RECESSIE(!) of GEEN RECESSIE MEER(?)
Positieve en negatieve berichten wisselen elkaar bij voortduring af. Daarbij wordt soms de indruk gewekt alsof het ergste achter de rug is. Zoals altijd in het leven gaat het niet om de perceptie maar om de realiteit. Dat laatste is het enige waarop de belegger dient te letten.
Ook al lijkt de economie uit het dal te klimmen met een beter BBP vergeleken met de cijfers van de tweede helft van volgend jaar, betekent niet dat de economie aansterkt! Beleggers zouden zich niettemin opnieuw op aandelen kunnen storten. Er staat immers nog steeds veel kapitaal aan de zijlijn, waarvoor eigenlijk geen alternatief is. Een ander facet is de Chinese koopzucht in de commoditymarkt. De Chinezen spelen dit spel door tegen relatief lage prijs voorraden aan te leggen. Deze aankopen hebben weinig te maken met de markt fundamentals.
Rozegeur en maneschijn?
Hoe komt het dat de outlooks weer rosier zijn dan een half jaar geleden. Alleen doordat de overheid stimuleringsprogramma’s in gang heeft gezet, zonder de belasting te verhogen of te bezuinigen, terwijl de centrale banken in concert de rente laag proberen te houden. Daarbij ‘legaliseert’ de centrale overheid het schuld op schuld stapelen, hetgeen neerkomt op het verder opblazen van de bubble. Geen curator zou dit van een gefailleerde tolereren! De beleggers hebben niettemin gemeend deze ‘creativiteit’ te moeten honoreren met een 50% koersstijgingstijging. Is dat houdbaar? Deze vraag stellen, is hem ook beantwoorden met een simpel NEE! Het antwoord is vierledig:
- door te doen alsof er niet zoveel aan de hand is, wordt het noodlot middels de stimuleringsmaatregelen steeds verder vooruit gestuwd
- de leverage (verschil tussen eigen vermogen en uitstaande verplichtingen) alsmede het creatieve boekhouden met fraaie winsten tot gevolg*) van de banken neemt nog steeds toe – hier was het toch ooit fout gegaan?
- diverse grote marktpartijen zijn in de verste verte niet meer in staat aan hun schuldverplichtingen te voldoen
- er zal pas sprake kunnen zijn van een economische verbetering als de consumptie, de bedrijfsinvesteringen als ook de werkgelegenheid weer aantrekken.
*) bijv. banken die een obligatielening à pari uitschrijven, waarbij obligatiehouders naderhand 50% hebben verloren, worden doodleuk voor 50% als winst opgevoerd; het verlies was immers voor de obligatiehouder en niet voor de bank die er goed mee weg komt.
*) het bedrijfsleven heeft een ander kunstje geleerd door de verliezen uit de operationele winst weg te laten; als belegger dien je dus te kijken naar de cijfers in de verslaglegging waar men er niet omheen kan.
Casinospel: geen marktherstel
De centrale overheden proberen het noodlot vooruit te schuiven door nog steeds meer van de toekomst te lenen zonder dat daarmee ook maar enigszins de positie van het heden in casu het schuldprobleem wordt aangepakt. Het aan alle kanten stimuleren van de economie zal blijken een zeer dure sigaar uit de eigen doos van de belastingbetaler/consument te zijn. Teneinde vooralsnog alle ballen in de lucht te kunnen houden, worden de markten tot in de klucht gemanipuleerd. Dit casinospel kan nooit en te nimmer wijzen op een gezond marktherstel om van een vrije markt maar helemaal niet meer te spreken! Om met econoom Milton Friedman te spreken, is er thans als gevolg van de stimuleringen even sprake van een zgn. sweat spot.
Eerste oprechte bankiersmening
In zoverre is Yves Mersch als bestuurslid van de ECB oprechter wanneer hij stelt dat het huidige herstel niet duurzaam zal blijken te zijn. Alleen een mondiale stijging van de vraag naar goederen zou een hersteltrend in gang kunnen zetten. Het enige wat tot dusver is bereikt is dat de val is gestabiliseerd. Zonder vraagherstel zullen er geen nieuwe investeringen plaats vinden en zullen er ook geen nieuwe banen worden gecreëerd. Voorts waarschuwde hij voor protectionisme (bescherming van de eigen markt) en financieel nationalisme (waarbij elk land op eigen wijs de problemen probeert op te lossen).
Drijfzand
Kijken we naar de reële winstverwachtingen, dus niet naar de reeds gerapporteerde cijfers, dan liggen de koers/winstverhoudingen voor de S & P in de richting van de 200, terwijl die in Europa gemiddeld op 150 liggen. De ‘vis’ wordt bijgevolg duur betaald! Dat zou nog te billijken zijn indien de winstvooruitzichten zich navenant zouden kunnen verbeteren. Daarop is echter geen enkele kijk. Kortom, de huidige beursontwikkeling is op drijfzand gebouwd en bijgevolg kan deze rally eveneens in de analen worden bijgeschreven als een ware suckers rally.
De waarheid
De Fed heeft intussen de federale rechter verzocht niet aan te dringen op openbaarmaking van de emergency lending programs (aangelegde noodverbanden) naar de betreffende banken.
Dit zo luidt de motivering zou tot vernietiging van het Amerikaanse financieel/economische systeem kunnen leiden. Immers, dan zou alsnog een run op deze banken kunnen ontstaan. De Fed zal derhalve niet blij zijn geweest met de Clearing House die intussen de namen van deze banken bekend maakte zoals daar zijn ja ja ABN AMRO Holding, Bank of America, Bank of New York Mellon, Citigroup, Deutsche Bank, HSBC Holdings, JP Morgan Chase, US Bancorp, Wells Fargo en verder de Zwitserse UBS. U kunt er misschien alsnog uw voordeel mee doen.
Andere waarheden
- a) Volgens een opgave van de Office of the Comptroller of the Currency (OCC), soort Centrale Rekenkamer, daterend van eind juni bedraagt het totaal aan derivatieve producten bets and debts, swaps of hoe ze heten mogen) een slordige 200.000 miljard dollar.
- Volgens de Bank of International Settlements (BIS) in Basel, die weliswaar reeds in oktober 2006 (zie column van 29 november van dat jaar met als titel ‘Olifant in de Pels’) repte van een ongebreidelde wildgroei (in 2000 nog niet groter dan een kleine 900 miljard dollar) zonder daartegen noemenswaard te ageren, bedraagt de mondiale som aan
derivaten thans bijna 600.000 miljard dollar of circa twaalf maal het mondiale bruto product; daar valt echt geen geld meer tegenaan te printen (via de geldpers wel te verstaan) tenzij we van onze ‘aardkloot’ één groot Paaseiland maken. Ik herhaal dit nog maar eens!
Herhaling van zetten
Het meest griezelige hiervan is dat de uitstaande derivaten ‘out of sink’ staan in verhouding tot de onderliggende schuld (bijvoorbeeld hypotheken maar dit geldt ook voor andere leningsvormen zoals bedrijfsobligaties). Voorbeeld: voordat auto-onderdelenleverancier Delphia failliet ging, stond er een obligatielening uit van twee miljard dollar. Er om heen waren er totaal een slordige twintig miljard dollar aan swaps uitgegeven. Om deze contracten te kunnen ‘settlen’, moesten de obligaties worden opgevraagd tegen steeds waanzinniger koersen terwijl het bedrijf intussen failliet was gegaan.
De randverschijnselen van dit soort krankzinnige ontwikkelingen zagen we vorig najaar ook terug op de beurzen, met als gevolg dat goed en slecht de deur uit moest. Een dergelijke ‘herhaling van zetten’ lijkt opnieuw in de boeken te staan. Pas dan zal iedereen beseffen dat we ons niet langer in een recessie bevinden, maar in die ‘onuitspreekbare’ depressie. Alleen goed voor de fabrikanten van anti-depressiva. Die bestonden er in de jaren ’30 nog niet, ‘misschien reden om van deze depressie sneller af te zijn?’
Robert Broncel
US Markets