Wat mij in de U.S. of A. telkens weer opvalt, is het opportunisme en naïviteit, om niet te zeggen (goed)gelovigheid, maar ook de positieve instelling en drang tot innovatie. Derhalve raad ik mensen met depressies altijd aan even een bezoekje aan de V.S. te brengen alvorens de psycho in te schakelen of anti-depressiva te slikken. Niettemin is de vraag gewettigd of het land er na alle geruchtmakende affaires en ontwikkelingen uiteindelijk wel in slaagt om er weer bovenop te komen of toch niet?
Toen Republikeins senator Lindsay Graham werd gevraagd wat hij vond van de ophoging van het schuldplafond in augustus j.l. was zijn antwoord: in klassieke termen “goed nieuws” (want dit was al zo vaak gebeurd) maar in reële termen “slecht nieuws”. Het goede nieuws, zei hij, was dat de U.S. niet in sneltreinvaart tegen een bankroet zal oplopen maar dat tenminste het tempo is vertraagd en dat is toch weer slecht nieuws.
Beetje “boel”
Volgens een recente analyse van het Congressional Budget Office (CBO) veronderstelt “de oplossing” van de plafondophoging niet meer of minder dan een schuldreductie van $2.500 miljard in 2022. Dat lijkt veel maar is niet meer dan slechts $2.000 miljard ex. rente (op basis van de huidige rentevoet) op een totaal van $21.000 miljard resulterend in een “netto” schuld van circa $19.000 miljard. Dit laat nog onverlet de schulden voortvloeiend uit toekomstige ongedekte pensioen‑, sociale — (46 miljoen food stampers!) en medische verplichtingen. Volgens Business Week worden deze verplichtingen opgeteld bij die $19.000 miljard thans globaal op $211.000 miljard becijferd. Dat is een beetje “boel”, zo “boel” dat dit zelfs bij benadering nóóit meer kan worden (terug)verdiend.
Mission impossible
Wil je de balans weer een beetje in evenwicht brengen dan zal er niet $2.500 miljard maar minstens een tienvoud hiervan moeten worden bezuinigd. Dat is meer dan 1½ keer het huidige BNP of wel ‘mission impossible’. Daarom mag het “een wonder” heten dat S&P slechts overging tot een afwaardering van de Amerikaanse staatsschuld van triple‑A naar double‑A, terwijl het land reeds lang en breed in een D(efault) status verkeert. De U.S. of A. heeft ‘mazzel’ dat de grootste rating agencies onder de ‘stars and stripes’ en niet onder de Chinese rode vlag met sterretjes ressorteren.
Logica economica
Niettemin impliceert elke afwaardering een stijgende rentevoet. Echter niet in de U.S. of A. waar de lange rente middels de recente zgn. Operation Twist (waarbij korte leningen worden omgezet in langer lopende) zelfs naar beneden werd bijgesteld. Op het moment van schrijven stond de 10-jarige rente rond 2% of zelfs ruim onder het laatste officieel maar beter officieus te noemen CPI cijfer van augustus j.l. ad 3,77%. Dat betekent een negatieve reële rente van minstens 1,77%. Een negatieve reële rente correleert met een opgaande edelmetaalprijs. Maar wat zie je? Die wordt in een paar dagen tijd met 10% (goud) en 20% (zilver) naar beneden gedrukt juist na de neerwaartse bijstelling van de lange rente!
Is het voor economen al lastig om hiervan de logica in te zien, voor niet-economen wordt dit schier onbevattelijk of eigenlijk wel voor beide categorieën. De logica is zoek behalve als je onderkent in welk een ruïneus financieel/monetair spagaat het land zich bevindt.
‘Wonderland’
Dan zou je zeggen dat daarvoor de Fed-president de uitgelezen figuur is om dat te komen uitleggen maar ho maar. Die vreest uiteraard een “strafexpeditie” en dat geldt ook voor de president van de natie die weer op moet voor de volgende ronde. Dus op deze wijze houdt iedereen elkaar liever voor de gek om het sprookje in stand te houden. Daarin vermocht zelfs een IMF vergadering in Washington DC het afgelopen weekeinde geen verandering te kunnen aanbrengen.
Vandaar dat voormalig lid van de president’s Council of Economic Affairs (CEA) Allan Meltzer zich dan maar liet ontvallen dat de ‘U.S. global economic dominance’ op de rand van de afgrond staat. Op zich geen nieuws meer maar wel van iemand van zijn signatuur. Vergoelijkend voegde hij er aan toe: ‘it hasn’t always done the right thing, but it’s been pretty good on the whole’ (het land heeft niet altijd juist gehandeld maar dat heeft over het algemeen wel goed uitgepakt). Hij gaat dan verder met: ‘it’s produced the world’s longest period of sustained growth, affecting more people in more countries than ever before. But it’s coming to an end because the United States can’t manage its own system anymore. That’s the crisis’. (het land heeft de langste periode van ononderbroken groei geproduceerd met uitstraling naar meer landen dan ooit te voren. Dat is de crisis). Ja, dat is mooi gezegd als je straks weer alles moet inleveren waarmee je je rijk had gewaand. Kortom, dit sprookje blijkt opnieuw (sinds de 30-er jaren) een sigaar uit de eigen wonderland doos te zijn.
Imaginaire keuze
Hij zou geen Amerikaans aard’s opportunist zijn door te stellen dat: ‘there’s still time to restore the United States economy to its previous glory but doing so will require something much more fundamental than political deal-making can provide; Americans must decide what type of country they want to have (er is nog altijd gelegenheid om de Amerikaanse economie in volle glorie te herstellen maar dat vereist meer dan een politieke deal middels ophoging van het schuldniveau; Amerikanen moeten kiezen welk type maatschappij ze wensen). Hij ziet z’n land verdeeld tussen degenen die de welfare state aanhangen (Obama) met lage groei en hoge werkloosheid daarbij zelfs Frankrijk aanhalend (Sarkozy zal daar niet blij mee zijn) en anderzijds degenen die de economie willen laten groeien.
Op zich een plausibele redenering maar dan dient daarvoor wel een gezonde basis aanwezig te zijn. Valt de keuze op de welfare state dan stevent het land op een default af. Op z’n zachtst een beetje late keuze!
Falderaderare
Toch mooi om het zo simpel neer te zetten. De keerzijde van het spagaat is dat je bij het (drastisch) terugdraaien van de staatsschuld de economie zodanig onder druk zet dat de economische groei in casu de terugverdiencapaciteit onderuit wordt gehaald. De hieruit voortvloeiende sociale onrust maar even in ruste latend. Deze intentie verzinkt in niet meer dan “goed bedoelde” naïviteit.
Een soortgelijke naïviteit vind je evenwel terug bij de Europese beleidsmakers die hoogst waarschijnlijk zal eindigen bij een Stabiliteitsfonds dat misschien net de €450 miljard haalt. Bovendien, hoe lang kun je mensen nog voor de gek blijven houden met het “vooruitzicht” van meer controle, een euro minister, eurobonds etc. Waar haal je bovendien een ophoging tot €2.000 miljard vandaan? Zelfs bij omzetting van vreemd kapitaal in eigen kapitaal heb je de schulden bij lange na niet weggepoetst. We hebben het dan nog niet gehad over een bedrag van een slordige €5.000 miljard die binnen twee jaar geherfinancierd dient te zijn (met welk renteplaatje? Vandaar de actuele uitspraak: ‘debt is toast’. Naïve illusies van grote imperia blijken echter van alle tijden te zijn. Of zoals we destijds als student al zongen: “ouwe poep gaat nooit verloren, falderaderare!”
Robert Broncel
Copyright, 28 september 2011
www.robertbroncel.com