Manipulering van de markten? Hoezo?

Manip­u­ler­ing van de mark­ten? Hoe­zo? In onze col­umn ‘Poppenspelers’ had­den we het over mogelijke beurs­ma­n­ip­u­latie, goedgekeurd of miss­chien geïnitieerd, door de VS-over­heid. We hebben genoemde col­umn trouwens even naar voren gebracht, om u speur­w­erk te besparen. Nu blijken er vanu­it het Pen­ta­gon feit­en naar buiten te zijn gebracht, die wijzen op regel­rechte manip­u­latie. Aan dit nieuws voe­gen we pub­li­caties toe van de heer Robert Bell, voorzit­ter van De Fac­ul­teit voor Economie van de Brook­lyn Uni­ver­siteit, New York. We von­den ook inspi­ratie bij de heer Claude Bébéar, tot 2000 CEO van Axa, een van de groot­ste verzek­er­ings­maatschap­pi­jen ter wereld. Dit om aan te tonen dat we ons niet baseren op rod­dels of sen­satiebericht­gev­ing. Hier gaan we dan. 

Lat­en we begin­nen met enkele mirac­uleuze genezin­gen in Wall Street. Op 4 april 2000 viel de Nas­daq 100 van 4.090 tot 3.525 pun­ten, een crash van bij­na 14%. Fataal? Wel­nee, want lat­er die dag veerde de index op tot 4.034 pun­ten, amper 1,4% lager dan bij de start. Wat was er gebeurd om het tij te doen keren? Wel, zodra die dreigende 3.525 pun­ten de scher­men teis­ter­den, trokken de twee toon­aangevende bro­kers Gold­man Sachs en Mer­rill Lynch hun paashaas­pak­je aan en kocht­en mas­saal calls (futures options). De beleg­gers, nog iets of wat duizelig van de klap van 14%, deden wat de kud­depsy­cholo­gie van hen verwacht: ze begonnen te kopen. 

De vraag is zeer of Gold­man en Lynch op eigen ini­ti­atief en/​of met eigen kap­i­taal han­delden. Op 15 juli 2002 waren zow­el de Dow Jones Indus­tri­al Aver­age (DJIA, onze ouwe trouwe Dow) en de Nas­daq Com­pos­ite heel wat van hun pluimen aan het ver­liezen. De Dow bij voor­beeld was tegen de mid­dag 5% of 440 pun­ten kwi­jt. Maar rond half drie in de namid­dag kozen de indices een noord­waartse koers. Op het genoemde uur komen we dadelijk terug. 

Een voor­naam feit is dat het her­s­tel werd voorafge­gaan door een speech van George W. Bush, waarop de mark­ten nauwelijks reageer­den. Maar plots wer­den er S&P futures met kar­revracht­en gekocht, de beleg­gers vol­gden en de dag sloot met een te ver­waar­lozen minus van 0,2%. Mooi, toch? We denken dat hier het ‘Plunge Pro­tec­tion Team’ (PPT) aan het werk was. Dat is niet een soort van Super­man-Spi­der­man-Bat­man kar­tel. Neen, het is de bij­naam van de officiële ‘President’s Work­ing Group on Finan­cial Mar­ket­s’, een club­je samengesteld uit de Sec­re­tary of the Trea­sury (de man/​vrouw met de vinger op de porte­mon­nee van de States), de voorzit­ter van de Fed (Fed­er­al Reserve, cen­trale bank), de voorzit­ter van de beur­swaakhond SEC (Secu­ri­ties and Exchange Com­mis­sion) en de voorzit­ter van de ‘Commodities Futures Trad­ing Commission’. 

Het PPT werd in het lev­en geroepen onder het bewind van Ronald Rea­gan op 18 maart 1988. Het doel van de PPT is de VS te behoe­den voor een her­hal­ing van de crash van 19 okto­ber 1987. Nobel ini­ti­atief, dat wel. In de huis­regels van het PPT staat ver­meld, dat het uur van ingri­jpen moet variëren, om geen arg­waan te wekken. Van­daar de beursmi­rakels die van toen af niet meer stip om 1 uur ’s namid­dags, maar op willekeurige tijd­stip­pen plaats von­den, zoals om half drie in boven­staand Nas­daq-geval. Keren we even terug naar de crash van de Nas­daq 100 op 4 april 2000. 

Denkt u dat het echt moeil­ijk is om de Nas­daq 100 te manip­uleren? Bedenk dan, dat van de 100 aan­de­len er slechts 8 zijn, die samen meer dan 35% van het gewicht van de index bepalen. Dit zijn Microsoft (7,9%), Qual­comm (6,4%), Ebay (4,4%), Intel (4%), Cis­co (3,6%), Nex­tel (3,1%), Dell (2,9%) en Amgen (2,8%). Voilà . Mits vol­doende cen­ten op zak kun je met deze aan­de­len doen wat je wilt. De beleg­gers vol­gen toch als schapen. En die cen­ten? Die komen toch uit de schatk­ist, dus uit de zakken van Yank-met-de-pet. Is dat geen leuk idee? 

Nu tre­den we virtueel bin­nen in het Pen­ta­gon. Virtueel, want zon­der pas­je kom je er niet in. Trouwens, hoe zou het zijn met de muur en de buiten­ste gebouwen van dit com­plex, waarte­gen zich op 11 sep­tem­ber 2001 een pas­sagiersvlieg­tu­ig te plet­ter vloog? Eigen­lijk horen we niet zoveel daarover, maar dit terz­i­jde. In het voor­jaar van 2003 was een gewetensvolle Pen­ta­gon-boekhoud­er, de heer Ken Pedeleose, bezig met het analy­seren van de kosten, te ramen voor ‘federal con­trac­tors’, dit zijn firma’s met staat­sop­dracht­en. Bij het bek­ijken van het dossier van Lock­heed Mar­tin (NYSE: LMT) viel het Ken op, dat de kost­pri­js van alle vlieg­tu­igen die Lock­heed nog moest lev­eren, als raket­ten (die Lock­heed ook lev­ert in alle vor­men en kleuren) de lucht inschoten. 

Het bud­get voor het C‑130J trans­portvlieg­tu­ig moest ver­hogen van 1,2 mil­jard $ in 2003 naar bij­na 8,4 mil­jard $ in 2006, een sti­jging van zo maar even­t­jes 600%. Dure schroe­f­jes en bout­jes, dacht Ken. Hij rom­melde verder met zijn com­put­er en stootte op het F16-pro­gram­ma. Hier ste­gen de kosten van 3,5 mil­jard $ in 2004 naar 6.7 mil­jard $ in 2005 en of het nog niet mooi genoeg was, naar bij­na 14 mil­jard $ in 2006. Duizelig bekeek Ken de vooruitzicht­en voor andere Lock­heed Mar­tin-pro­ducten, zoals de F/A‑22 en de Stealth bom­men­wer­p­er F‑117 (die we hieron­der zien afge­beeld). Het kosten­plaat­je was over­al hetzelfde.