De nationale schuld van de VS begint hallucinante proporties aan te nemen. We geven u een overzicht van de situatie, die erop duidt dat een monetaire ramp in de VS niet lang op zich zal laten wachten. De gevolgen zullen zich over de ganse planeet laten voelen…
Monetaire crash bedreigt VS
Onderstaande afbeelding van de ‘klok’ die de nationale schuld van de VS aangeeft, publiceerden we al verschillende malen op deze website:
Het hallucinante getal gistermorgen (10 november 2006) overstijgt het modale bevattingsvermogen: 8,592 biljoen dollar, dat is 8.592 miljard bankbriefjes van 1 USD, steek dat maar in je portemonnee. Rekenend met een bevolking van 300.190.841 personen in de VS betekent dit getal, dat iedere Amerikaan opgezadeld is met een schuld van 28.622 dollar (22.228 euro). Voor de Bill Gates’ en Warren Buffetts is dat amper wat kleingeld maar voor de miljoenen die op of onder de armoedegrens leven, is het een onvoorstelbare schuld. En dat is ze ook voor de gemiddelde Amerikaan die leeft met een hele rits creditcards en zijn met geleend geld gekochte auto moet voltanken met steeds duurdere benzine om over en weer te rijden van zijn werk naar zijn woning, verworven met een zo langzaamaan onbetaalbaar wordende hypotheek. Natuurlijk horen daar ook de pas geboren kinderen bij, de peuters, de rakkers en de tieners. Het gaat om de totale bevolking dat per hoofd die schuld van 22.228 dollar zou hebben.
En dan te bedenken dat sinds september 1996 de nationale schuld van de VS groeit met ca 2 miljard dollar per dag. Hoe is het ooit zover kunnen komen? Wie of wat heeft deze machinerie in beweging gezet? En dan de hamvraag: hoelang kan dit nog doorgaan? Het antwoord op deze laatste vraag is: het duurt zo goed als zeker geen jaren meer voor de bom barst, voor de pudding in elkaar zakt, voor het monetaire systeem van de States crasht. Het zal Ben Bernanke zijn, die de kastanjes uit het vuur kan halen, terwijl het zijn voorganger Alan Greenspan was die het vuur heeft aangestoken en er kwistig kastanjes heeft ingestrooid.
Tijdens zijn ambtsperiode van van 2 juni 1987 tot 31 januari 2006 heeft Alan Greenspan de rentekraan druk gemanipuleerd. Hij verhoogde de rente 40 keer en verlaagde ze 46 maal. Hij was ook de architect van de methode om de Amerikaanse economie aan te zwengelen door gebruik te maken van geleend geld. En hierin schuilt een groot gevaar. Het principe dat de VS-overheid huldigde (en nog altijd huldigt) is dat je de economie stimuleert door er geleend geld in te pompen. Dat is een principe, dat zelfs tot op zekere hoogte te verdedigen is. Maar wat is de realiteit? De overheid subsidieert die sectoren waar politieke munt uit te slaan is, zoals:
- landsverdediging (lees: financieren van oorlogen),
— landbouw (lees: het verwerven van populariteit door het aanmoedigen van oneconomische methodes),
— medische hulpverlening (complexe programma’s, dikwijls leidend tot dubbel gebruik en/of overbodige onderzoek),
— steun aan scholen waar nodeloze vakken worden onderwezen, etc.
Het ergste is, dat de bedrijven die wél kunnen zorgen voor het verbeteren van de welstand geen steun ontvangen en integendeel moeten opboksen tegen een stijgende schulden- en loonlast.
De huidige situatie is eenvoudig zo samen te vatten: als je voldoende geld hebt om een Fiat Panda te kopen, rijdt dan niet met een BMW. Zet de tering naar de nering, of het loopt faliekant af. Die boerenwijsheid is wel universeel, maar niet voldoende toegepast.
De immer aandikkende overheidsschuld in de VS (en ook bij ons, maar dat is dan weer een andere geschiedenis) resulteert in inflatie, veroorzaakt door politieke en economische krachten. Politici klagen in het publiek wel over de inflatievrees, maar ze lachen in hun vuistje, want hun schuldeisers zijn meestal buitenlanders die geen stem hebben bij verkiezingen. Het binnengeharkte geld kunnen ze naar willekeur omzetten in bankbiljetten en er is in hun land niemand die hen op het matje kan of zal roepen. Langs de kant van de economie is de toestand complex. Zoals we hierboven al zegden, vallen vele bedrijfstakken uit de subsidieboot en worden dus min of meer noodlijdend of glijden toch weg in die richting. Is dit het geval, dan zal de Federal Reserve (Fed, Amerikaanse centrale bank) dollars laten bijdrukken om de consumptie wat aan te zwengelen. Iedereen (een tijdje) gelukkig en de inflatie dikt weer wat aan.
Dan is er nog iets. De VS zijn niet zomaar een land zoals Nederland, Frankrijk of Japan. De VS zijn het thuisland van de US dollar, dé standaardmunt sinds de tweede wereldoorlog. De greenback is geaccepteerd als internationaal betaalmiddel, in vele landen geldt het groene biljet als tweede munteenheid en worden vele spaarpotten, kluizen en zwarte kousen ermee gevuld. Bovendien gebruiken centrale banken in vele landen de dollar als tegenwaarde voor hun lokale munt. De hoeveelheden US dollars die opgestapeld zijn in bankkluizen is fenomenaal. De dag dat de economie zijn rug keert naar de greenback kan men zich verwachten aan een monetaire tsunami, dat is duidelijk.
Is dit een zorg voor de VS? Blijkbaar niet. Want het lenen van geld, vanwaar het ook afkomstig is, gaat onverdroten verder. Ook de burgers hebben de smaak van het lenen goed te pakken. Was het altijd zo? Neen. Tot het jaar 1990 was de gemiddelde Amerikaan spaarzaam en zette ca 7% van zijn inkomen op het spaarboekje. Maar dan ging het bergaf met het sparen en stellen we vast, dat in 2005 niets meer aan datzelfde spaarboekje werd toegevoegd. En op de dag van vandaag spreekt men zelfs van een negatieve spaarratio (meer uitgeven dan men verdient), terwijl in de EU gemiddeld 10% wordt gespaard en in China 20 tot 40%.
Waar ligt het zwaartepunt van de schulden die Yank-met-de-pet heeft opgestapeld? Dat is ondubbelzinnig in de woningsector. In ons artikel Daar is ie dan, de woningcrash legden we uit, hoe dat in zijn werk is gegaan. De overheid in de VS heeft zich ingespannen om de economie aan te zwengelen en dat gebeurde vooral door het verwerven van een eigen woning gemakkelijk en financieel attractief te maken. Allerlei exotische hypotheekvormen zagen het licht, zoals de ‘interest-only’ afbetaling, wellicht de gevaarlijkste in haar soort.
Deze Hypotheken met de H van horror hebben geleid tot een ongekende boom op de woningmarkt doordat velen die het zich volgens hun inkomen niet konden veroorloven plots in de mogelijkheid waren de woning van hun dromen te bezitten. De tering werd niet meer naar de nering gezet. Bovendien waren er vele duizenden die de waarde van hun woning gebruikten als onderpand voor weer andere leningen waarmee dure meubels, auto’s, boten, megabeeldscherm-tv’s en leuke verre reizen werden aangeschaft. En daarmee was de fatale carrousel nog niet voorbij. In de hype van de ‘aantrekkelijke’ hypotheken waren en zijn er velen, die hun huis van de hand deden om via een gestroomlijnde herfinanciering zich een nieuwe, duurdere woning aan te schaffen en dan na korte tijd dit proces te hervatten. Als resultaat van dit gigantische monopolyspel wonen nu vele honderdduizenden Amerikaanse gezinnen in en op een tikkende financiële tijdbom, want aan het einde van de lijn is daar die dollar waarvan de waarde staat of valt met het vertrouwen van de buitenlandse schuldeisers.
Dat de boom in de Amerikaanse woningmarkt voorbij is, is een feit. De huizenprijzen dalen, het aanbod overtreft de vraag. De waarde van het huis als onderpand voor verdere leningen begint te dalen. De hypothecaire lening ‘enkel interest’ is opeens heel duur, omdat die interest ongehoord de hoogte in schiet. De financieringsmaatschappijen dekken zich immers in… Wat als nu de Fed er een schepje bovenop doet door de basisrente te verhogen? Dan wordt lenen nog duurder, de dure wagens en boten en zo meer worden te koop aangeboden, de maandelijkse afbetalingen beginnen te sputteren. De prijzen zullen blijven dalen, volgens de oeroude wet van vraag en aanbod.
Samengevat zijn dit de basisingrediënten van de komende monetaire crash in de VS: aan de ene kant is er de overheid die zit met een chronisch deficit dat van dag tot dag, van uur tot uur groter wordt. Aan de andere zit het Amerikaanse publiek ook met een chronisch deficit, dat almaar uitbeidt.
Aan alles komt een einde, ook aan het geduld en het vertrouwen van de ontleners van kredieten aan de VS. Een kleine vonk volstaat om de tijdbom te doen ontploffen. De schokgolf ervan zal in heel de wereld voelbaar en zou wel eens het einde van de dollar als internationale standaard kunnen inluiden. Op zichzelf is dat niet zo’n catastrofe. Wat met zulke omwenteling gepaard gaat, kan wel een catastrofe worden, niet alleen voor de betrokken staten, maar ook voor de individuen die afhangen van Amerikaanse afnemers. En de deficitaire handelsbalans duidt erop, dat dit er heel veel zijn.
De vraag is niet: komt die monetaire crash er? De vraag is: wanneer zal het zover zijn. En als niet onbelangrijke tweede vraag: hoe kunnen onze economieën zich indekken? Laten we alvast beginnen na te denken.
Jan Van Besauw
Publicist voor US Markets
11 november 2006.
Ondergetekende is een gepensioneerde marketing manager. Hij schrijft voor US Markets o.m. columns, nieuwsberichten en financiële berichten.
Reacties kunt u sturen naar: jan@usmarkets.nl