Poppenspelers
In een willekeurige Amerikaanse krant lezen we het volgende: ‘the Commerce Department announces very good growth during the previous quarter. Many observers declare the economy’s troubles over.’ Enzovoort.
Nog in verband met de VS v allen merkwaardige zaken op, zie onderstaand lijstje.
1° Een explosie van het GDP-cijfer (gross domestic product, ons BNP). Maar Alan Greenspan houdt de rente nog op het huidige lage niveau;
2° Initial claims (aanvragen voor werkloosheidsuitkering) die nu al een maand week na week met ca 5.000 eenheden dalen. Maar aan het einde van iedere week blijkt het startcijfer met ca 5.000 te zijn omhooggeschroefd. Poging om een perpetuum mobile te creëren?
3° De goudprijs die de 400 dollar-grens maar niet kan overschrijden. Is het terugketsen op een weerstand of trapt iemand/een instantie de koers terug?
4° De bokkensprongen van de EUR/USD-koers;
5° De goednieuwsrage om Wall Street in stijgende lijn te houden. Kuntmatige onderdrukking van paniekgevoelens?
6° Lage hypothecaire rente, stijgende huizenverkoop. Een zeepbel?
Laten we bovenstaande punten even nader bekijken.
GDP. De VS-economie is het afgelopen kwartaal versneld naar +7,2%, ver boven de verwachtingen van de specialisten, die op +6% hoopten. Nochtans is het mooie cijfer waar. Waaraan is de groei te danken? De helft is toe te schrijven aan de ondernemingen die in de eerste helft van dit jaar hun stocks en activiteiten hadden afgebouwd en zich nu verplicht zagen weer op het gaspedaal te duwen. Nochtans was de vraag niet spectaculair gestegen. Maar wel gestegen, en waarschijnlijk trekt de vraag nog aan de volgende maanden. Mooi.
Een andere belangrijke bijdrage aan het gestegen GDP kwam van de verbruikers, die terug kwistig hun dollars in het rond strooiden, onder meer in de handel in onroerend goed, waarover zo dadelijk meer.
De vraag is, hoelang kunnen de consumenten nog doorgaan op hun huidig élan? Het is toch niet mogelijk dat hun uitgaven sneller gaan stijgen dan hun inkomsten?
Het lijkt wel dat hier sprake is van psychologische beïnvloeding, net of achter de schermen een poppenspeler zit aan te touwtjes te trekken. Of overdrijven we?
Initial claims. Zoals we hoger aanhaalden, is er een over-en-weer spelletje aan de gang de laatste weken. Dat gaat zo (afgeronde cijfers): week 1 starten we met 300.000 aanvragen voor werkloosheidsuitkering. Op het einde van week 1 schrijven we: — 5.000, dus blijven er nog maar 295.000. Week 2: we zeggen dat de cijfers voor week 1 gecorrigeerd moesten worden en dat het op einde van week 1 niet 295.000, maar 300.000 moest zijn. Op het einde van week 2 zeggen we ‑5.000. Hoera! Dus toch 295.000. Maar in week 3 herhaalt zich dit scenario. Leuk, niet?
Het lijkt wel een perpetuum mobile. Maar we weten dat zoiets niet bestaat, niet kan bestaan. Elke beweging vertraagt door wrijving of zwaartekracht. Dit over-en-weer spelletje met de initial claims moet wel stilvallen. Hoe zal de markt dan reageren? Hierbij is geen tekeningetje nodig. De vraag blijft overeind: wie is de poppenspeler die de touwtjes van de initial claims-cijfers in handen houdt?
De goudprijs. Bekijk de grafiek van het afgelopen jaar en u merkt dat de prijs niet geraakt boven de grens van
400 dollar. Is dit toe te schrijven aan de psychologie van de belegger? Of heeft de poppenspeler door dat het overschrijden van de 400 dollar wel eens een wilde rit naar 500 of meer kan inluiden?
De EUR/USD koers. Hier zien we het fenomeen van het paard dat wil steigeren maar niet mag van zijn baas. De dollar is het afgelopen jaar enorm gezakt tegenover de euro, dat hoeft geen illustratie. Nu de Amerikaanse economie wat aantrekt en het beter doet dan de Europese, is het logisch dat de dollar wat kracht wint. Maar tegelijkertijd is een niet onbelangrijk deel van de Amerikaanse groei te danken aan de toenemende export naar Europa, doordat de goederen uit de VS minder duur zijn geworden. Nu en dan rukt de dollar zich los, dat wel, maar de grote poppenspeler brengt hem steeds netjes terug naar beneden. Tot de dag komt, dat de dollar echt uitbreekt. Wat dan, VS-economie?
De goednieuwsrage om Wall Street in stijgende lijn te houden. Dit sluit aan bij een techniek die intussen een publiek geheim is geworden. Als bepaalde belangrijke fondsen koersdalingen vertonen, verschijnt er een nobele onbekende, een poppenspeler vermomd als een soort van sinterklaas die (met overheidsgeld?) grote pakketten aandelen koopt. En kijk, de koers stijgt en kijk, de gewone belegger reageert zoals van hem verwacht is en hij koopt, meegesleept door het kuddegedrag. Daar is ie weer, de psy-factor. Lees hierover onze vorige column. Verontrustend is dat hier ook de wet geldt, dat het perpetuum mobile niet bestaat.
Lage hypothecaire rente, stijgende huizenverkoop. We beloofden u het nog even te hebben over de immobiliënmarkt in de VS. Door de lage rente is het lenen goedkoper geworden en stijgt de vraag naar huizen. Tot daar geen probleem. Maar als er veel beweging komt in de immobiliënmarkt, zijn er veel meer mensen bereid hun woning in te ruilen voor een groter, moderner of beter gelegen huis. Dus het aanbod zal stijgen, met dalende prijzen tot gevolg. Voor de meeste doordeweekse consumenten is hun huis hun waardevolste bezit. Als dat nu in waarde daalt, kan het gevolg zijn dat de knip weer op de portemonnee gaat. Ergo: de economische motor begint dan weer te sputteren. Op dit vlak weet onze poppenspeler niet goed wat te doen met zijn touwtjes.
Wat leren we uit dit alles? In de eerste plaats dat we heel, heel voorzichtig moeten zijn. Het economisch herstel in de VS is er, maar het is broos. Er dreigen zeepbellen, zoals bij de immobiliënmarkt. Sedert het voorjaar 2000 weten we met welke knal een zeepbel kan openbarsten.
In de tweede plaats moeten we even de blik richten op ons goede oude Europa. Want hier is de economie nog niet aan een echt herstel toe. In de koersen van veel, zoniet de meeste Amerikaanse aandelen is de verbeterde economie al verdisconteerd. Hier nog niet. Als de groei in de VS zich nog wat bevestigt, komen de Europese beurzen ook op gang. En dat zou wel eens een mooie opportuniteit voor de beleggers kunnen betekenen.
In de derde plaats: wie is de poppenspeler? Dat zullen we nooit weten. Misschien heet hij Alan G., misschien Georges W. B. of misschien heeft hij zelfs geen naam en is het een bureaucratische entiteit. Maar hij is er en hij bedient enthousiast de touwtjes van zijn marionetten. Tot ze zich losrukken en zelf gaan beslissen.
Jan Van Besauw
Columnist voor US Markets
6 november 2003.