De gouverneur van de Amerikaanse centrale bank is door het weekblad Time uitgeroepen tot Persoon van het Jaar. Volgens Time slaagde Bernanke er in de gemaakte fouten in de jaren ’30 die destijds tot de Grote Depressie leidden deze keer te vermijden. Nu werd er wel hard ingegrepen om het financiële stelsel voor de ondergang te behoeden.
En, inderdaad, met succes. De angst voor een herhaling van de Grote Depressie maakte plaats voor de Grote Stabilisatie aldus weekblad The Economist. De beurzen anticiperen sinds maart op een economisch herstel dat er daadwerkelijk kwam. En de cijfers ondersteunen dit herstel steeds meer. De werkloosheid daalt niet meer, de huizenmarkt veert enigszins op, het consumentenvertrouwen neemt weer toe en jawel, ook de detailhandelsverkopen stijgen weer. Feiten die de rally op de beurzen van een goedkeurend stempel voorzien. Maar ondanks deze gunstige ontwikkelingen lijken de beurzen sinds medio oktober vast te zitten in een smalle trading range. Het momentum lijkt er een beetje uit. Is de stier bijna dood of neemt hij alleen maar even rust? Naar alle waarschijnlijkheid het laatste en is de huidige rust op de beurzen niet meer dan een stilte voor de storm.
Gezien de robuuste groei in sterk opkomende landen als China, India en Indonesië, de nog immer voortdurende opgaande trend van de CRB-grondstoffenindex, de steile rentecurve en het toenemende consumentenvertrouwen tot uiting komend in oplopende bestedingen ziet het er naar uit dat de economie weinig trek heeft in een dubbele dip. Sterker nog, de groei van de Amerikaanse economie zou nog wel eens positief kunnen verrassen. Begin dit jaar heb ik in meerdere artikelen steeds aangegeven dat beleggers er serieus rekening mee dienden te houden dat de economie wel eens veel robuuster zou kunnen gaan herstellen dan algemeen verwacht. Geen W, maar een V‑vormig herstel. Dit voorjaar voorspelde ik reeds dat de recessie voor deze kerst voorbij zou zijn. De consensus taxeert voor volgend jaar een groei van 2,6 % maar historisch groeit de economie van de VS de eerste twaalf maanden na een recessie gemiddeld met 5,4 %.
Een voortgaand economisch herstel is één, maar de reactie er op van de autoriteiten is een ander. Zo gaan we terug in de herinnering naar het jaar 1994. De Amerikaanse economie kwam toen eveneens uit een bankencrisis en een recessie. De centrale bank maakte toen een einde aan de goedkoop geldpolitiek door de rente weer te verhogen. De obligatiemarkten stortten in. De aandelenmarkten – de emerging markets voorop – volgden, zij het op beperkte schaal. Is een herhaling denkbaar? Vooralsnog lijken alle voorspellingen met betrekking tot de richting van de beurzen te herleiden tot het rentebeleid van de centrale banken. Wanneer gaan zij een einde maken aan het goedkope geld en de rente verhogen? En wat is de reactie vervolgens op de beurzen?
Tijdens de vergadering van de Amerikaanse centrale bank deze week hintte de gouverneur in ieder geval nog op het voortduren van het goedkope geld beleid voor een langere tijd. De markten speculeren daarentegen inmiddels wel op een renteverhoging, ergens in de zomer of wellicht eerder. Een renteverhoging zal in ieder geval gevolgen hebben voor de staatsobligaties. En dat in een jaar waarin overheden wereldwijd enorme bedragen moeten lenen om hun tekorten als gevolg van deze recessie te kunnen aanvullen. En dalende obligatiekoersen kunnen vervelende gevolgen hebben voor aandelen. Maar de economie kan tegen die tijd ook dermate sterk zijn dat deze een stootje van een hogere rente wel kan verdragen. Enige schokken op de beurs zijn dan weliswaar niet te vermijden maar de opgaande trend hoeft niet definitief gebroken te worden. Rustig zal 2010 waarschijnlijk niet worden. Een aanmerkelijk sneller herstel van de Amerikaanse economie kan wel eens tot een wilde rit op de beurzen gaan leiden. Verkozen worden tot Persoon van het Jaar betekent meestal niet veel goeds voor de jaren er na. Bernanke zal het niet eenvoudig krijgen alles in goede banen te leiden. De huidige windstilte lijkt meer op stilte voor de storm. In 2009 ging vrijwel alles op de beurs omhoog. In 2010 zal een selectiever beleid noodzakelijk zijn.
Jan-willem Nijkamp
voor US Markets