hier sneller het zicht op de bal­ans kwi­jt is. Dit fenomeen is bij de cen­trale bank als ook bij de Amerikaanse regering bek­end. Van­daar het snelle optre­den om een ineen­stort­ing van de markt te voorkomen. De instru­menten daar­toe rak­en echter wel steeds meer uit­geput. Veel schuld, een wagen­wi­jd open staande geld­kraan en een lage rente zijn geen kracht­wapens! De lage dol­lar en de verzwak­te economie zijn daar­van het bewi­js. Alleen goud­verkoop als laat­ste red­mid­del bli­jft dan over maar voor hoe lang? 

Huizen­markt

Daar de huizen­markt voor een belan­grijk deel de richt­ing van de economie bepaalt, ging het mij vooral om het aan­tal for sale bor­d­jes in wijken die ik een half jaar gele­den ook al had bezocht. Hoewel beslist niet maat­gevend voor de gehele Amerikaanse markt, heb ik mij beperkt tot de markt ron­dom het finan­ciële cen­trum van New York. Wat opviel is dat de res­i­den­tiële markt in het hart van de stad nog nauwelijks is getrof­fen, met een eerder sti­j­gend dan een dal­end pri­js­niveau, ter­wi­jl in New Jer­sey de duur­dere wonin­gen nog voor een belan­grijk deel buiten schot zijn gebleven. Dat is opval­lend in een omgev­ing waar­bij de banken toch gevoelige klap­pen hebben opgelopen. Ken­nelijk vin­dt het ontsla­gen per­son­eel toch vrij gemakke­lijk een andere baan. Als zodanig lijkt er inder­daad in dit gebieds­deel nog niet zoveel aan de hand. 

Mark­tvertrouwen

De weten­schap dat het min­is­terie van Finan­ciën een­drachtig samen­werkt met de cen­trale bank en omge­keerd geeft zoveel vertrouwen dat men durft te zeggen dat het erg­ste achter de rug is en het bijgevolg alleen maar beter kan wor­den. Dit is een belan­grijke reden waarom op Wall Street de koersen op een hoog niveau bli­jven vigeren. Anderz­i­jds is ook duidelijk gewor­den – zie mijn laat­ste col­umn – dat de Fed bijspringt om de beurs in opwaartse richt­ing bij te sturen. Hier­mee moet vooral het vertrouwen weer wor­den opge­po­et­st. Uit­sprak­en van min­is­ter van Finan­ciën Hen­ry Paul­son als zouden de mark­ten zich weer her­stellen van de cred­it crunch dienen het zelfde doel. Wijselijk werd deze stelling niet onderbouwd.

Lifestyle

De com­fort economie legt een dus­danig nadrukke­lijk stem­pel op de lifestyle van de gemid­delde Amerikaan dat die niet zo maar wordt opgegeven. Daar­toe is men bereid diep in de buidel te tas­ten en schulden te mak­en tot­dat de bank ziet zich daarmee in eigen staart te bijten. Vol­gens het meren­deel van de Amerikaanse zak­en­wereld zal dat ​“bijten” in de tweede helft van dit jaar al weer gro­ten­deels tot de voltooid verleden tijd behoren. 

Om die reden durft men dan ook al weer meer schulden te mak­en, zelfs bij een flink hogere rente. Dit blijkt bijvoor­beeld uit de sterk geste­gen cred­it card bor­row­ing met een sti­jging van 15.3 mil­jard dol­lar of 7,9% in maart ten opzichte van de maand ervoor. Deze sti­jging is alleen te verk­laren door­dat de banken de poort nage­noeg hebben dicht­ges­me­ten. De con­sument probeert z’n schuld’complex’ vooruit te duwen. De totale cred­it card schuld is door de Fed berek­end op een bedrag van 957 mil­jard dol­lar of 6.000 dol­lar per werk­ende Amerikaan, ter­wi­jl hierop intussen een rente van 20% (!) in reken­ing wordt gebracht. De VISA’s,

Amer­i­can Express en Mas­ter­cards bieden dan een soort last resort, voor zover deze nog vertrouwen in hun klanten behouden, in de weten­schap dat thans een slordi­ge 12 miljoen huishoudens met een negatieve equi­ty zit­ten (het huis is min­der waard dan de hypotheek).

Lan­gere adem

Een omslag­punt of cri­sis lei­dt even­wel tot bezin­ning en niet tot busi­ness as usu­al. Waar het risi­cobe­sef nage­noeg van de beleg­gingskaart was verd­we­nen, is dat nu weer terug. De onbe­zon­nen col­lat­er­al dam­age pro­duk­ten vra­gen natu­urlijk om reg­u­ler­ing. Reg­u­ler­ing impliceert aan­pass­ing en aan­pass­ing vergt tijd en lan­gere adem. 

Hogere pri­jskaart­jes en nieuwe uitdagingen

Voorts wordt er nog veel te weinig reken­ing gehouden met de toen­e­mende inflatie. Dat geldt met name de sec­toren die men bij voorkeur buiten het inflatieci­jfer wenst te houden: voed­ing en energie (een gal­lon ben­zine kost intussen US$ 3,53), maar betre­ft natu­urlijk het gehele scala aan grondstoffen. 

Ook wordt er nage­noeg volledig voor­bi­jge­gaan aan de inspan­nin­gen die men zich zal moeten getroost­en om de gevol­gen van de kli­maatsveran­der­ing te beheersen. Die ver­gen veel geld. 
Verder wordt er nauwelijks stil ges­taan bij de totaal ver­oud­erde pip­ing infra­struc­tu­ur (vooral riool en water­lei­d­ing). De over­heid heeft geen geld dus de cen­t­jes dienen wederom geleend te wor­den. Ver­vang­ing wordt uit­gesteld tot­dat zich ergens een breuk manifesteert. 

Bij de snelle pri­j­so­ploop gaat steeds meer koop­kracht ver­loren, waar­bij opgeteld dat de Azi­atis­che pro­ducten duur­der gaan wor­den naar­mate de loonkosten in dat wereld­deel sti­j­gen. Deze nieuwe uitdagin­gen hebben zich nog veel te weinig in het huidi­ge denken gen­esteld. Edward Yardeni, één van de bek­end­ste anal­is­ten, is van mening dat niet alleen de Amerikaanse maar de gehele werelde­conomie de komende jaren zal lij­den onder de toen­e­mende sti­jging van de grond­stof­fen­pri­jzen. De snel­heid hier­van zal echter afne­men naar­mate de sti­jging doorzet. 

Weinig posi­tief perspectief

Zolang bedri­jven niet meer maar eerder min­der winst zullen lat­en zien, is er voor aan­de­len geen reden tot sti­jging. In 2007 lieten 183 van de For­tune-500 bedri­jven een win­st­val zien, ter­wi­jl er 57 met een ver­lies bleven zit­ten. Deze ver­liezen ste­gen van 48,4 mil­jard dol­lar in 2006 naar 116,7 mil­jard in 2007. De verwacht­ing dat het aan­tal defaults sterk zal toenemen.
Daar bli­jft het niet bij. Ook locale over­he­den dreigen in de prob­le­men te komen vooral in regio’s waar de huizen­pri­jzen en bijgevolg de onroerend­goed­be­last­ing sterk teruglopen.

De meeste van deze bedri­jven staan maar een paar stap­pen van de con­sument af. Als deze nu z’n koop­kracht en tegelijk z’n finan­ciële ver­mo­gen ziet afne­men dan biedt zulks voor het bedri­jf­sleven geen opwekkend per­spec­tief. Voor de inge­nieuze zak­en­banken dreigen er ook nog mil­jar­den­claims, omdat ze wor­den beschuldigd van mis­lei­d­ing met betrekking tot de inher­ente risico’s van de ​‘fraaie’ hypotheekpro­ducten die ze nota bene buiten hun eigen bal­ans om hebben verkocht.

Door de gemakke­lijke beschikking over leenkap­i­taal ontstond er een soort zelf­bestendi­gende cyclus van lenen en kopen. De tijd van easy and cheap mon­ey is nu defin­i­tief voor­bij. Voor zover bedri­jven nog over vol­doende eigen zitvlees beschikken, hoeven ze geen beroep op de duur­dere en min­der toe­ganke­lijke kap­i­taal­markt te doen. Deze bedri­jven zullen het minst lij­den onder het huidi­ge bestek. 

Toen­e­mend risi­co voor pensioenfondsen

Anderz­i­jds stroomt er een hoop geld bin­nen bij de pen­sioen­fond­sen en de rijke olielanden. Dat geld zoekt ook weer een bestem­ming, voor een niet onbe­lan­grijk deel op de beurs. Op zich mag dat geen garantie voor een nieuwe beurssti­jging vor­men, ten­z­ij men opnieuw bereid is een hogere risi­co­premie te accepteren. Je moet er anderz­i­jds niet aan denken dat de beurzen verder zouden dalen. Gegeven de huidi­ge mark­t­fac­toren is dat toch een voor de hand liggende gevol­gtrekking. De pen­sioen­fond­sen zit­ten al met het prob­leem van een lage korte rente. Deze fond­sen zullen wellicht ged­won­gen wor­den om hoger ren­derende junk bonds met weliswaar een hogere rente maar tegelijk ook met een aanzien­lijk grot­er risi­co te kopen. Dat zelfde risi­co ligt ook in de aan­de­len­beurzen opgesloten.

Samen­vat­ting

Kor­tom, het economisch Umfeld kent een aan­tal serieuze haz­ards die voor de komende jaren de toon zullen zetten. Der­halve bli­jft het cre­do: beleggen met de vinger ste­viger dan ooit aan de pols. Uit de put­pri­jzen valt op te mak­en dat de markt er stel­lig niet gerust op is en het vertrouwen bijgevolg te wensen over laat. 

Robert Bron­cel
Voor US Markets