...

Roaring Twenties: aanloop naar Crash '29

15 maart 2009, 11:56 | US Markets Redactie | leestijd: 9 minuten | moeilijkheid: 11 / 12 | (0)

Op het einde van 1928 stond de Dow Jones hoger dan ooit tevoren en draaide de economie in de VS op volle toeren. Had iemand kun­nen of dur­ven ver­moe­den hoe het er een jaar lat­er zou aan toe zou gaan?
Roar­ing Twen­ties: aan­loop naar Crash 29



Over de crash van 1929 en de daaropvol­gende Grote Depressie is de laat­ste tijd al veel geschreven en er is waarschi­jn­lijk nog veel meer over gespro­ken en aan gedacht. 
Waarom dan nog maar eens het zoveel­ste artikel over dit thema? 

Omdat we hopen, dat u het de moeite waard vin­den om een diep­gaand inzicht te kri­j­gen in gans de peri­ode voor, tij­dens en na de crash van 1929. We leggen het gebeurde onder de loep en hanteren een imag­i­naire scalpel om als bij een autop­sie één na één de rel­e­vante ele­menten te ontleden. 

We reke­nen erop, tot vast­stellin­gen te komen die mee inzicht zullen geven in wat de geschiede­nis zal ingaan als de crash van 2008’ en wat wel eens de Tweede Grote Depressie kan worden.

Om te begin­nen bek­ijken we de Roar­ing Twen­ties, de peri­ode van 1920 tot en met 1928

In de vol­gende artike­len hebben we over

 — 1929, het jaar van de Crash
 — 1930 tot en met 1939: van wan­hoop tot hoop 
 — 1940 tot en met 1954: van oor­log tot herstel.

Hier gaan we dan. 

De Roar­ing Twenties

De aan­loop naar de ons­tu­imige peri­ode die we ken­nen als de Roar­ing Twen­ties was alles­be­halve uit­bundig. In juni 1917 ger­aak­ten de VS betrokken in Werel­door­log I en mede daar­door kwam De Groote Oor­log’ tot een einde, toen Duit­s­land capit­uleerde in novem­ber 1918

De Amerikaanse sol­dat­en, die terug­keer­den naar huis kon­den niet ver­moe­den dat enkele decen­nia lat­er hun zonen oog in oog zouden komen te staan met de zonen van de vijand die ze zonet had­den verslagen. 

Velen van de ex-stri­jders, getrau­ma­tiseerd door de onwezen­lijke gruwel waarmee ze ged­won­gen gecon­fron­teerd waren, grepen naar de drank om te proberen te ver­geten. Er waren al drankprob­le­men in de VS en daarom nam de regering in 1920 een drastis­che maa­tregel, lat­er bek­end als de Droog­leg­ging. Alle verkoop, trans­port en pro­duc­tie van alco­hol werd ver­bo­den. Nu weten we, dat dit het omge­keerde effect sor­teerde. Con­sump­tie en pro­duc­tie van drank ging (dik­wi­jls let­ter­lijk) onder­gronds en gang­ster­ben­des ver­di­en­den en grof geld aan. 

Een tweede effect van de Werel­door­log I was een korte maar heftige recessie, die duurde van 1919 tot 1921. Ver­schil­lende negatieve fac­toren had­den hierin de hand: vele tien­duizen­den kwa­men terug van Europa en von­den geen werk in een markt die aan het krimpen was omwille van het weg­vallen van de oor­logspro­duc­tie. Boven­di­en de geal­lieerde lan­den (Frankrijk, Groot-Brit­tan­nië) hun schulden nog niet terug­be­tal­en en ook nage­noeg geen bestellin­gen plaat­sen in de VS. De werk­loosheid nam snel toe en steeg tot een hal­lu­ci­nante 20%.



Het was in deze beroerde omstandighe­den dat de democraat Woodrow Wil­son in 1921 het Witte Huis over­li­et aan de repub­likein War­ren Hard­ing. Deze laat­ste wilde de zaak snel oplossen en nam ingri­jpende maa­trege­len: ver­min­deren van de nationale schuld, ver­la­gen van de belastin­gen, finan­ciële ste­un aan de land­bouw en beperken van de immi­gratie. Spi­jtig voor de man stierf hij voor hij de posi­tieve resul­tat­en van zijn ini­ti­atief kon zien en het was opvol­ger Calvin Coolidge, alweer een repub­likein, die met de eer kon gaan lopen. 



In feite was het dus Hard­ing en niet diens opvol­ger Coolidge, die het startschot gegeven heeft voor de Roar­ing Twen­ties, die eindig­den met de crash die dan weer voor reken­ing was van Her­bert Hoover, de opvol­ger van Coolidge. 

De pres­i­den­tiële maa­trege­len zetten de dol­lars terug aan het rollen. De rijken wer­den veel min­der belast en schaften op grote schaal de nieuwe ver­bruiks­goed­eren aan, die de indus­trie volop aan­bood. Diege­nen die deze goed­eren moesten pro­duc­eren, wilden niet liev­er dan er ook over te beschikken en omdat de lonen kon­den sti­j­gen, gin­gen de dromen van de con­sumenten in vervulling. Als een vloed­golf rold­en nieuwighe­den de markt in: koelka­s­ten, radio’s, mix­ers, fono­grafen en auto’s. De vrouwen die tij­dens Werel­door­log I mee had­den inges­taan voor de pro­duc­tie, waren nu meer vri­jge­vocht­en. De korset­ten verd­we­nen, de rokken wer­den kor­ter en ze gebruik­ten meer cos­met­i­ca en hanteer­den ele­gant en uitda­gend lange sigarettenhouders. 

Er werd meer en anders, met eigen ver­vo­er, gereisd. Aardewe­gen wer­den geas­fal­teerd, banen wer­den ver­breed, spoor­li­j­nen uit­ge­breid. De vraag naar energie steeg en de olieput­ten draaiden op volle toeren. Ook de Amerikaanse supre­matie in de lucht kreeg een flinke boost door Charles Lind­bergh, die in 1927 als eerste mens in een 33 uur durende solovlucht het tra­ject New York –Par­i­js aflegde. 

Mas­s­apro­duc­tie was de magis­che sleu­tel tot indus­trieel suc­ces en dat bewees o.a. Hen­ry Ford met zijn Mod­el T, eigen­lijk de eerste echte volk­wa­gen’, in de beteke­nis van een auto in (bij­na) eenieders bereik. Dankz­ij de mas­s­apro­duc­tie waren niet alleen auto’s, maar ook tal van andere artike­len niet langer meer een luxe. Tele­foons ver­sch­enen niet alleen in de kan­toren, maar ook in meer en meer huiskamers. Een bad­kamer was niet langer een exclu­siviteit en lood­gi­eters kon­den het werk niet bijhouden. De bouwmeth­od­es ver­be­ter­den en de eerste wolkenkrab­bers rezen op in de steden. 

Om zich te ontspan­nen beschik­ten de con­sumenten over bio­scopen, var­iététhe­aters en ze gin­gen voor of na de show een snack bar bezoeken en aten tij­dens de ver­ton­ing ijs, als gevolg van de over­al te horen reclames­lo­gan I scream, you scream, every­body scream for ice cream’. 



Dow Jones Indus­tri­al Aver­age, begin 1920 tot eind 1928
Bron: Bloomberg


In deze con­text moeten we boven­staande chart van de Dow Jones Indus­tri­al Aver­age Index (DJIA) bek­ijken. Voor de make­laars was een gouden peri­ode aange­bro­ken. Iedereen belegde zijn of haar spaar­centen in aan­de­len van de ontel­bare firma’s doe actief waren in het bruisende indus­triële leven. 

De chart toont een immer hogerop gaande evo­lu­tie. De dri­ve hier­achter was de bij­na algemene over­tuig­ing dat er geen einde meer zou komen aan de groei en dat de beurs een garantie was om snel en gemakke­lijk rijk te wor­den. De media gooiden nog wat extra olie op het vuur door te stellen dat nu ein­delijk the sky the lim­it’ was.

Helaas, de sky is nooit the lim­it en mooie lied­jes duren nu een­maal niet lang. Dat zouden niet alleen de beleg­gers, maar ook iedereen in de VS eve­nals in Europa en zelfs in Azië spoedig gaan ondervin­den. Naar het einde van 1928 toe zette de DJIA nog een tand­je bij en al wie durfde te sug­ger­eren dat het kon verk­eren, werd weggehoond. 

In het Europa van het inter­bel­lum ging het er anders aan toe. Werel­door­log I had som­mige lan­den, waaron­der het neu­trale Ned­er­land, gro­ten­deels onge­moeid gelat­en, ter­wi­jl een land zoals Bel­gië met bij­na onoverzien­bare menselijke en mater­iële schade te kam­p­en had. De grote mogend­he­den zoals Frankrijk, Ital­ië en het VK had­den vele hon­derd­duizen­den jonge man­nen ver­loren en hun staatskassen waren zo goed als leeg. In 1919 vond in Ver­sailles nabij Par­i­js een vre­descon­fer­en­tie plaats met tot dubbel doel enerz­i­jds Duit­s­land te dwin­gen tot her­stel­be­talin­gen en anderz­i­jds het aan­gaan van een alliantie om dergelijk con­flict te ver­mi­j­den in de toekomst. Het was vergeefse moeite, want in het over­won­nen Duit­s­land over­heer­ste wrok door wat men daar aan­zag als een onrecht­matige nederlaag. 

Ter­wi­jl de rest van Europa langza­am her­rees uit de puinen, de economie zich her­stelde en het opti­misme van de Roar­ing Twen­ties de oceaan begon over te steken, kreeg Duit­s­land in 1923 weer een morele opd­of­fer. Als straf’ het in gebreke bli­jven van Duit­s­land bezetten Bel­gis­che en Franse sol­dat­en het Ruhrge­bied en dit lei­d­de tot een golf van stakin­gen en de start van een spec­tac­u­laire deval­u­atie van de Reichsmark.

In datzelfde jaar 1923 kreeg de wrok een grim­mig gezicht. Op 8 novem­ber 1923 trad Adolf Hitler in het spot­light van de geschiede­nis en ver­sch­enen zijn SA-stoot­troepen in het straatbeeld. 

Ter­wi­jl in de VS met in hun kiel­zog Europa de Roar­ing Twen­ties hun ogen­schi­jn­lijk ons­tu­it­bare opmars verder zetten, berei­d­de in Duit­s­land het nazisme een Nieuwe Orde voor. Naar de stem­men van diege­nen die wilden waarschuwen voor zow­el het ene als het andere gevaar, wilde nie­mand luisteren. 

In het tweede artikel in deze reeks leggen we het jaar 1929 onder de loep en zien we hoe het dra­ma zich onafwend­baar voltrekt.

Jan Van Besauw 
Pub­li­cist voor US Markets

________________________________________
Onder­getek­ende is een gepen­sioneerde mar­ket­ing man­ag­er. Hij schri­jft voor US Mar­kets o.m. columns, nieuws­bericht­en en artike­len over diverse onder­w­er­pen. Hij heeft op het moment van schri­jven geen materieel belang of bez­it in de bespro­ken bedri­jven of beleggingsinstrumenten.

Reageren

Anonieme comments achterlaten is niet toegestaan. Hiervoor moet u ingelogd zijn. Login »
Turbo’s zijn complexe instrumenten en brengen vanwege het hefboomeffect een hoog risico mee van snel oplopende verliezen. 7 op de 10 retailbeleggers verliest geld met de handel in turbo’s. Het is belangrijk dat u goed begrijpt hoe turbo’s werken en dat u nagaat of u zich het hoge risico op verlies kunt permitteren.