Top 13 van 2013

Heel langza­am begin­nen we te besef­fen dat groei niet meer het tover­wo­ord zal zijn voor alle oplossin­gen. Het gezegde ’’stil­stand is achteruit­gang” kan veran­derd wor­den in ​”genoeg is genoeg”. Wereldlei­ders hebben het nog steeds over groei, bedri­jven bli­jven groei in hun out­look rap­porteren en beleg­gers willen maar 1 woord horen: groei. Wan­neer er zoveel gespro­ken wordt over groei dan weet je wel dat die in gevaar is.

Wan­neer ik de laat­ste naar buiten gebrachte cijfers uit Europa, de VS en Azië bek­ijk dan kan er maar 1 con­clusie getrokken wor­den. De economis­che groei gaat achteruit. Anal­is­ten en economen schat­ten de groei con­tinu te hoog in. Dit geeft wel aan dat ook deze groep er nog niet aan wil en alleen nog maar in groei willen denken. Finan­ciële mark­ten wor­den nog relatief hoog gehouden door hoop, hoop op betere tij­den en uit­er­aard hoop op groei. In de finan­ciële mark­ten begint het langza­am te krak­en, heel langza­am overi­gens en is er enig realiteits­be­sef op gang aan het komen. Beurzen wor­den nu nog kun­st­matig hoog gehouden door geld­groei die recht­streeks naar de finan­ciële mark­ten vloeit. Het gevolg inflatie zorgt uitein­delijk voor een terugloop van de economis­che activiteit want de lonen zullen deze sti­j­gende inflatie niet compenseren.

Mijn con­clusie is dat de toe­name van de geld­groei van de afgelopen jaren niet zal zor­gen voor economis­che groei maar eerder van een krimp van de economis­che activiteit.

Oei, krimp is een woord dat we liev­er niet horen maar we zullen wel moeten. Het is natu­urlijk niet pop­u­lair om deze term te gebruiken en daarom ver­mi­j­den politi­ci en wereldlei­ders dit ook. Zelfs als er economis­che stil­stand is of achteruit­gang dan weten we het weer mooi te cam­ou­fleren. We zijn zo cre­atief gewor­den dat we het woord krimp ver­mi­j­den. We prat­en liev­er over nul­groei, of nog gekker, negatieve groei. 

1.Nederland

De Europese Com­missie ging voor Ned­er­land uit van een krimp van 0,9% in 2012 en voor de euro­zone van een krimp van 0,3%. Voor 2013 werd alweer gerek­end op een groei. Nu blijkt dat ook 2013 begint met krimp en pas in de tweede helft van 2013 wordt er groei verwacht uiteraard.

Alle ken­nis­sys­te­men en tech­nis­che sys­te­men zijn gericht op groei. Een krimp­sce­nario is nog niet ontwikkeld. Krimp biedt wel degelijk kansen, vooral in deze tijd.

Dal­ende bevolk­ing­som­vang zal de druk op schaarse goed­eren weg­ne­men bijvoor­beeld. We kri­j­gen te mak­en met het feit dat er straks meer mensen stop­pen met werken dan dat er bij komen. Aangezien we dit nog nooit eerder hebben meege­maakt hebben we ook geen idee wat er staat te gebeuren. De economis­che activiteit zal krimpen. Een vrij logis­che gedachte aangezien de bevolkingop­bouw ook daalt. In effi­cien­cy zijn nog wat inhaal­sla­gen te maken.

Er zal een nieuwe manier van denken ontstaan waar­bij duurza­amheid belan­grijk wordt:

• Bio­gas: agrarische sec­tor die let­ter­lijk gas uit stront haalt om energie te lev­eren aan huishoudens.
• Waterop­slag: kli­maatveran­der­ing en sti­j­gende zeespiegel zor­gen ervoor dat water­berg­ing belan­grijk gaat worden.
• Alter­natieven voor fos­siele brandstoffen.
• Sti­j­gende vraag naar zorg: hoe kan de arbei­d­spro­duc­tiviteit ver­beteren, grotere zel­fredza­amheid via ICT.
• Krimpregio’s: gebruiken voor opslag en landbouw.

Het zoge­naamde ​”krim­p­denken” vergt nogal wat moeite. Dur­ven we het bijvoor­beeld aan om de gep­lande mil­jar­den­in­vesterin­gen in asfalt af te schaf­fen? Hebben we de JSF’ers wel nodig? Kun­nen we leegstaande kan­toren ombouwen tot zorg­cen­tra? Moeten er 14 voet­bal­clubs in een stad bli­jven of kun­nen we het ook met 5 af? Om even verder te bor­duren en de toekomst van ons land­je in te richt­en naar de maat­staven van krim­p­denken kom ik tot de vol­gende nieuwe glob­ale indel­ing voor ons kikker­land­je. Provin­ciebesturen wor­den afgeschaft en we houden 4 regio’s over. Deze 4 regio’s zullen zich toe­leggen op kerntaken.

Noord Ned­er­land:

Duurzame land­bouw, gasop­slag, waterop­slag, winden­ergie en kassen

Mid­den Nederland:

Recre­atie en toerisme en zorg.

West Ned­er­land:

Wonen en werken 

Zuid Ned­er­land:

Agrarische sec­tor en Indus­trie

2 Europa.
Vorig jaar vroeg ik me nog af of het wel goed zou komen met Europa. Meer mon­e­taire ver­ruim­ing is toegepast en alles bli­jft, zij het piepend en krak­end, overeind. De Grieken bezuini­gen zich hele­maal suf en ook de meeste andere lan­den slaan aan het bezuini­gen. Een op het oog vreemd beleid in tij­den van economis­che tegensla­gen. Ik ben benieuwd of de ECB door het krachtig ingri­jpen de boel bij elka­ar weet te houden. Vorig jaar noemde ik Frankrijk als mogelijk prob­leem­land en ook voor komend jaar laat ik dat land op de agen­da staan. Met nieuwe verkiezin­gen in Ital­ië is het ook weer oppassen geblazen want ene Berlus­coni staat alweer te trap­pe­len. Toch verwacht ik het komend jaar een relatief rustig jaar voor Europa. De opge­hangen vangnetten zullen dienst doen. Grieken­land ver­laat de euro­zone in 2013 want de sit­u­atie wordt steeds prob­lema­tis­ch­er. Op zich niks aan de hand want alle maa­trege­len zijn daar al voor genomen. De opstelling van Ned­er­land in Europa wordt steeds vreemder. Voorheen was NL betrokken en had een open blik ten aanzien van Europa. Maar nu lijken we de zeurk­ous van Europa te wor­den. Al dan niet als gevolg van par­ti­jen als de PVV. Die toch aardig wat aan­hang­ers heeft weten te vergaren.

3 Azië

Azië is zoals ik al verwachtte door bli­jven groeien al liep de groei daar logis­cher­wi­js ook wat terug. Japan bli­jft zich houden aan het beleid van de afgelopen 10 tallen jaren en kampt nog steeds met deflatie. Mooi om te zien dat ze bli­jven vol­hard­en in iets dat niet werkt. Chi­na groeit lekker door en heeft besloten het roer wat om te gooien. Gezien de afne­mende vraag in de West­erse wereld wil Chi­na nu zelf meer een beste­d­ingsec­onomie gaan wor­den. Chi­na is druk bezig met het opkopen van ken­nis momenteel. Samen met Japan was Chi­na bezig om meer han­del in de Yen te gaan doen alleen toen ontstond er een ruzi­et­je over een stel rot­sen waar mogelijk een beet­je gas onder zat ver­bor­gen. Deze ruzie is nog niet bijgelegd en de stress kan gaan toen­e­men in deze onzekere tijd. Noord Korea begint steeds recal­ci­tran­ter te wor­den en schi­et af en toe eens een raket de ruimte in. Het lijkt me niet dat daar echt gevaar van verwacht hoeft te wor­den. ​’t Is meer een schree­uw om aan­dacht lijkt me. Verder kabbelt Azië rustig door en bli­jf ik nieuws­gierig hoe Chi­na zich verder gaat ontwikkelen.

4 VS

In tegen­stelling tot Europa heeft de VS de bezuinigin­gen uit­gesteld in 2012. Vooral­snog lijkt de VS hier­door aan de win­nende hand te zijn ten opzichte van Europa. Ten opzichte van groot Azië ziet de VS zichzelf verzwakken en deze trend zet door dit jaar. Dat ze angst hebben voor bezuinigin­gen lijkt me logisch gezien de perike­len ron­dom het ver­mi­j­den van de fis­cal cliff. Eind 2011 schreef ik dat de totale schuld was opgelopen naar 15.150 mil­jard dol­lar ofwel 100,4% van het GDP. Op dit moment is het 16.405 mil­jard dol­lar ofwel 105,6% van het GDP. Een sti­jging met 1.255 mil­jard dol­lar in 1 jaar tijd. De economie in de VS lijkt het goed te doen maar heeft de laat­ste jaren van alle kan­ten onder­s­te­un­ing gehad. Oba­ma is herkozen van­wege een gebrek aan goede Repub­likeinse tegen­standers. Oba­ma zal stri­jd moeten voeren met de Repub­likeinen en dat zal zek­er voor onrust gaan zor­gen in 2013. Ver­baz­ing­wekkend is dat teko­rten er niet toe doen wan­neer de Repub­likeinen aan de macht zijn. Maar wan­neer de Democ­ra­t­en aan de macht zijn, zijn teko­rten opeens lev­ens­bedreigend gewor­den voor de Repub­likeinen. Dit jaar zal er een clash komen tussen de Democ­ra­t­en en Repub­likeinen als het over bezuinigin­gen gaat. Oba­ma wil voor­namelijk bezuini­gen op defen­sie en de over­heid en de Repub­likeinen willen dit op de zorg. Ook komt er even een aan­vraag voor kredi­et­pla­fond ver­hoging aan en ook hierover vlo­gen ze elka­ar al meerdere keren in de haren. Oba­ma heeft de eerste slag gewon­nen want de rijken gaan ein­delijk wat meer belast­ing betal­en. Maar hij kri­jgt dit dubbel en dwars voor de kiezen bij de komende onder­han­delin­gen. De huizen­markt lijkt het erg­ste achter de rug te hebben. Voed­sel­banken kri­j­gen het ook in 2013 weer drukker en de explosieve toe­name van het aan­tal verkochte wapens spreekt tot de ver­beeld­ing. Toch bli­jven de Amerika­nen rasop­ti­mis­ten en dat pleit voor ze maar ze hebben het nu wel heel erg bont gemaakt. 2013 wordt een span­nend jaar voor de VS aangezien er toch aanstal­ten gemaakt wor­den om te bezuini­gen en belastin­gen te ver­hogen. Een cash­back van € 500 per ingeleverd wapen zou een leuk ini­ti­atief kun­nen zijn (Cash4guns). Daar­naast zal de VS dit jaar een afwaarder­ing gaan kri­j­gen van de ratingburo’s.

5 Mid­den Oost­en:

Het bli­jft rom­me­len in de regio. Het West­en gri­jpt niet in omdat die het te druk hebben met hun eigen schulden­cri­sis en er weinig olie zit in die lan­den waar het nu rom­melt. Even dreigde het mis te gaan tussen Israel en Iran en dat staat ook voor dit jaar weer op mijn agen­da. Syrië begint langza­mer­hand een prob­leem te wor­den waar geen West­ers land de han­den aan wil bran­den. Ook in 2013 zal het Mid­den Oost­en onrustig bli­jven. De dic­ta­tors van weleer zijn langza­am aan het verd­wi­j­nen. Alleen hield­en zij de vele stam­men aardig onder con­t­role. In Egypte begint het nu ook weer onrustig te wor­den en zo bli­jft de hele regio in vuur en vlam.

6 Hoe­zo cri­sis?
Bedri­jf­swin­sten zijn hoger dan ooit. In 2012 daalden de investerin­gen en ook voor 2013 wordt er een dal­ing verwacht. Bedri­jf­swin­sten wor­den behaald over de rug van de arbei­ders en opge­pot. Amerikaanse bedri­jven hebben momenteel ruim 1700 mil­jard aan finan­ciële reserves op de bal­ans Lonen sti­j­gen niet mee met de inflatie en de werk­loosheid loopt op. Mas­saontsla­gen hebben we gezien en daar­door bleven de bedri­jf­swin­sten op peil. De kloof tussen arbeid en kap­i­taal is verder uitgediept. Het is dan ook niet ver­won­der­lijk dat de koop­kracht van de burg­er daalt. Lonen zullen verder ver­laagd wor­den, werk­druk zal toen­e­men en de werkgev­ers zullen meer jon­geren in dienst willen nemen ten koste van de oud­ere en duur­dere werkne­mers. En zo kun­nen de bedri­jf­swin­sten op peil bli­jven. De bedri­jf­stop bli­jft zich ver­rijken met extra bonussen waar­door de inkomen­skloof steeds grot­er wordt. Ik vind het pri­ma dat bedri­jven winst mak­en maar zorg er dan in hemel­snaam voor dat je de werkne­mers beloond op een goede manier en niet zoals nu. Burg­ers wor­den steeds meer in een hoek gedrukt waar­door onzek­er­heid over arbeid en inkomen ook in 2013 een belan­grijke rol zal spelen.

7 Banken:

Vorig jaar schreef ik dat er nieuwe spel­ers op de markt zouden komen. En heel langza­am gebeurt dit. KNAB is een nieuwe bank bijvoor­beeld al is het een onderdeel van AEGON. Hun mot­to is dat de klant weer cen­traal moet staan, Knab hoor. Wereld­wi­jd was het relatief rustig aan het banken­front. Toch lijken de toezichthoud­ers opeens wakker te wor­den en met terug­w­erk­ende kracht aller­lei onder­zoeken te doen. Het Libor schan­daal kwam zag en was even snel weer verd­we­nen. Wel grap­pig trouwens dat zak­en­bank Mor­gan Stan­ley even ging voor­reke­nen dat de boetes zouden oplopen tot 18 mil­jard euro. Dat ze reke­nen kun­nen bij de banken dat weten we nu wel. Door diverse opgetrokken vangnetten door Cen­trale Banken lijkt het erg­ste gevaar geweken maar hoe de banken er nu werke­lijk voor staat bli­jft onzek­er. Ik zal in 2013 eens gaan let­ten op de Franse banken aangezien die nog steeds zwaar in staatspa­pi­er van zuidelijke EU lan­den zit­ten. Ook hier zal een keer afgestem­peld moeten wor­den. Politi­ci moeten dit jaar echt tot con­struc­tie­vere oplossin­gen komen en dan zal het afschri­jven op staatspa­pi­er zek­er gaan gebeuren. En voor iedereen met een ton op de bank………………………………

8 Olie goud en zil­ver:

Het is alti­jd moeil­ijk te voor­spellen wat er met de pri­jzen van olie, goud en zil­ver gaat gebeuren gezien de spec­u­laties. Olie zit nog onder de $ 100 nu en ik verwacht dat die er wel weer bove­nu­it komt dit jaar. De bodem op goud lijkt rond de 1580 – 1600 te zijn aange­stampt en voor dit jaar. De kans is groot dat goud weer gaat sti­j­gen richt­ing $ 1800 en ik verwacht dat zil­ver hard­er sti­jgt dan goud. Zil­ver verwacht ik richt­ing $ 40 dit jaar. Wellicht is het ook inter­es­sant om plat­inum eens te bek­ijken. Het is vrij zeldza­am dat de pri­js van plat­inum onder de goud­pri­js zit.

9 Val­u­ta:
Eind 2011 schreef ik ​“wie heeft de zwak­ste val­u­ta” en ook voor dit jaar geldt dit weer. Aangezien 2012 weer veel over Europa ging kreeg de dol­lar niet echt de kans flink verder af te zwakken. Begin dit jaar zullen de pijlers meer op de VS gericht zijn omdat ze daar nogal wat akko­or­den moeten sluiten. Het schulden­pla­fond moet voor de zoveel­ste keer omhoog en over de bezuinigin­gen zijn ze het nog lang niet eens. De kans is dus groot dat het vertrouwen in de dol­lar verder wegza­kt begin dit jaar en de eur/​usd richt­ing 1,35−1,40 kan. In Japan doen ze niks anders dan stim­uleren en inter­veniëren want de Yen dreigde te sterk te wor­den. Usd/​Yen zak­te zelfs onder de 80. De Japanse Cen­trale Bank heeft voor­gaande jaren al lat­en weten dat ze een stand boven de 80 accept­abel vin­den. Op dit moment koerst de usd/​yen al weer op 87, dus missie ges­laagd. Japan zal door bli­jven gaan met het verzwakken van de eigen munt als de grens van 80 weer wordt doork­liefd. Dit jaar verwacht ik meer duidelijkheid over een nieuwe werel­dreserve­va­l­u­ta. Chi­na, Japan en Rus­land zijn hier al mee bezig. Wellicht komt Europa daar ook bij zodat een nieuwe munt kan ontstaan. De ​”Yeu­ro” bijvoor­beeld. (Yen, Yuan, Roebel en de Euro).

De huidi­ge ​”val­u­taoor­log” bli­jft door­gaan en dat is maar beter dan echte oorlog.

10 Poli­tiek:
Met ver­baz­ing heb ik afgelopen jaar weer naar de poli­tiek gekeken. Blijk­baar is de achter­ban belan­grijk­er dan werke­lijke oplossin­gen. Het is en bli­jft nog steeds om de banken te doen en die zijn wereld­wi­jd aan elka­ar gelinkt. Je zou verwacht­en dat de wereld­wi­jde poli­tiek ook geza­men­lijk op zou trekken maar niets is min­der waar. In Europa kiezen ze ervoor om fors te bezuini­gen. In de VS bli­jven ze de boel vooruitschuiv­en en fors stim­uleren en in Japan, ach daar doen ze al 100 keer het­zelfde zon­der resul­taat. Na de verkiez­ing­suit­slag in Ned­er­land gin­gen Mark en Diederik wel erg snel met een regeer­akko­ord. Iets te snel in vele ogen dus moesten ze op bepaalde pun­ten weer terug. Een pri­ma strate­gie vond ik dit. De extremen wer­den opge­zocht, het hele land viel ver­vol­gens over ze heen, en na enkele aan­passin­gen hebben ze toch min of meer bereikt wat ze uitein­delijk wilde bereiken. Ook 2013 zal de wereld­poli­tiek weer woelig gaan wor­den. Wor­den er echt knopen doorge­hakt of bli­jft het bij pap­pen en nathouden. Ik denk het laat­ste. Wan­neer er in Europa regerin­gen omvallen, zal het pop­ulisme de macht gaan gri­jpen. Met alle gevol­gen van dien. Europa als een geheel zal het dan lastig kri­j­gen. Ik verwacht niet dat dit in 2013 al zal gebeuren. Begin dit jaar zal de poli­tiek in de VS ste­vig aan de bak moeten. Eens zien of ze daar iets kun­nen doen om de fikse schulden­last wat naar bene­den te bren­gen. Dat dit ten koste gaat van de economis­che groei is duidelijk en daarom zal het over­leg tussen Oba­ma en de Repub­likeinen moeiza­am ver­lopen. De Repub­likeinen lijken al bezig te zijn met de verkiezin­gen van 2016 en hebben er alle belang bij dat er flink bezuinigd wordt. Oba­ma wil dit liev­er niet want een nieuwe recessie wil hij niet op zijn CV hebben.

Hieron­der een leuk plaat­je waarin duidelijk wordt dat er in Europa en de VS struc­tureel teveel uit­gegeven wordt dan dat er bin­nen komt. En Voila daar hebben we de schuldencrisis.

11 Media:

Vorig jaar haalde ik de opkomst van social media aan. In 2012 is wederom gebleken hoe belan­grijk dit is gewor­den. Politi­ci hebben nu ook door hoe het werkt en mak­en er veelvuldig gebruik van. Net als 2012 wordt 2013 wederom een zwaar jaar vol­gens de media. Als ik terugk­ijk dan vond ik 2012 hele­maal geen zwaar jaar dus moeten we al deze kreten maar weer voor lief nemen. Dat politi­ci en media nog niet doorhebben dan ” Jan van de straat” zich wel degelijk iets van de kre­tolo­gie aantrekt, zouden ze eens wat voorzichtiger moeten zijn wat ze roepen en pub­liceren. Een cabareti­er zei ooit eens: ​”Ik lees ​’s ocht­ends in de krant hoe ik me van­daag voel” en hij heeft gelijk. De media moet zich gaan richt­en op wat posi­tiev­er nieuws zodat burg­ers zich ook wat min­der negatief gaan gedra­gen in de economie.

12 Inflatie (spatie) Deflatie:

Langza­am maar zek­er hebben Cen­trale Banken hun inflatie­doe­len los gelat­en. 2% was min of meer een grens die ze accept­abel acht­ten. Tegen­wo­ordig hebben ze juist inflatie nodig om uit de schuld te kruipen. Gezien de negatieve bericht­gevin­gen van onze politi­ci, 2013 wordt immers weer een zeer zwaar jaar, zullen burg­ers meer dan ooit de hand op de knip houden. Ze zien een deel van hun spaar­cent­jes richt­ing over­heid gaan. De rente op spaargeld is nihil en dus denken de economen dat de burg­ers vanzelf meer gaan best­e­den. De huidi­ge inflatie, gecreëerd door de over­he­den, loopt ges­taag op. Toch bli­jft het gevaar van deflatie aan­wezig want de con­sumentenbeste­din­gen bli­jven achter. Loop eens door de winkel­strat­en en probeer eens een winkel bin­nen te kijken. Het lukt je gewoon­weg niet want over­al prijken mega posters op de ramen met Sale, ‑50%, ‑70% of 2 halen 1 betal­en. Ook tij­dens de Tv-com­mer­cials valt het me op dat 90% nu over pri­js gaat. Het lijkt wel alsof veel pro­ducten goed­kop­er kun­nen en hier­door bestaat de kans dat de con­sument nog langer gaat wacht­en om aankopen te doen. Dus van de ene kant hebben we te mak­en met inflatie waar­bij grond­stof­pri­jzen en pri­jzen voor basis­pro­ducten sti­j­gen. Aan de andere kant dalen de pri­jzen van min­der essen­tiële pro­ducten zoals huizen en luxe goed­eren. De hier­voor gevon­den term heet ​”Biflatie”. Ook dit jaar zullen over­he­den en Cen­trale Banken verder gaan met de inges­la­gen mon­e­taire weg en bli­jven con­sumenten op hun hoede en bli­jven de beste­din­gen op een laag niveau. Dat we een te grote broek aan hebben gehad de laat­ste decen­nia is wel duidelijk geweest. Nu moeten de politi­ci daar nog van door­dron­gen worden.

13 Beurzen:

Net als vorig jaar heb ik de beurzen als laat­ste genoemd. Ook in 2012 had­den beurzen en economis­che realiteit niet veel met elka­ar te mak­en. Ook dit jaar zal dit zo zijn verwacht ik. De komende maan­den komt de aan­dacht volledig op de VS te liggen gezien de begrot­ing­sprob­lematiek. Het afs­torten van de fis­cal cliff is dan wel voorkomen maar er moet nog onder­han­deld wordt over het ver­hogen van het kredi­et­pla­fond en de bezuinigin­gen. Ik verwacht dat Wall Street in het eerste half­jaar rond de 15% gaat inlev­eren. Met een S&P van 1230 – 1250 en een Dow van 11.400−11.600 zijn de prob­le­men weer uit de wereld en kan er verder geste­gen wor­den. Uit­er­aard gaan we als AEX en DAX mee maar niet zoveel als op Wall Street. Voor de DAX verwacht ik een grotere cor­rec­tie dan voor de AEX. De AEX zie ik terug­vallen tot 315 – 320 en de DAX tot 6350 – 6400. Na de cor­rec­tie zullen beurzen weer flink gaan sti­j­gen en zie ik de S&P wel naar 1500 gaan en de Dow naar 14.000. De AEX krabbelt weer op richt­ing 400 pun­ten en de DAX speert omhoog naar een kleine 8.000 tegen het einde van het jaar.

Zo, tot zover mijn verwachtin­gen voor het komend jaar en rest mij iedereen een gezond en gelukkig 2013 te wensen.

Poets
voor US Markets