PLAN B VOOR EUROZONE

De ver­houd­ing tussen poli­tiek en de finan­ciële mark­ten is actuel­er dan ooit. Dit is de tweede col­umn in het the­ma ​‘De poli­tiek aan het woord’. De Social­is­tis­che Par­tij (SP) is onze gast­colum­nist van vandaag. 

Het lib­erale week­blad The Econ­o­mist pleitte voor een ​‘Plan B’ voor het oplossen van de Europese schulden­cri­sis. Vol­gens het blad moet voor Grieken­land en mogelijk ook Ier­land en Por­tu­gal zo snel mogelijk een plan voor een ordelijke vorm van schuld­her­struc­turering komen om deze lan­den weer solv­abel te mak­en. Dat is een chique manier om te zeggen dat Grieken­land en mogelijk ook Ier­land en Por­tu­gal fail­li­et zijn en dat hun schulden moeten wor­den gesa­neerd. Maar waarom zou Grieken­land eigen­lijk fail­li­et zijn?

Vol­gens het IMF was het teko­rt in 2009 met 15,4% BBP nog hoger dat het al naar boven bijgestelde cijfer van de Griekse regering zelf. Ook de staatschuld was in 2009 met 127% BBP nog hoger dan gedacht. Maar dit hoeft nog niet vol­doende te zijn voor een Grieks fail­lisse­ment. Dat zit hem in de com­bi­natie met een aan­tal andere fac­toren. Grieken­land is door een ongun­stige loon- en pro­duc­tiviteit­son­twik­kel­ing min­der con­cur­rerend gewor­den ten opzichte van de rest van de euro­zone. Als het nog de eigen Drachme had dan kon het land deval­ueren waar­door de exporten sneller zouden groeien en daarmee de Griekse economie als geheel. Door de grotere economie en een klein­er begrot­ing­steko­rt is de schuld dan als per­cent­age van het BBP klein­er. Door de euro kan dit echter niet meer. Daar komt bij dat de Grieken ook niet zoals de VS de geld­ho­eveel­heid kun­nen ver­groten waarmee de inflatie ver­hoogd wordt en de zware schuld deels kan wor­den uit­ge­hold. Tot slot probeert Grieken­land nu met dra­conis­che bezuinigin­gen het teko­rt van ruim 15% BBP in 2009 te ver­la­gen tot min­der dan 3% BBP in 2014. Dat moet ook om de schuld te sta­bilis­eren als per­cent­age van het BBP.

Deze bezuinigin­gen zijn echter zo groot dat ze de Griekse economie fors doen krimpen. In 2010 en 2011 krimpt de Griekse economie daar­door naar verwacht­ing met zo’n 7 pro­cent BBP. Grieken­land zit dus in de tang. De bezuinigin­gen zijn nodig om het teko­rt te beperken waar­door de staatschuld zo snel sti­jgt (‘teller-effect’). Maar het effect ervan is dat ze de economie doen krimpen waar­door de schuld als per­cent­age van het BBP bli­jft sti­j­gen (‘noe­mer-effect’).

Als gevolg hier­van verwacht het IMF nu dat de schuld een piek bereikt van bij­na 160% BBP. Is het dan zo gek dat de finan­ciële mark­ten nog steeds een rente vra­gen van zo’n 12% en daarmee eigen­lijk zeggen dat ze verwacht­en dat Grieken­land zijn schuld zal her­struc­tur­eren? Née, en er komt ook nog een argu­ment vanu­it de poli­tieke economie bij. Het IMF schat dat het pri­maire teko­rt in 2010 is gedaald tot ruim 3 pro­cent. Dat is het Griekse begrot­ing­steko­rt exclusief rente­be­talin­gen. Inclusief de rente­be­talin­gen is het Griekse teko­rt nog alti­jd een kleine 10 pro­cent.
Als Grieken­land zelf ook tot de con­clusie komt dat het nooit meer alles kan afbe­tal­en dan zit het met een prob­leem. Hoe moet het dan nog zijn resterende teko­rt financieren? Als het nu zou besluiten alle rente­be­talin­gen stop te zetten vooruit­lopend op een schuld­her­struc­turering dan heeft het nog steeds een pri­mair teko­rt van ruim 3 pro­cent. Inclusief de gep­lande nieuwe bezuinigin­gen bereikt het land echter al begin 2012 een pri­mair even­wicht op de begrot­ing.
De Griekse regering zou dan zon­der buiten­landse financier­ing een schuld­her­struc­turering kun­nen onder­han­de­len die op een schul­dreduc­tie van zo’n 30 tot 50 pro­cent zou kun­nen neerkomen. Is dat behalve mogelijk ook recht­vaardig? Ja, want bij overkred­i­ter­ing heeft behalve de krediet­ne­mer (Grieken­land) ook de kredi­etver­len­er (de finan­ciële mark­ten) fouten gemaakt. Van de Grieken wor­den nu ongelofe­lijke offers verwacht. Maar waarom ook niet van de houd­ers van Griekse staat­soblig­aties? Zek­er als het toch onon­tkoom­baar lijkt zou de EU beter voor zo’n ​‘plan B’ kun­nen kiezen. Voor­dat ze het zelf doen.

Gast­colum­nist Ewout Irrgang
Tweede Kamer­lid SP/​financieel woordvoerder