Staatsschuldencrisis of niet, eurocrisis of niet, systeemcrisis of niet, dreigende valutacrisis of niet, oplopende commodity prijzen of niet, de beurs versaagt ook niet. Logisch omdat er voor aandelen nauwelijks een alternatief is gegeven de extreem lage obligatierente en de onstandvastige vastgoedmarkten.
Het volpompen van de fragiele financiële sector met “niks ni waard ni” fiatgeld zou wel tot gevolg moeten hebben dat juist grondstoffen de voorkeur genieten. Immers, daarmee wordt in waarden belegd die niet bijgedrukt kunnen worden.
Tot dusver deinen deze merendeels op de beurs mee.
===================================================================
Opmerkelijk
Hoofdeconoom en strateeg David Rosenberg bij Gluskin Sheff ontdekte “tussen de bedrijven door” dat de S&P het afgelopen jaar op de eerste beursdag van de nieuwe maand de meeste punten scoorde met alleen minnetjes in de maanden juni en juli, al met al resulterend in een plus van 134 punten over geheel 2010. De rest van de tijd bleef de beurs een beetje kabbelen. Ook nu op de eerste beursdag in januari schoot deze graadmeter met 14 punten of 1,1% omhoog tot bijna 1272 punten. Toeval of manipulatie?
===================================================================
Tevens geeft de beurs aan nog weinig vrees te hebben voor een eventuele finale financiële melt down. Het lijkt er veel op alsof men nog in de ontkenningsfase verkeert van wat zich de afgelopen jaren aan kapitaalvernietiging heeft voorgedaan als gevolg waarvan de financiële sector nog steeds aan het “papieren” infuus ligt. Maar zo lang dat groei oplevert is er ogenschijnlijk toch niks mis mee?
“Ter geruststelling” vindt er zowel in de V.S. als in Europa frequent overleg plaats over de vraag hoe verder, maar verder dan een groter papieren “rekverband” komt men niet. Gezien de toenemende edelmetaalinkoop in Duitsland en Zwitserland maar veel meer nog in Azië is men daar minder gerust op een goede afloop. Voor Azië komt er bij dat men straks een belangrijk afzetgebied dreigt te zien wegzinken. Vandaar de opvallende handreikingen vanuit China en Japan (intern bankroet maar bezit wel zeer grote euro- en dollarreserves) richting PIGS. Daarmee lijkt het vertrouwen in de dollar te worden ingeruild voor dat van de euro. Tot op zekere hoogte is dat niet zo vreemd gezien het wat omzichtiger beleid van “onze” ECB.
De feiten
In de V.S. dient er dit jaar voor $2.000 miljard aan korte termijnleningen geherfinancierd te worden, terwijl het begrotingstekort wordt getaxeerd op een slordige $1.400 miljard. Dus feitelijk gaat het dan over een (her)financieringsbehoefte van $3.400 miljard in één jaar! Wat staat er tegenover in de vorm van vermogensbestanddelen?
* 8.133 ton goud in Fort Knox (als het er nog ligt) maal de huidige goudprijs = ca. $300 mld
* oliereserve van 725 miljoen vaten (volgens IEA) maal $90 per vat = ca. $65 mld
* buitenlandse valutareserves t.w.v. $135 mld (volgens opgave IMF)
* belastinginkomsten t.g.v. $1.100 mld (volgens opgave van de Treasury)
Opgeteld leiden deze bedragen tot een slordige $1.600 miljard ter linker zijde van de staatsbalans. Zelfs bij het optrekken van de belastingen tot een 100% tarief wordt in deze behoefte in de verste verte niet voorzien. Wie heeft er dan nog trek in hyper geïnfleerde dollars?
Opmerking: Je ziet dat de tekorten voor 2011 volgens deze verwachting weliswaar wat teruglopen maar tegelijkertijd dat de staatsschulden in procenten van het BBP blijven oplopen. Met een uitstaande staatsschuld nagenoeg gelijk aan het BBP ad $14.000 miljard heeft iedere Amerikaanse belastingbetaler er een “gratis staatshypotheek” bij van ca. $125.000. Voor de eurozone gaat het ook aardig die kant op mede gelet op de snelle aangroei van de PIIGS schulden. Italië meldde bijvoorbeeld vorige week de staatsschuld met €400 miljard te hebben opgehoogd naar €1.800 miljard waarmee een stand van ruim 150% van het BBP wordt bereikt. Berlusconi heeft kennelijk meer zicht op fraai “jong speelgoed” dan op de staatsfinanciën. De vraag is in hoeverre West-Europa, de V.S., alsmede China en Japan bereid blijven goed geld naar kwaad geld te smijten.
Voorspelling
Nobelprijswinnaar econoom Milton Friedman, in 2006 overleden, voorspelde dit onafwendbare schuldenscenario reeds in zijn profetische werk ‘Money Mischief’ (Financieel Onheil). Hij voorzag al 20 jaar geleden het aanzwellende roekeloze monetaire beleid van deze tijd eindigend in de vernietiging (hyperinflatie) van de economie zoals wij die tot dusver kennen. Deze voorspelling baseerde hij op grond van de vrije rol van de dollar na het loslaten van de goudkoppeling, zonder verdere checks and balances.
Bevestiging
In een brief aan het Congres op 6 januari j.l. schreef Tomothy Geithner, minister van Financiën: ‘I am writing in response to your request for an estimate by the Treasury Department of when the statutory debt limit will be reached, and for a description of the consequences of default by the United States’ (vertaald: In antwoord op uw verzoek met betrekking tot een schatting wanneer de grens van de statutaire schuld zal zijn bereikt en voor een omschrijving van de gevolgen van wanbetaling door de V.S. schrijft hij: ‘never in history has Congres failed to increase the debt limit when necessary. Default would effectively impose a significant and long-lasting tax on all Americans and all American businesses and could lead to the loss of millions of American jobs. Even a very short-term or limited default would have catastrophic economic consequences that would last for decades’……. Samengevat: “als we niet als de wiedeweerga zorgen voor “nieuw papier” dan kunnen we niet meer aan onze schuldverplichtingen voldoen en staan we op de rand van een langdurige economische catastrofe met veel banenverlies en faillissementen”. M.a.w. men staat voor het blok!
Dat Geithner in hoge nood verkeert moge blijken uit de talrijke verzoeken van bijstand uit kringen van staten, steden en counties met een voorlopig vraagtotaal van $2.700 miljard. Daarbij worden de hypotheekbanken Fannie Mae en Freddie Mac ongelimiteerd van middelen voorzien, inmiddels geschat op $800 miljard. Dat is niet alles want van de 7.760 banken in de V.S. verkeren er intussen 814 in troubled water. Daarvan staan er 98 op omvallen en zijn er reeds zeven kassiewijlen met een schuld aan TARP (Troubled Assets Relief Plan) van $2,7 miljard. De CBO (Congressional Budget Office) is van al deze feiten op de hoogte. Een ander alternatief voor het ophogen van het schuldenplafond dan afstempelen is er niet. Afstempelen betekent wederom schuldsanering met veel pijn voor de bezitters ervan.
Bodemloos vat
Bijgevolg klingt het probleem verder in. Immers met het opkopen van (staats)leningen lenig je de nood niet, ook al lijkt dat zo (Friedman). Daarmee zijn de begrotingstekorten niet verdwenen ook al worden ze teruggebracht. Ergo, de staatsschuld blijft oplopen zij het misschien in een trager tempo. De staatsschuld stijgt ook als gevolg van een hogere rente voortvloeiend uit een lagere kredietwaardigheid. Loopt het BBP terug als gevolg van een afnemende koopkracht (hogere prijzen en lastenverzwaringen door hogere belastingen en lagere uitkeringen) dan loopt de schuld als een communicerend vat in verhouding tot het BBP weer verder op. Kortom, het is het vat der Danaïden vullen (een bodemloos vat uit de Griekse mythologie).
Problemen doorschuiven
De enige hoop is dan nog gevestigd op de export. Daartoe is een goedkope munt vereist. Daaraan wordt door de grootste blokken als de V.S., China en Europa “met man en macht” gewerkt. De vraag is waar de rekening dan wordt neergelegd. Dat is daar waar geen afdoende verweer bestaat zoals bijvoorbeeld in Zuid-Amerika met Brazilië en Chili als luidst roependen. Een eventueel hieruit voortvloeiende valuta en/of handelsoorlog is evenmin een prettig perspectief.
Vraagtekens
Volgende maand doet het Duitse Hof uitspraak over de grondwettelijke rechtmatigheid van de bail-outs. Wanneer deze uitspraak voor de markt negatief uitpakt dan zijn de eurorapen gaar en is het de vraag of de Chinezen en Japanners dan nog willen bijspringen. Zij kunnen voor de nodige liquiditeit zorgen doch niet het probleem van de solvabiliteit oplossen. Tot die uitspraak zal een ophoging van het Europese noodfonds ad €750 miljard wellicht niet aan de orde zijn.
Op het vinkentouw zitten ook de rating bureaus als Moody’s, Fitch en Standard & Poor die wel hebben gedreigd met het afkondigen van lagere landenratings maar tot dus ver daaraan nog geen stringente uitvoering hebben gegeven. De V.S. “genieten” bijvoorbeeld nog steeds een triple‑A status terwijl het land driewerf ‘for the birds’ ofwel bankroet is en zich in leven houdt middels het opkopen van staatsschuld door de Fed. De ECB doet in bescheidener mate voor de PIGGS niet anders. Dat zulks voor een centrale bankier “een doodzonde’ is, hoor je geen bankier (Wellink?) zeggen.
Volgens de Markit iTraxx Index inzake credit default swaps kost het de eurolanden inclusief Duitsland en Frankrijk meer om de schuld te verzekeren dan bijvoorbeeld landen als Turkije, Roemenië, Oekraïne of Thailand. Bedenkelijk?
Inflatie
Het inflatiespook dreigt. Daarop werd tijdens de Fed meeting in december j.l. reeds gewezen. Er stond letterlijk in dat verslag: the ongoing expansion of the Federal Reserve’s balance sheet and the sustained low level of short interest rates could trigger undesirable increases in inflation expectations and so in actual inflation. Ofwel het risico van inflatie is bij een voortdurende geldverruiming niet denkbeeldig. Indien de waarde van de dollar als gevolg van de geldverruiming verder wordt aangetast en daalt ten opzichte van andere valuta’s dan wordt de import (grondstoffen) duurder, los van een eventueel oplopende vraag op de wereldmarkt.
Intussen beginnen de voedselprijzen behoorlijk op te lopen. De Food and Agricultural Organization (FAO) van de VN maakt zich zorgen over de oploop van de tarwe futures vorig jaar met 47%, respectievelijk maïs met 50% en sojabonen met 34% zijn gestegen. Deze stijgingen werden vooral aan de weersomstandigheden toegeschreven. In landen met lage lonen tikken hoge voedselprijzen onmiddellijk aan omdat ze een groter beslag op het (lage) inkomen leggen. Het is dus vooral het lagere aanbod dat tot prijsstijging leidt. Als nieuwe voorzitter van de G‑20 wil president Sarkozy dit probleem aanpakken door grotere transparantie op de commoditiemarkten te bewerkstelligen. Of hij hier veel mee opschiet valt te betwijfelen. Een meer “gediversificeerd” monetair systeem zou daarbij kunnen helpen om de voedselprijsstijgingen te beteugelen, zo stelde hij. Fraai voor de bühne maar stelt weinig voor.
PIMCO
Bill Gross van Pacific Investment Management Co (PIMCO), het grootste beleggingsfonds in obligaties voorziet eveneens een cost push en geen demand pull inflatie als gevolg van de geldontwaarding middels de drukpers. In een statement op PIMCO’s website benadrukte hij: ‘the problem is that politicians and citizens alike have no clear vision of the costs of a seemingly perpetual trillion dollar annual deficit’ (vertaald: het probleem is dat politici noch de burger een duidelijk zicht hebben op de kosten van ogenschijnlijk doorlopende biljoenen dollar tekorten); hij vervolgt dan met ‘as long as the stock market pulsates upward and job growth continues, there is an abiding conviction that all is well and that “old normal norms” have returned, not likely!’ (vertaald: zolang de beurs blijft stijgen en ook de banengroei doorzet, groeit de overtuiging dat alles oké is en de “oude normen” zijn hersteld, maar niets is minder waar!).Tenslotte: ‘all investors should fear the consequences of mindless deficit spending’ ofwel beleggers zouden de gevolgen van de ongebreidelde tekortfinancieringen hoe dan ook dienen te vrezen.
China’s president Hu Jintao, die binnenkort de V.S. bezoekt, gaf al een schot voor de boeg door the current dollar denominated currency system aan te duiden als een “product van het verleden”. De Bank of China heeft Amerikaanse onderdanen ondertussen in het vooruitzicht gesteld om een yuan rekening te openen. Voor Europeanen wellicht ook geen verkeerd idee.
PIMCO wees verder fijntjes op de Greenspan-Guidotti rule die in 1999 werd gepubliceerd. Hierin wordt gesteld dat ‘to avoid a default, countries should maintain hard currency reserves equal to at least 100% of their short-term debt maturities’ (vertaald: om wanbetaling te voorkomen, dient een land een harde valutareserve aan te houden van tenminste 100% van de korte termijnschuld). Hiertoe zou je ook edelmetaal kunnen rekenen maar dat werd destijds door de centrale bankiers met Greenspan voorop als een ‘barberic relic’ in de uitverkoop gedaan.
De wal en het schip
Voor de belegger wederom voldoende redenen om (meer) maatregelen te treffen nu het nog kan. Dat geldt met name voor het edelmetaal dat de afgelopen dagen door ‘da boys’ (de bullion banken) weer hard onderuit werd “gefietst”. Zogenaamd wordt de waarde van de dollar daarmee weer opgepoetst. Hoewel deze acties nauwelijks of niet zijn te voorspellen dan na een oploop van de prijs biedt dit kansen op een lager niveau weer in te stappen. De afgelopen tien jaar hebben aangetoond dat tangible (tastbare) vermogensbestanddelen, die niet kunnen worden bijgedrukt, verreweg het meeste rendement hebben opgeleverd. Dat zal blijven zolang de centrale banken niet van beleid veranderen. Daar het afstempelen van schuld niet als een alternatief geldt, zal straks de wal het schip moeten keren ofwel “wie dan leeft dan zorgt!”.
Robert Broncel
Publicist US Markets