De manier waarop de Amerikaanse middenklasse kan getroffen worden door de gevolgen van de subprime crisis toont volgens mij duidelijk aan dat de Amerikaanse economie door een recessie moet.
Waar ik in m’n vorige column de mogelijkheid besprak van stagflatie als gevolg van de subprime perikelen, ga ik nu wat dieper in op de gevolgen voor het bestedingsbedrag van de Amerikaanse Jan Modaal, ook wel ‘Joe Sixpack’ genoemd.
De subprime crisis heeft ook afgelopen weken voor slachtoffers gezorgd, waarbij Bear Stearns tot nu toe ongetwijfeld het grootste slachtoffer is. Het moet voor de FED duidelijk geweest zijn dat deze gigant verschillende andere financiële instellingen in z’n neergang zou meesleuren en dat dit kost wat kost diende vermeden te worden.
In deze context wil ik toch even aanstippen dat op dag van vandaag verschillende (financiële, maar ook andere) instellingen dermate complex zijn samengesteld dat het zeer moeilijk en wellicht onmogelijk is geworden deze te doorgronden of er nog een waarde op te plakken. U moet zich, afgaande van de persartikelen, maar eens proberen een beeld te vormen van Bear Stears en de overnamepremie die hiervoor wordt betaald. 2 USD, hun hoofdzetel in NY alleen al zou meer waard zijn. Kan best, maar hoeveel schulden neemt JP Morgan van hen over? En dan blijkt een week later dat er plots 10 USD kan geboden worden. Het zat er aan te komen, dat hogere bod, want reeds de tweede dag na het onheilsnieuws vormde zich een koers rond de 6 USD.
Men probeert duidelijk met man en macht achter de schermen naar oplossingen te zoeken, maar het kan volgens mij niet anders dan dat er de komende weken nog slachtoffers de media halen.
Minder media-aandacht wordt aan de miljoenen Amerikanen besteed die de afgelopen jaren dankbaar gebruik maakten van het systeem dat hen als vastgoed eigenaar kon katapulteren tot big spender. Door aan nagenoeg iedereen de mogelijkheid te geven leningen te onderschrijven voor de aankoop van vastgoed (de kredietwaardigheid van de lener in kwestie bleek hier een onbenulligheid), steeg de vastgoedprijs de afgelopen jaren bijzonder sterk. Er werd gewag gemaakt van een mogelijke vastgoedbubbel, maar velen bleven lenen en de prijzen bleven stijgen.
En zolang de prijzen bleven stijgen, was er geen vuiltje aan de lucht: de kredietmaatschappijen hadden een hypotheek op de panden in kwestie en bij gedwongen verkoop zou de eigenaar trouwens nog een aardige meerwaarde opstrijken, waarmee hij dan een nieuwe investering kon overwegen.
Joe Sixpack, meestal eigenaar van een eigen woning, voelde zich met de stijgende waarde van z’n vastgoed rijker en rijker worden. Als hij dan de mogelijkheid ontdekte dat hij gemakkelijk een tweede lening op z’n woning kon nemen (de waarde van z’n woning was dikwijls een heel stuk hoger geworden dan de tot dan gevestigde hypotheek), voelde hij zich helemaal de koning te rijk. Een nieuwe wagen, nog ééntje voor z’n echtgenote, een zwembad, een luxecruise. Zaken waarvoor zij jarenlang zouden moeten sparen, waren nu op zeer korte termijn mogelijk. En om hem het nog wat makkelijker te maken: verschillende grote automerken pakten uit met een gratis krediet. Soms zelfs met de mogelijkheid het eerste jaar niets te betalen, om daarna pas te starten met het maandelijkse betaalplan.
De gevolgen hiervan worden nu duidelijk. Het waren niet enkel deze herverpakte kredieten en de leveraged beleggingen die met miljarden de markten werden ingepompt die de huidige crisis veroorzaakten. De basis van dit alles vind ik op zich al weinig stabiel.
Als je bovenstaande grafiek bekijkt zijn de gevolgen op de vastgoedprijzen nu reeds duidelijk te zien. Besef dat bij elke verdere daling er meer Amerikanen in de problemen komen. Velen van hen zullen immers meemaken dat hun huidige hypotheek niet meer voldoende gewaarborgd is door hun vastgoed (dat immers in waarde begint te dalen) en dat de kredietmaatschappij bijkomende zekerheden vraagt. Zekerheden die er in veel gevallen niet zijn.
Dat dit systeem de komende tijd een verder negatief effect zal hebben op de vastgoedprijzen, hoeft geen betoog.
Gevolgen zijn niet alleen het overaanbod van vastgoed, maar ook een belangrijke rem op het consumptiegedrag van de gemiddelde Amerikaan. En gezien de Amerikaanse economie sterk geëvolueerd is van een industriële- naar een diensteneconomie, is dit een belangrijke factor.
Het is voor mij dan ook duidelijk dat Amerika door een recessie zal moeten, met alle gevolgen voor de rente en USD en de beurzen van dien.
Ik ben benieuwd of de nieuwe opkomende economieën zoals China en India voldoende sterk zullen zijn om dit alles op te vangen. Indien dit het geval is, kan de schade voor de Europese economieën en beurzen misschien nog meevallen. Toch blijf ik zitten met het gezegde “als het regent in Amerika, dan druppelt het in Europa”.