Het jaar is al bijna weer om en de schrijvers van geschiedenisboeken krijgen het drukker dan ooit. Ook voor 2012 zijn de meeste analisten positief maar dat waren ze voor 2011 ook. Ik zal eerst een korte terugblik geven op mijn top 11 van 2011 en daarna verder gaan met gebeurtenissen die ik verwacht in 2012, die de beurzen zullen gaan beïnvloeden.
Korte terugblik top 11 2011.
De schuldproblemen en het financieren van staatsschulden heeft zich toch verspreid richting Italië. Ik noemde Frankrijk ook voor 2011 maar dat is meegevallen al stonden bepaalde Franse banken behoorlijk onder druk. Het gevaar voor de stijgende lange rente in de VS is ondervangen door een trucje van de FED om zodoende de huizenmarkt te stimuleren. De correctie op de meeste beurzen is wel degelijk 20-30% geweest vanaf de toppen. Dat Bank of America in de problemen is geweest is moeilijk aan te geven. Gezien het koersverloop van het aandeel (van 13,32 naar een low van 4,99) is daar wel iets aan de hand natuurlijk. De opkomende landen zijn flink door blijven groeien. De FED zal niet stoppen met QE, ook dat is wel duidelijk. Ondanks het ingrijpen in de lange rente door de FED blijft de huizenmarkt in de VS in zwaar weer. De werkgelegenheid in de VS is iets verbeterd maar niet veel. Het gegoochel met deze cijfers begint op een sport te lijken waar niemand nog iets van begrijpt.
De VS is niet in een dubbele dip terecht gekomen eind 2011 al betwijfel ik de naar buiten gebrachte macrodata steeds weer. Het schijnt vrij normaal te zijn dat economen er gemiddeld 80% naast zitten met hun verwachtingen. De eur/usd is niet richting pariteit gegaan en dat vind ik opmerkelijk gezien de EU problemen. Olie, goud en zilver zijn vrolijk door blijven stijgen en dat had ik niet verwacht.
Top 12 voor 2012
1. Azië blijft groeien.
Behalve Japan blijft Azië het in 2012 goed doen. De groei zal wel gaan terugvallen door het gedonder in het Westen maar ook voor het komende jaar blijven deze economieën flink groeien. Japan is een heel ander verhaal. Die blijven maar druk ondervinden van de enorme staatsschuld van ruim boven de 200%. Ik verwacht dat China dit jaar een belangrijke rol gaat spelen in Europa. Wanneer het Europa lukt om een helder en duidelijk begrotingsbeleid te presenteren dan zal China wel degelijk financiële toezeggingen gaan doen. Alsof je met je ondernemingsplan naar een bank stapt. Veel zal afhangen van de eisen die China stelt.
2. Komt het wel goed met Europa?
Ook komend jaar zal het zeer onrustig worden gezien de het probleem: tijd. Een crisis als dit is nu eenmaal niet snel op te lossen omdat 17 eurolanden het eens moeten worden en waarbij de eigen politieke en landsbelangen verdedigd worden. Er heerst een solvabiliteitsprobleem in Europa en niet een liquiditeitsprobleem. Daar zijn een heleboel mensen zich nog niet van bewust. Begin 2012 verwacht ik nog veel onrust op de financiële markten omdat de druk steeds verder opgevoerd wordt door ratingburo’s en speculanten. Maar zoals zo vaak zal er in 2012 echt wel een soort van ”oplossing” komen waardoor de onrust zal afnemen. Of alle landen bij de euro blijven is nog onzeker en is moeilijk te voorspellen. Wel kan de chaos compleet worden wanneer vooral Duitsland in een hoek gedrukt wordt waar het niet naar toe wil. De veroorzakers van de huidige crises willen alleen maar meer monetaire verruiming en weigeren na te denken over alternatieven. Een politiek conflict tussen Europa en de VS acht ik kansrijk zolang Europa weigert grootschalige opkoopprogramma’s door de centrale bank door te voeren, waardoor ook de VS het economisch zwaar gaat krijgen. Uiteindelijk zal Europa zwichten voor de druk en ook aan verdere monetaire verruiming gaan doen. Frankrijk zal een belangrijke rol gaan spelen in 2012 omdat zij deze verruiming nodig hebben om hun financiële instellingen op de been te houden.
Europa zal doorgaan met het bouwen aan een fiscale unie om de gemaakte afspraken te controleren en desgewenst maatregelen te nemen.
3. Schulden VS opnieuw op de agenda.
Het is verkiezingsjaar in de States en dat wordt dus weer lachen. De belastingverlagingen vliegen ons weer om de oren en de strijd tussen Republikeinen en Democraten zal enorm worden. Ik ben benieuwd hoe ze de schulden zullen gaan aanpakken want op dit moment bedraagt de totale schuld 15.150 miljard dollar. Het BBP van de VS bedraagt nu 15.084 miljard $ dus de schuld is nu 100,4%. In 2008 bedroeg dit nog 75% dus zijn ze goed bezig daar. Blijkbaar kan de VS het zich permitteren de schulden zo hoog op te laten lopen. Toch zal ook de VS moeten bezuinigen en ik ben benieuwd hoe zich dat zal ontwikkelen komend jaar. Obama zal zich beroepen op de terugtrekking uit Irak want die oorlog heeft veel geld gekost. Neemt niet weg dat de schuld er staat en nog steeds groeit. Ik denk dat het tijd wordt dat er een vrouwelijke president gaat komen. Mannen denken nu eenmaal eerder aan oorlogen en geld dan vrouwen. Hillary Clinton zal zich kandidaat gaan stellen. Economisch gezien lijkt het iets beter te gaan in de VS al vraag ik me wel eens af hoe het mogelijk is dat een groeicijfer van een heel land zo makkelijk met halve procentpunten tegelijk naar beneden bijgesteld wordt. Of de VS opnieuw in een recessie belandt, hangt af van Europa. De economische groei zal ook komend jaar bij lange na niet groot genoeg zijn om een fikse verbetering in werkgelegenheid te krijgen. De consumptiedrang van de Amerikanen is ietwat getemperd maar gelukkig worden er weer allerlei creatieve oplossingen gezocht om het volk maar te laten consumeren. De toekomstige pensioengelden worden nu massaal als onderpand voor nieuwe leningen ingezet en dit gaat in de nabije toekomst uiteraard weer voor veel problemen zorgen. Voor 2012 verwacht ik dat de VS meer in de schijnwerpers komen te staan dan afgelopen jaar. Zorgen over de torenhoge schulden, huizenmarkt en werkgelegenheid zullen onrust geven onder de bevolking.
4. Midden Oosten, gaan de poppen dansen?
De Arabische lente is in volle gang nu. De revoluties in Egypte, Tunesië en Libië hebben we allemaal gezien en de grote demonstraties in landen als Jemen, Bahrein, Syrië zijn dagelijks nieuws geworden. Ik hoop dat bovenstaande steekvlammen niet overgaan in complete branden want dan hebben we de poppen aan het dansen. Mijn grootste zorg is Iran. Ondanks de internationale, vooral Westerse druk, laat het land nog steeds geen opzichters toe om het atoomprogramma te controleren. Als je geen geheimen hebt waarom laten ze dit niet toe? De wereld is momenteel druk bezig met crises en schuldproblemen en Iran bungelt ergens onderaan op de agenda’s. Een kwestie om in de gaten te houden want ik moet er niet aan denken wat er gebeurt als ze daadwerkelijk een atoombom klaar hebben waardoor de VS lijnrecht tegenover China en Rusland komt te staan.
5. Banken, too big to fail is too big to exist.
Ze zijn er allemaal nog. Er is al veel over gesproken en we kunnen er ook niet meer omheen. Zolang het huidige financiële stelsel blijft bestaan zullen we van crisis naar crisis hobbelen. Gevoed door min of meer gratis geld door centrale banken blijven ze in stand maar meer ook niet. Dat ze elkaar niet meer vertrouwen is wel duidelijk nu, en juist gebrek aan vertrouwen wordt door politici gebruikt als excuus voor de huidige crisis. Banken zijn wereldwijd aan elkaar gelinkt en als er eentje in de problemen komt komen ze allemaal in de problemen. In diverse stresstesten komen bijna alle banken er goed van af dus zijn deze testen het bewijs van macht (banken) en onmacht (beleidsmakers). Het ”bankje redden” zal in 2012 onverminderd doorgaan en ik verwacht problemen bij voornamelijk Franse banken die zwaar in Zuid Europees staatspapier zitten. De rol van Centrale Banken wordt helaas steeds groter en is niet meer te stoppen. De wereldwijde inflatie zal dus ook in 2012 gaan toenemen en boven de loonstijgingen uitkomen. De FED zal ergens in februari of maart nieuwe monetaire verruiming gaan aankondigen want ze kunnen en willen niet eens iets anders proberen. In 2012 zal er een voorzichtig begin gemaakt worden met het herstructureringen van de grote (systeem) banken. Veel zal afhangen hoe de burgers reageren op wederom een onrustig ”bankenjaar”. Blijft de burger zijn of haar bank nog vertrouwen? Wanneer dit vertrouwen een deuk oploopt zullen er verscheidene nationalisaties volgen. Ik verwacht dat er nieuwe spelers op de markt zullen komen die weer gewoon bank gaan zijn waarvoor banken uiteindelijk bedoeld waren. Ook dit zal druk geven op de bestaande banken die niet meer met deze nieuwe spelers kunnen concurreren gezien hun balansproblemen.
6. Valuta, wie heeft de zwakste?
De V van valuta betekent Vertrouwen want daar draait het allemaal om. Ruim 10 jaar geleden begonnen we met een eur/usd koers van 0,88. Ruim 7 jaar later tikte de koers de 1,60 aan. Het vertrouwen in de dollar was zo goed als weg door de hoog oplopende schulden in de VS. Toen bleek dat ook Europa diep in de schulden kwam het vertrouwen van de euro onder druk te staan en zwakte de euro weer flink af ten opzichte van de dollar. Door het monetair ingrijpen van de FED is de gehele valutamarkt in een soort rollocoaster beland en vliegen de koersen alle kanten op. Het lijkt er nu wel op dat er een spel is ontstaan van ”wie heeft de zwakste valuta”. Een zwakke valuta is goed voor de export en voor de hoge schuldenlast. Voor 2011 voorzag ik pariteit tussen de euro en de dollar. De Europese problemen zouden de euro verder onder druk zetten. Op zich een logische gedachte maar door het ingrijpen van de FED is de markt dusdanig beïnvloed dat we nu afhankelijk zijn geworden van dit soort instellingen. Begin 2012 verwacht ik wederom wat druk op de euro dus die kan richting 1,10-1,20. Rekening houdend met een nieuw ingrijpen van de FED zal deze koers in de loop van het jaar weer omhoog kunnen richting 1,40-1,50. De Japanse centrale bank krijgt het ook steeds drukker met ingrijpen in valuta. Een usd/yen van boven de 80 schijnen ze acceptabel te vinden maar het lukt ze maar niet om dit vast te houden. Ondanks alle interventies die ze gedaan hebben is de koers sinds juni2011 onder de 80 gebleven dus ook daar zal binnenkort weer stevig ingegrepen worden. Het geruzie tussen de VS en China over het kunstmatig laag houden van de Yuan door China zal ook in 2012 doorgaan. Wellicht zal China in 2012 flink wat van zijn dollarreserves kunnen omruilen voor euro’s en zo Europa te hulp schieten. Zij weten donders goed dat het vertrouwen in de dollar weer minder zal worden wanneer de problemen in Europa zijn opgelost, doorgeschoven zijn naar de belastingbetaler of zijn doorgeschoven naar de toekomst. Valuta is en blijft ook het komend jaar zeer belangrijk alleen is het jammer dat door het vele ingrijpen van centrale banken de financiële markt enorm verstoord wordt. De term ”valutaoorlog” is niet voor niets steeds vaker te horen en zal ook in 2012 weer van zich doen spreken.
7. Olie, Goud en Zilver.
Nu bijna iedereen in goud en zilver ”zit” is de kans groot dat de goud en zilverprijs in 2012 gaat zakken. Goud zie ik wel naar $ 1200 gaan en zilver naar $ 20. Dit zal vooral in het tweede deel van 2012 gebeuren. Uiteraard moeten de schuldproblemen wel effectief zijn aangepakt anders blijven goud en zilver aantrekkelijk. De olieprijs blijft hoog en zal verder kunnen stijgen richting $120 in 2012. De reactie van de olieprijs op de wereldwijde groeivertraging was minimaal dus zal ook in 2012 de vraag naar olie hoger blijven dan het gestuurde aanbod.
8. Politiek.
De politiek heeft het in 2011 flink te verduren gehad. Ook in 2012 zal dit zo blijven want de angst voor gezichtsverlies bij de achterban weegt zwaarder dan het oplossen van de problemen. Op zich een logisch verhaal anders hebben we ook geen politieke partijen meer nodig. Voor 2102 verwacht ik In Europa een grotere verschuiving naar de zogenaamde ” zeg maar Nee tegen elk idee” partijen. Deze partijen proberen de angst onder kiezers te vergroten om zodoende bevoegdheden te verwerven. Wanneer deze partijen daadwerkelijk aan de macht komen is het snel over met de euro en zullen de puinhopen alleen maar groter worden. Een nieuwe politieke beweging met jonge mensen die gespecialiseerd zijn in financiën juich ik toe. We moeten af van de oude garde (met respect) want die zijn financieel verkeerd opgevoed en hebben een verkeerde denkwijze ontwikkeld. Recente aanstellingen van beleidsmakers met een financiële achtergrond op belangrijke posten is veelzeggend. Draghi en Monti komen beide uit de Goldman Sachs stal en zo worden er steeds meer oudgedienden van grote systeembanken op belangrijke posten gezet. Op deze manier blijft het "oude" denken in stand en kunnen we ons opmaken voor nog meer ellende. Voor de rest blijft het rommelen in politiek Rusland en het Midden Oosten en zal het in de VS een verkiezingsjaar worden waar weer met het nodige geld gesmeten zal worden, geld dat er niet is.
9. Media.
Vooral social media is enorm in opkomst. Politici tweeten er lustig op los en hebben vaak geen idee welke impact dit heeft. De kans wordt steeds groter dat er een stevige beweging op de beurzen te zien is na een tweet van een politicus of minister van financiën. Overige media hebben in 2011 hun best gedaan ons flink wat angst in te boezemen voor het komende jaar. Politici doen er nog een schepje bovenop door steeds maar weer een zwaar jaar aan te kondigen. Op een gegeven moment was iedereen crisismoe maar de media ging maar door met het spuwen van negatief nieuws over Europa. De belangrijkste financiële websites komen uit de VS en dat is goed te merken. Het leek wel alsof er alleen maar problemen in Europa waren afgelopen jaar en in de VS zelf leek alles veel beter te gaan. Een slimmere manier om de aandacht niet op het eigen land te vestigen bestaat er niet. Begin 2012 zal dit wel doorgaan verwacht ik. Daarna zal de verkiezingsstrijd gaan losbarsten en komt de aandacht vanzelf weer op de VS te liggen.
10. Ratingburo’s
In 2011 hebben ze overuren gedraaid. Het lijkt er wel op dat bijna alles is afgewaardeerd. Natuurlijk hebben de ratingburo’s wel gelijk maar ze draaien een beetje door nu. Dat ze hebben liggen slapen bij Lehman Brothers is wel duidelijk. Ook duidelijk is dat ze dit niet voor een tweede keer willen meemaken. Ik verwacht dat de ratingburo’s in 2012 door zullen gaan met afwaarderen van financiële instellingen en landen met te hoge schulden. Ook de VS zal deze dans niet ontspringen en zal een nieuwe downgrade krijgen. De bezuinigingsplannen blijven plannen en zijn nog lang niet concreet. Gezien het verkiezingsjaar in de VS zullen de partijen ook geen impopulaire bezuinigingsmaatregelen willen nemen dus volgt de downgrade vanzelf. Dit zal geen schokeffect teweeg brengen want de rest van de wereld is al zodanig afgewaardeerd dat het verschil met de VS er nog steeds hetzelfde blijft.
11. Occupy of is het Occubye
Deze Occupy beweging begon op initiatief van de Canadese Adbusters Media Foundation op 17 september 2011 als demonstratie bij het beursgebouw van Wall Street. De doelen van de beweging zijn niet helemaal duidelijk maar kunnen het best omschreven worden als een protest tegen de hebzucht van de financiële wereld die verantwoordelijk wordt gehouden voor de crises sinds 2008. Op zich goed initiatief want het mag zo langzamerhand wel duidelijk zijn dat de instellingen aan wie wij ons geld hebben toevertrouwd, er een flinke puinhoop van gemaakt hebben, behalve voor zichzelf want handelen voor eigen gewin blijft doorgaan. De Occupy beweging verspreide zich snel in andere Amerikaanse steden en de rest van de wereld maar werd vaak met harde hand uiteen gemept en zo trok de beweging opeens wereldwijde aandacht vooral dankzij social media. Het is nu even rustig rond deze beweging maar in 2012 zal er wel een vervolg op gaan komen. Het vervolg zal het niet meer met tentjes zijn maar gerichtere acties tegen de grote banken.
12. Beurzen.
Dat ik de beurzen pas op 12 heb gezet komt doordat beurzen niet veel meer met werkelijke economieën te maken hebben. Ze zijn verslaafd geraakt aan monetair ingrijpen en reageren daar extreem op. Ook 2012 zal een turbulent jaar gaan worden met wederom grote uitslagen. Ik verwacht begin 2012 weer nieuwe onrust op de aandelenmarkten omdat de politici in Europa het niet echt eens zullen worden. Het zal dus eerst weer goed fout moeten gaan op de beurzen wil er geforceerd een soort van oplossing komen waarin beleggers zich kunnen vinden. Gelukkig zijn aandelen beleggers net kleine kinderen en zullen het laten merken als ze iets niet krijgen wat ze graag willen. Het eerste kwartaal lijkt me daar uistekend geschikt voor en de beurzen kunnen dan rond 20% gaan verliezen. AEX 250, DAX 4700, S&P 1070 en een DOW JONES van 10.000 punten zijn standen die ik wel zie komen begin 2012. Hierna volgt er op grote schaal monetaire verruiming (zowel in Europa als de VS) tot grote opluchting van de aandelenbeleggers. Er zal er een flinke rally ontstaan waardoor alle beurzen groen het jaar uit kunnen. De eindstanden die ik daarbij voor ogen heb zijn AEX 350, DAX 6250, S&P 1425 en de DOW JONES 13.500.
Hierbij mijn lijst voor 2012 puur gebaseerd op mijn eigen gevoel. Lukt het Europa niet om orde op zaken te stellen of in het Midden Oosten ontbrandt de boel, dan kan bovenstaand scenario weer de prullenbak in en gaan we met gemak de lows uit maart’09 weer opzoeken en misschien wel dik eronder uitkomen. Eind 2012 maar eens zien wat er van gekomen is.
Voor iedereen een gezond en succesvol 2012 toegewenst.
Poets voor US Markets.