Er is geen financiële crisis. Die bestaat alleen maar in ons hoofd. Zolang die crisis in ons hoofd bestaat, behoort ze zonder twijfel tot de sociale realiteit ? maar er is in onze contreien geen equivalent van de revoluties in Noord-Afrika, de aardbevingsschade zoals in Haïti of Japan, oorlogsgeweld zoals in het Midden-Oosten en Afghanistan, overstromingen zoals in Pakistan, enz. Er is in onze fysieke realiteit kortom, geen crisis. De boeren ploegen, frezen, bemesten en bezaaien nog steeds hun akkers. Waarom zouden we de alarmerende geluiden van politici over de noodzaak van het aantrekken van de broeksriem dan serieus moeten nemen?
Crisis door evolutie, intelligent design of “random act of God”?
De crisis bestaat niet op dezelfde manier als het beeldscherm waarnaar u nu zit te kijken. Ze bestaat niet op dezelfde manier zoals uzelf bestaat. De crisis is een constructie. Nader bepaald is ze een constructie gemaakt door mensen: zonder mensen, geen crisis. Wat er natuurlijk wel bestaat is het gedrag van mensen. Mensen met schulden worden moedeloos, mensen met bezit overmoedig. Mensen met een document waarop staat dat ze geld moeten betalen gedragen zich anders dan mensen met een document waarop staat dat ze eigenaar zijn van een bedrijf. Maar mensen moet dat gedrag eerst worden aangeleerd.
We moeten leren dat het bezit van bepaalde documenten moet leiden tot bepaalde vormen van gedrag. Deze situatie is uiteraard geëvolueerd. Tienduizend jaar geleden, toen de mens zijn nomadenbestaan inruilde voor dat van de landbouwer was nog niet zoals nu, de hele wereld op papier verkaveld. Een kind dat in die tijd volwassen werd, bouwde aan de rand van het dorp van stro en leem gewoon een hutje erbij, en hoefde geen document te ondertekenen waardoor die de rest van zijn leven in de schulden zat. Een ambacht leerde die van papa, zodat een studieschuld onbestaande was. Het water uit de rivier was voor iedereen. En wie werkte, die kon eten.
Om tot een samenleving zoals de onze te komen moet er een aantal zaken die te maken hebben met gedrag van mensen worden georganiseerd. De twee belangrijkste gaan over hiërarchie en eigendom. Omdat eigendom niet kan bestaan zonder hiërarchie is dit de oudste gedragscode die mensen eerbiedigen. Hiërarchie gaat over gehoorzaamheid: wie lager in de hiërarchische ladder staat gehoorzaamt wie hoger staat. Er bestaan twee systemen.
In het eerste systeem wordt het bestaan van een mythische, of fictieve, of spirituele, of religieuze opperfiguur gepostuleerd, die uiteraard bovenaan de hiërarchische ladder staat. Meteen daaronder staan de personen die een direct contact hebben met de opperfiguur: de priesters. Zij oefenen gezag uit over de rest van de bevolking, spreken recht, bepalen vorm en aantal van offers, hoogte van hun eigen honoraria, enz. Dit systeem handhaaft zich door de angst van de bevolking voor de toorn van de opperfiguur.
Het tweede systeem handhaaft zich ook door angst voor de toorn van het opperhoofd, maar verschilt erin dat deze stoelt op een reële angst voor fysiek geweld. De opperfiguur is de sterkste van de bevolking, hetzij door spierkracht, hetzij door wapens, hetzij door overredingskracht. Natuurlijk, als ik u ervan kan overtuigen dat ik dichter bij God sta dan u, dan onderscheid ik mij in hiërarchische zin. En u bent misschien wel bereid om in ruil voor mijn gunst de wapens tegen een ander op te nemen. De twee systemen vloeien zo in elkaar over.
Schuld en boete
De crisis waar we het nu al een poosje over hebben is de schuldencrisis. Ierland, Griekenland, Portugal, maar ook de Verenigde Staten zouden zich jarenlang te hoge schulden op de hals hebben gehaald. Ik heb in eerdere columns geprobeerd uiteen te zetten wat de voornaamste componenten zijn van die schuld, met name hoe deze als voornaamste oorzaak “rente” heeft, en hoe er door herinvoering van een nationale en internationale goudstandaard betrekkelijk pijnloos een einde aan die toestand gemaakt zou kunnen worden. Nu verdient het aandacht waarom de huidige toestand niet verandert.
Op globaal niveau zijn er twee klassen mensen die het systeem in standhouden. De eerste klasse heeft baat bij het systeem, de tweede klasse betaalt voor het systeem. De eerste klasse behelst een paar procent van de mensheid, de tweede klasse vormt een verpletterende meerderheid. Hoe is het dan mogelijk dat het systeem niet verandert? Het antwoord moet zijn dat de meerderheid der mensheid onvoorwaardelijk gelooft in de doctrines van het systeem.
Het woord “schuld” impliceert twee dingen: verantwoordelijkheid, en boete. Wie een schuld aangaat draagt de verantwoordelijkheid deze te vereffenen en moet een straf ondergaan, een boete krijgen, wanneer die deze verantwoordelijkheid niet neemt. Een land dat schulden aangaat moet worden beboet. Als Griekenland zijn schulden niet betaalt, moet het zijn verzorgingsstaat inkrimpen en de publieke sector verkavelen en verkopen aan de hoogste bieder.
Maar een land kan geen schulden aangaan. Een land is een fictie, de grenzen die op wereldkaarten staan vind je nergens fysiek terug, en zo je ze fysiek terug zou vinden (zoals in China en Israël) dan nog kan het land geen handtekening zetten onder een schuldbekentenis. Het zijn op zijn best mensen die schulden aangaan. Wie zijn dan die mensen? Dat zijn de gezagsdragers in een land, en in democratische landen gebeurt dat met het mandaat van het electoraat. U heeft dus zélf voor de crisis gekozen. U bent verantwoordelijk, en dus moet u beboet worden. Zo eenvoudig is het. Althans, zo eenvoudig wil men het doen voorkomen.
Waar begint verantwoordelijkheid, en waar eindigt deze? U heeft niets te maken met de manier waarop onze samenleving is georganiseerd, langs strakke hiërarchische lijnen, en met een geldwezen waarin een handjevol mensen waanzinnige lonen opstrijkt voor de uitgifte van bankpapier. U heeft niets te maken met de organisatie van onze democratie waarin we ritueel op verkiezingsdag op een paar zorgvuldig geselecteerde mensen onze stem mogen uitbrengen om vervolgens weer vier jaar lang geen enkele invloed op beleid te hebben. Maar als u niet verantwoordelijk bent voor de creatie van een systeem, hoe zou u dan verantwoordelijk kunnen zijn voor de creaties van dat systeem?
De oudste schuld die de mensheid met zich meetorst is de erfzonde, de peccatum originale. Het is het diepgewortelde besef dat er iets niet in orde is met ons bestaan, dat er een verloren paradijs is en dat wij ieder medeverantwoordelijk zijn voor de teloorgang van dat paradijs. Het is het besef dat we in voortdurend conflict zijn met onze natuurlijke omgeving. De mens moet moorden om te leven, dieren en planten moeten het ontgelden enkel om ons voortbestaan te verzekeren. Welk recht heeft de mens om dat te doen? In Genesis lezen we dat God de mens de heerschappij gaf over alle dieren en planten op aarde – maar ook dat geeft verantwoordelijkheid.
Er is dus in ieder van ons de diepgewortelde emotie dat er een schuld vereffend moet worden, en daarom hangen we aan de lippen van elke priester die ons een offer vraagt. We voelen ons schuldig dat we de Aarde veranderen, en daartoe doen we graag een stapje terug. Er wordt nu hard geroepen dat Griekenland zijn overheidsschuld moet afbetalen door de verkoop van publiek bezit. Straks zijn wij aan de beurt. Was dit alles niet vanaf het prilste begin het ultieme doel van het gehele “moderne” geldwezen, namelijk om alle bezit te concentreren in de handen van een paar “Bovenbazen”, zodat het enige wat u nog te verkopen hebt uw lijf en arbeid is?
U moet toch eten, nietwaar.
Eet smakelijk.
Jarl Kampen
Publicist US Markets