Obama in de clinch met banksector

De banken lagen mee aan de basis van de wereld­wi­jde cri­sis, wer­den gered door een over­hei­d­slen­ing lening van mil­jar­den maar gaan vrolijk door met het toeken­nen van riante bonussen. Daar­door kri­jgt pres­i­dent Oba­ma het danig op de heupen en hij stelt een belast­ing voor om het geleende geld snel te recupereren.

Over enkele dagen, op 20 jan­u­ari 2010 zal de 48-jarige Barack Hus­sein Oba­ma het eerste jaar van zijn ambt­ster­mi­jn als 44ste pres­i­dent van de USA achter de rug hebben. Toen hij zijn intrede maak­te van het Witte Huis kreeg hij, buiten alle (geo)politieke beslom­merin­gen, de volle laag van de finan­ciële cri­sis te verwerken.

Hij zag hoe de groot­ste economie ter wereld aan het wanke­len was en stond toe, dat de over­heid mil­jar­den dol­lars pompte in noodli­j­dende sec­toren. In 2008 kre­gen banken in de VS ca 117 mil­jard dol­lar (81 mil­jard euro) toegestopt met als voor­waar­den dat het geld moest wor­den terug­be­taald zodra de banken weer gezond waren en dat ze intussen matig moesten omsprin­gen met ver­loning en dat vooral de ein­de­jaars­bonussen op een laag pit­je moesten komen te staan.

Zo ontvin­gen JP Mor­gan, Gold­man Sachs en Amer­i­can Express resp. 25, 10 en 3,4 mil­jard dol­lar. En de CEO van Gold­mans Sachs, de 55-jarige Lloyd C. Blank­fein, ontv­ing eind 2007 een record­bonus van 68 miljoen dol­lar (47 miljoen euro). Op het einde van 2008 kreeg hij even­wel geen bonus. 

Al heel vroeg in 2009 waren groot­banken er als de kip­pen bij om het geleende geld terug te begin­nen storten. De achterliggende reden was, dat ze weer vrij wilden zijn met hun loon- en zek­er bonussen­poli­tiek. Zo had Gold­man Sachs in juli 2009 de lening al hele­maal terug­be­taald en er zijn nog voorbeelden.

Daaruit zou men kun­nen aflei­den, dat de banken terug over vol­doende cash beschik­ten om over te gaan tot de orde van de dag en bij voor­beeld aan de indus­trie de broodnodi­ge lenin­gen zouden toes­taan. Zo ging het helaas niet. De banken bleven wantrouwend op hun dol­lars zit­ten en fungeer­den zo als rem op de toch al zo gehavende economie.

Op het einde van 2009 voelden de banken die hun schuld aan de over­heid had­den ingelost zich terug opper­ma­chtig en ze draaiden de bonussenkraan gul open. Zo lezen we The New York Times van 9 jan­u­ari 2010 dat JP Mor­gan zijn medew­erk­ers gemid­deld 463.000 dol­lar (322.000 euro) heeft toegestopt. Gold­man Sachs wilde hierover gaan en schoof gemid­deld 595.000 dol­lar (414.000 euro) over tafel.

In datzelfde artikel lezen we, dat vijf van de groot­ste banken die geholpen wer­den door de over­heid (Bank of Amer­i­ca, Cit­i­group, Gold­man Sachs, JP Mor­gan Chase en Mor­gan Stan­ley) in de 9 eerste maan­den van 2009 een totaal spaar­pot­je hebben kun­nen aan­leggen van ca 90 mil­jard dol­lar (63 mil­jard euro) als appelt­je voor de dorst. Dat appelt­je moet dan dienen voor salaris­sen en bonussen. Om toch de schi­jn wat te red­den, betaalden som­mige banken, zoals Gold­man Sachs, de bonus aan hun toplui uit in aandelen.

Tot daar The New York Times. De manier waarop de Amerikaanse banken vol­gens hem omgaan met hun ver­ant­wo­ordelijkheid werkt pres­i­dent Oba­ma danig op de zenuwen. Daarom wil hij de groot­banken die meer dan 50 mil­jard dol­lar aan acti­va beheren (en zo zijn er 50) een extra belast­ing opleggen. Op die manier zou al het aan de banken geleende geld terug moeten vloeien naar de over­heid met als ​‘bonus’ dat het begrot­ing­steko­rt van de VS wat ver­min­dert.
Bin­nen dit en 10 jaar zou de nieuwe belast­ing 90 mil­jard dol­lar naar de schatk­ist bren­gen en twee jaar lat­er zou het volledi­ge geleende bedrag van 117 mil­jard dol­lar zijn terugge­keerd naar de overheid. 

Als het Con­gres Obama’s gedachte­gang vol­gt, wordt de ​‘banken­be­last­ing’ ingeschreven in het bud­get, dat in feb­ru­ari 2010 rond moet zijn.

De bank­sec­tor heeft al lat­en weten vierkant tegen deze belast­ing te zijn. Ze beschouwen het als een voor­ti­jdi­ge poging om het aan hen geleende geld terug in de staatskas te krijgen. 

De voorzit­ter van het IMF, de Franse econoom Dominique Strauss-Kahn, is alvast gewon­nen voor Obama’s idee. Ook Jean-Claude Junck­er, de eerste min­is­ter van Lux­em­burg en voorzit­ter van de Eurogroep (de 16 lan­den met de euro als munt) ste­unt Oba­ma, maar voegt er snel aan toe, dat zoi­ets in Europa ​‘moeil­ijk’ te realis­eren is, omdat Europa niet als één homogeen blok, maar als een con­glom­er­aat van lan­den te beschouwen is.

Dat pres­i­dent Oba­ma zo reageert is naar onze mening te cat­a­logeren als een uit­ing van gezond ver­stand. Boven­di­en is het voor hem een poli­tieke noodza­ak in het kad­er van de toen­e­mende kri­tiek vanu­it de bevolk­ing op de mil­jar­den­s­te­un aan banken en (auto)industrie, betaald met belastinggeld.

Oba­ma en de bank­sec­tor hebben nu de zwaar­den gekruist. En nu maar afwacht­en wie als over­win­naar het stri­jd­perk zal verlaten.

Jan Van Besauw
Pub­li­cist voor US Mar­kets
________________________________________
Onder­getek­ende is een gepen­sioneerde mar­ket­ing man­ag­er. Hij schri­jft voor US Mar­kets o.m. columns, nieuws­bericht­en en artikels over uiteen­lopende onderwerpen.