Russische aandelenroulette

Rus­sis­che aandelenroulette

Met zijn 17 miljoen km² is Rus­land (offi­cieel Rus­sis­che Fed­er­atie) meer dan 4 maal grot­er dan de VS, met daar­ente­gen min­der dan de helft aan­tal inwon­ers (142,7 ver­sus 295 miljoen). Het land beschikt over enorme reserves grond­stof­fen, waaron­der gas en olie. 

De hoofd­stad Mosk­ou mag zich sinds maart van dit jaar de duurste stad ter wereld noe­men, als we de web­site Fin​facts​.com kun­nen geloven. Deze organ­isatie maakt ieder jaar een ran­gli­jst van alle hoofd­st­e­den en houdt erbij reken­ing met de kosten van wonen, trans­port, voed­ing, kled­ing, huishoudar­tike­len en ontspan­ning. New York geld als norm en heeft het cijfer 100. Mosk­ou staat zoals gezegd op kop en met een quo­ter­ing van 123,9. De overige top 5 (quo­ter­ing) zijn Seoul (121,7), Tokyo (119.1), Hong Kong (116,3) en Lon­den (110,6). Op plaats 41 vin­den we Ams­ter­dam terug met 83,4 pun­ten, ex aequo met de Zam­bi­aanse hoofd­stad Lusa­ka. Brus­sel heeft plaats 70 met 79,5 punten.

Terug naar Rus­land. Dat Mosk­ou de top­plaats qua lev­ens­du­urte bek­leedt toont aan dat er (een relatieve)welstand heerst en dat de stad zeer in trek is bij buiten­landse onderne­min­gen met dol­lars en euro’s. Daar­bij komt dat de Rus­sis­che economie groeit aan een tem­po van 6 à 7% per jaar. Grote firma’s zoals de olie en gas­gi­gan­ten Gazprom­neft (Gazprom) en Ros­neftegaztroy (Ros­neft) of de staal­pro­du­cent Sev­er­stal zien hun aan­de­len ver­han­deld wor­den op inter­na­tionale markten.

Boven­staande grafieken tonen aan, dat deze aan­de­len gemakke­lijk wor­den teruggevon­den, zoals in dit geval via de site tijd​.be.

Tot daar de goed­nieuwsshow. Achter de scher­men ziet het er toch wel anders uit. Er is een golf van her­na­tion­alis­erin­gen bezig, waar­bij het sce­nario alti­jd het­zelfde is. Een pub­lieke fir­ma, nauwelijks die naam waardig, koopt en gezonde onderne­m­ing op. De financier­ing gebeurt zoals het hoort bij een nation­al­isatie van staatswege maar aan het hoofd van de staats­bedri­jven komen hoge func­tionaris­sen. Deze laat­ste behoren tot de naaste omgev­ing van pres­i­dent Putin. 

Een paar voor­beelden. Vice-pre­mier Medvedev is op ini­ti­atief van Vladimir Putin voorzit­ter gewor­den van Gazprom, het bedri­jf dat het meeste gewicht in de schaal werpt voor de RTS Index, de Russ­ian Stock Exchange zeg maar. Adjunct-chef Igor Setchin van de admin­is­tratie-Putin is pres­i­dent van boven­ver­melde fir­ma Ros­neft, dat zelf gegroeid is uit de ruïnes van het vorige Yukos-imperi­um. Vergelijk­bare scenario’s vin­den plaats in de trans­port­sec­tor, de ont­gin­ning van goud en dia­mant, de pro­duc­tie van nucle­aire brand­stof­fen en zo voort.

Heel deze oper­atie kost de Rus­sis­che staat tien­tallen mil­jar­den dol­lars. In 2005 alleen al werd 17,4 mil­jard dol­lar besteed aan staat­sac­quisi­ties en dit jaar zal dit getal overtreffen. 

Door een dure over­name­poli­tiek door Gazprom en Ros­neft con­troleert de staat een kwart van de volledi­ge Rus­sis­che oliepro­duc­tie. Maar Gazprom is ook meerder­hei­d­saan­deel­houd­er van de machinecon­struc­teur OMZ en van de bouw­er van kern­cen­trales Atomstroiexport. 

De sit­u­atie lijkt ons op zijn minst gezegd gecom­pliceerd en het wordt riskant om met dit spin­neweb zak­en te doen. Dat heeft Air­bus onder­von­den toen een boete, opgelegd door de Rus­sis­che fis­cus, van 2 mil­jard roebel (58,6 miljoen euro) in de bus viel. Want de tita­ni­um­lever­anci­er van Air­bus, VSM­PO-Avis­ma, is eigen­dom gewor­den van het staats­bedri­jf Rozbonor­ex­port en er klopte iets niet met de prijzen… 

Hét prob­leem van al die staats­bedri­jven is dat ze zich voor­namelijk toe­spit­sen op acquisi­ties en nauwelijks iets over hebben voor investerin­gen. Die acquisi­ties hebben als doel de macht van deze bedri­jven uit te brei­den. Je zou het kun­nen beschouwen als een soort van nieuw kap­i­tal­isme. Maar er zijn ook vergelijkin­gen met de peri­ode van de Sov­jet-Unie, toen logge nationale onderne­min­gen machts­cen­tra waren gewor­den met zo goed als geen visie op de toekomst. Wat de USSR is overkomen, staat iedereen nog vers in het geheugen…

Ook Stan­dard & Poor’s heeft zijn bezorgdheid uit­ge­spro­ken na de eval­u­atie van een tien­tal Rus­sis­che open­bare bedri­jven. In het rap­port staat o.m.: ​‘de transparantie van de door de staat gecon­troleerde onderne­min­gen wordt bemoeil­ijkt door de ten­dens van de regeringsver­ant­wo­ordelijken en ook bepaalde privéper­so­n­en om hun invloed aan te wen­den voor het nas­treven van per­soon­lijke en poli­tieke belan­gen, die dik­wi­jls ver ver­wi­jderd zijn van de com­mer­ciële doel­stellin­gen van hun ondernemingen.’ 

Hier­mee zijn we bij de kern van de zaak beland. Achter een mist­gordi­jn vin­den manip­u­laties plaats die niets te mak­en hebben met het doen func­tioneren van belan­grijke bedri­jven. Er wordt geen aan­dacht besteed aan actieplan­nen, er is geen inter­esse voor investerin­gen. De pot met gouden munten is gevon­den en hij moet geledigd wor­den in enkele gretig uit­gesto­ken tassen. Dat het gebrek aan toekom­st­gerichte ini­ti­atieven bin­nen enkele jaren kan lei­den tot het ont­breken van grond­stof­fen zoals gas en olie in de Rus­sis­che Fed­er­atie lijkt nie­mand van de huidi­ge kop­stukken te deren.

De han­del­wi­jze van Vladimir Putin om vertrouwelin­gen hoge posten te ver­lenen lijkt gekopieerd te zijn uit de sov­jet­ti­jd. De geschiede­nis her­haalt zich. We vra­gen ons trouwens af, of Putin hier­voor op de vingers zal getikt wor­den tij­dens de G8-top­con­fer­en­tie, die van­daag in Mosk­ou plaats vindt. 

Hoe dan ook, boon­t­je komt alti­jd om zijn (ver­di­ende) loon­t­je. Met die gedachte in ons achter­hoofd komen we tot de con­clusie dat Rus­sis­che aan­de­len, zek­er op mid­del­lange tot lange ter­mi­jn, serieuze beleggingsrisico’s inhouden. We hopen dat we het mis hebben, maar intussen bent u gewaarschuwd. Ten­z­ij u gaarne Rus­sis­che aan­de­len­roulette speelt…

Jan Van Besauw 
Colum­nist voor US Markets
14 juli 2006.
Onder­getek­ende is een gepen­sioneerde mar­ket­ing man­ag­er. Hij schri­jft voor US Mar­kets columns en finan­ciële bericht­en. Hij heeft op het moment van schri­jven geen materieel belang of bez­it in de bespro­ken bedri­jven of beleggingsinstrumenten .