KRUITVAT IRAN

Geen wereld­deel ligt strate­gisch voor de V.S. zo gevoelig als het Mid­den-Oost­en. De reden kent u en dat is nog steeds olie. Het verdedi­gen van de Amerikaanse wel­vaart is pri­or­iteit num­mer één, waar­toe tot dus ver alle mid­de­len geheiligd lijken te zijn. Iran eist in deze regio de hoof­drol op.

KRUIT­VAT IRAN

Geen wereld­deel ligt strate­gisch voor de V.S. zo gevoelig als het Mid­den-Oost­en. De reden kent u en dat is nog steeds olie. Het verdedi­gen van de Amerikaanse wel­vaart is pri­or­iteit num­mer één, waar­toe tot dus ver alle mid­de­len geheiligd lijken te zijn. Iran eist in deze regio de hoof­drol op.

Intussen heeft Oba­ma lat­en doorschemeren bereid te zijn de toevo­er van ger­af­fi­neerde olie en gaspro­ducten naar Iran te blokkeren, indi­en het land niet bereid is om onder­han­delin­gen aan te gaan over het atoom­pro­gram­ma. Hier­aan vooraf­gaande hebben Iran en de V.S. al uit­ge­brei­de voor­berei­din­gen tot een oor­logscon­frontatie genomen.

Rap­porten
Vol­gens een rap­port in Times Online bez­it Iran de ken­nis om een nucle­aire bom te mak­en en tot ont­ploff­ing te bren­gen. Het wacht­en zou zijn op groen­licht van Aya­tol­la Ali Khamenei
Ook is bek­end op welk wapen deze ​‘war­head’ zou wor­den geplaatst, nl. de Shihab‑3 raket. Deze raket wordt in Israël zeer gevreesd. Eve­neens meldt de Times dat Iran niet meer dan zes maan­den nodig heeft om ​‘de bom’ gereed te hebben. Het zal een bom zijn gebaseerd op een zgn. mul­ti­point ini­ti­a­tion sys­tem, waar­bij ver­rijkt ura­ni­um wordt ver­pakt in buitenge­woon explosief mate­ri­aal. Het ver­rijk­te ura­ni­um voor een bom van 30 kg ligt al gereed in de ​‘onder­aardse gewel­ven’ van Natanz en Arak in cen­traal Iran. Vol­gens rap­porten van de Britse Inlichtin­gen­di­enst behoeft er aan de juis­theid van deze infor­matie niet te wor­den getwijfeld. 

​‘Tijd’bom
Intussen klikt de klok voort tot vol­gende maand wan­neer de ​‘dead­line’ (toepas­selijk woord) tot onder­han­delin­gen afloopt. Indi­en Iran dan nog niet aan de onder­han­del­ingstafel is te kri­j­gen dan zullen Ameri­ka, Enge­land en Frankrijk aan­drin­gen op stren­gere sanc­ties van de V.N. Die zullen alleen effec­tief kun­nen zijn, indi­en Rus­land en Chi­na hun veto niet inzetten.
Gezien hun belan­gen en gezien hun opstelling in de kwest­ie Irak moeten we hier­van geen al te grote verwachtin­gen koesteren.

Hoe heeft het zover kun­nen komen? Een sit­u­atie die bij bits and pieces ​‘vanu­it het ​‘gri­jze verleden’ is voort­gevloeid uit door West­ers belang geïn­stigeerde optre­dens en ingrepen. 

Getek­end door West­ers geo/​strategisch denken
Na de implosie van het Ottomaanse Rijk moest er invulling wor­den gegeven aan het geo/​politieke vac­uüm ontstaan in een groot deel van het Mid­den-Oost­en dat zo lang onder de ​‘hoede’ van dit Rijk had ges­taan. ​‘Bijkom­stigheid’ was dat er olie in de bodem bleek te zit­ten. Na WO II wer­den een aan­tal van deze gebieden onder Brits en Frans man­daat gesteld, waarmee men hoopte tijd te win­nen voor een defin­i­tieve invulling. Dit gold o.m. voor de gebieden die we ken­nen als Syrië, Libanon (Frans) en Irak, Jor­danië, Palesti­na (huidig Israël) en het Ara­bisch schierei­land (Brits). Aan de hand van de lands­gren­zen kun je zien dat deze deels op de achterkant van een sigaren­doos­je zijn ingetek­end, zodanig dat vooral de oliebe­lan­gen ingebed lagen. Veel min­der werd reken­ing gehouden met de etnis­che relaties. Zo zie je bijvoor­beeld dat de Sjiïten in het lat­ere Irak geschei­den wer­den van hun broed­ers in Iran en de Iraakse Koer­den defin­i­tief wer­den geschei­den van hun Perzis­che en Turkse broed­ers, ter­wi­jl de gevol­gen voor de Palesti­j­nen het meest drama­tisch zijn geworden.
Voed­ings­bo­dem voor confrontatie
Goed, deze his­to­rie mag als bek­end wor­den veron­der­steld. De regio met Irak en Iran voorop geldt als de bak­er­mat van onze beschav­ing die duizen­den jaren terug­gaat. Dat is goed om te weten, omdat van oud­sh­er in deze regio een zeer sterke cul­tu­ur-his­torische iden­titeit ligt ver­ankerd, waar­voor men vanu­it het West­en te weinig respect en erken­ning heeft teruggekregen. 

De Brit­ten en daarop de Amerika­nen beza­gen het Mid­den-Oost­en uit­slui­tend door een bij­na magis­che geo/​strategische (U.S.S.R.!) en tegelijk economis­che machts­bril (olie!). Daar ligt ook de basis voor de voed­ings­bo­dem van de con­frontatie tussen de Moslim- en de West­erse (christen)wereld. Oba­ma doet nu een poging deze ide­ol­o­gis­che tegen­stelling te door­breken dan wel te neu­tralis­eren. Dit in tegen­stelling tot zijn voor­ganger Bush die er liev­er kruid (‘as van het kwaad’!) onder legde. 

Zo is Bush na de aanslag op ⁹⁄₁₁ dit gebied zon­der veel nadenken over de gevol­gen kri­jgshaftig bin­nengestor­md. De doe­len zijn niet bereikt en Osama bin Laden is nog steeds niet gevon­den. Laat staan dat er is nagedacht over de wijze waarop de cul­turele ver­schillen zouden kun­nen wor­den over­brugd. Vooral de omissie van dit laat­ste zal niet anders dan tot het bankroet van ​‘onze’ missie aldaar lei­den! Oba­ma kreeg een peper­dure erfe­nis mee en moet nu puin ruimen, daar­bij reken­ing houdend met de con­ser­vatieve achter­ban in z’n eigen land. Vanu­it zijn ​‘roots’ zou hij wellicht dé west­er­ling kun­nen zijn om deze relaties enigszins te saneren, maar veel verder dan een ​‘lame duck’ (tamme eend) rol zal hij wel niet komen. 

Fouten in het verleden….
De inter­ven­ties gin­gen echter al veel verder terug met een door de Brit­ten geïn­stalleerd kon­ingschap in Irak, dat maar een kort lev­en was beschoren. Voorts met de inau­gu­ratie van een de V.S. wel gezinde en veel te west­ers ingestelde sjah, na de bewuste liq­ui­datie (CIA?) van de nation­al­is­tisch ingestelde oliem­i­nis­ter Mossad­e­qh in Iran. Deze wen­ste nog in de jaren ​’50 niet zon­der meer de olie aan de West­erse oliemaatschap­pi­jen te verkwanselen.

Gevol­gen
De sjah werd op zijn beurt in 1979 ver­jaagd door Khome­i­ni, die een cler­i­cale dic­tatu­ur heeft nage­lat­en. Na de mis­luk­te verkiez­ingsronde in juni j.l. is het open­lijk begin­nen te gis­ten in dit land, omdat de bevolk­ing – vooral de jon­gere gen­er­atie – meer vri­jheid wenst. Meestal komt die er op goed moment ook. Met argu­so­gen wordt er thans naar Teheran gekeken. Vin­dt een nieuwe (fluwe­len) rev­o­lu­tie van bin­nenu­it plaats of moet deze toch van buite­naf wor­den aangezet? 

Oor­logs­dreig­ing
Ten tijde van George Bush lagen er al diverse scenario’s gereed. Een verwachte aan­val op Iran vóór­dat Bush zou aftre­den bleef uit, omdat de V.S. vorig jaar in de finan­ciële cri­sis belandde. Dat deze oor­log lang niet denkbeeldig was, bleek o.m. uit een boek­w­erk van de hand van redacteur/​verslaggever en pub­li­cist Daan de Wit, met als titel ​‘De vol­gende Oor­log’. Hierin kan men lezen dat er vergevorderde plan­nen voor een oor­log bestaan, met diverse scenario’s. Hij bestem­pelt zijn werk als ​‘onmis­baar voor eenieder die de actuele ver­slaggev­ing rond de kwest­ie Iran in de juiste con­text wil plaat­sen’. Hij putte uit een schat van ruim 1.500 bron­nen, te uitvo­erig om in zijn boek op te nemen. Hij heeft hier­toe een aparte web­site geopend onder de titel www​.devol​gen​deoor​log​.nl. Ook zijn hierin de voet­noten opgenomen.

Eve­neens inter­es­sant is het boek van Iran expert Ken­neth R. Tim­mer­man (van Ned­er­landse komaf) met de even­min iets aan de ver­beeld­ing over­la­tende titel ​‘Six Days to War’, met een draai­boek op welke wijze de oor­log tussen de V.S. en Iran zich zal ontvouwen. Hij zegt dat deze oor­log sneller is te verwacht­en dan je zou denken. Hij baseert deze verwacht­ing op basis van uit­sprak­en van gen­er­aal David Patraeus, vorig com­man­dant in Irak en nu hoofd van het Amerikaanse Cen­tral Com­mand, aan het Con­gres en voorts op bevin­din­gen van de Israëlische 
geheime dienst en tenslotte wat wordt genoemd een ​‘key plan­ning doc­u­ment’ ontwikkeld door de Iraanse marine.

Aan­lei­d­ing
Tot vóór de jong­ste verkiezin­gen bestond de indruk dat de huidi­ge regering in Iran nog ste­vig in het zadel zat. Onder Bush zag men in Iran’s nucle­aire plan­nen vol­doende aan­lei­d­ing om à la Irak van buite­naf een totale aan­val uit te voeren met het tweeledig doel: de omver­w­er­p­ing van het régime te bew­erk­stel­li­gen alsmede het onschadelijk mak­en van Iran’s nucle­aire instal­laties. Let wel: tot dusver is niet vast­gesteld dat Iran iets onoir­baars uitvo­ert dat een inbreuk zou mak­en op het zgn. anti-pro­lif­er­atiever­drag dat het land mede heeft ondertek­end. Juist uit hoofde hier­van is het gehouden nucle­aire energie op te wekken, dit in tegen­stelling tot niet-onderteke­naars als India en Pak­istan die zon­der opposi­tie van de V.S. een A‑bom bezitten. 

Noot: Ondanks eerdere pogin­gen van Ahmadine­jad om op een of andere wijze met de V.S. tot een vergelijk te komen, bleek de George Bush clan (Dick Cheney en Con­doliza Rice) de dialoog met Iran nooit te hebben gezocht. Er bleek voorkeur voor een ander régime, waarin men meer vertrouwen kon hebben dan dat van het huidi­ge anti-west­erse en fanate ​‘kali­faat’.

Motief
Dus een reële reden voor een mil­i­taire ​‘oploss­ing’ was er aan­vanke­lijk niet. Alleen Israël voelt zich aange­spro­ken van­wege de uit­sprak­en van Ahmadine­jad dat Israël van de kaart zou moeten wor­den geveegd. Ook A’s ontken­ning van de Holo­caust zit ze niet lekker. Althans zo zijn A’s woor­den vanu­it het Farzi voor dit motief geïn­ter­pre­teerd. Daarop heeft Israël vorig jaar zomer reeds z’n tanden lat­en zien mid­dels de groot­ste mil­i­taire oefen­ing aller tij­den met nage­noeg de gehele lucht­macht hangend boven de Mid­del­landse Zee (het landter­ri­toir is daar­voor te klein!). De aan­val is zoals gezegd nadi­en uitgebleven. 

Intussen blijkt pre­mier Natanyahu in een vertrouwelijk onder­houd van pres­i­dent Oba­ma ​‘carte blanche’ te hebben gekre­gen om een zgn. pre-emp­tive strike uit te voeren op de nucle­aire instal­laties van Iran. Vol­gens het Mass­a­chu­setts Insti­tute of Tech­nol­o­gy (M.I.T.) zijn alle doe­len al nauwkeurig in kaart gebracht. Het land wordt voort­durend bespi­oneerd door onbe­mande inspec­tievlieg­tu­igen, zgn. drones. De Amerika­nen kun­nen een dergelijke aan­val gemakke­lijk vanu­it het Iraakse luchtru­im met AWACS toestellen begeleiden. 

Oba­ma zal deze ​‘gun­st’ met enige tegen­zin hebben ver­leend. Maar een nucle­aire aan­val vanu­it Iran is wel Israël’s groot­ste angst. Boven­di­en geldt Israël nog steeds als Amerika’s vooruit­geschoven post in het Mid­den-Oost­en. In het kad­er van een Glob­al Strike plan, waar­bij de V.S. bin­nen een halve dag waar ook ter wereld kun­nen toes­laan, ver­keert de Amerikaanse marine ​‘in alle stilte’ nog steeds op volle oor­logssterk­te in de Perzis­che Golf en houdt Iran mede in een omsin­geling (vanu­it Irak en Afghanistan).

Moeil­ijk in te schat­ten gevolgen
De vraag is of zo’n aan­val doel­tr­e­f­fend zal zijn, is nog onduidelijk. Iran beschikt intussen over een gea­vanceerd Rus­sisch luchtafweer­sys­teem, Tor M‑1 geheten. Boven­di­en bevin­dt het ​‘heilige der heili­gen’ van Iran’s atoom­pro­duc­tie zich diep onder de grond en is daar­door wellicht niet gevoelig voor welke bunker buster dan ook. Vraag twee is wat er daar­na moet/​gaat gebeuren? Er zullen ongetwi­jfeld zow­el mede- als tegenkracht­en wor­den opgeroepen en hoe bied je die het hoofd? Wat is de rol van Chi­na en Rusland? 

Sau­di-Ara­bië met de ​‘dwergstaat­jes’ aan de ene zijde van de Rode Zee zullen weinig kabaal mak­en. Als Soen­ni­tis­che stat­en zit­ten ze niet te wacht­en op een nucle­aire shiïtis­che buur­man. Ook van de door de V.S. finan­cieel aan ban­den gelegde stat­en als Egypte en Jor­danië valt weinig te verwacht­en. Maar anders ligt dat met Syrië, Hezbol­lah in Libanon en mogelijk Hamas in Gaza. Voorts is ongewis hoe Iran zal omgaan met de olielever­anties. Zelfs ook al wordt hier­mee slechts gedreigd dan heeft dat direct impact op de oliepri­js. Ten­z­ij er een regimewis­sel­ing kan wor­den afged­won­gen zal een en ander niet veel meer dan inflatie oplev­eren. Met dit laat­ste zal de V.S. ook niet zijn ingenomen van­wege de reeds sterk verzwak­te economie. 

Aflei­d­ing
Of deze atoom­soep zo heet wordt gegeten als deze is opge­di­end, bli­jft de vraag. Voor­ma­lig wapenin­specteur en hoofd van de VN ont­wapen­ingscom­missie Scott Rit­ter meent dat een oor­log met Iran niet te ver­mi­j­den zal zijn. Je moet daar­bij ook nog denken aan een oor­log die wordt geïni­tieerd als aflei­d­ing voor de schi­er ono­plos­bare schuld­prob­le­men van de V.S. Duidelijk is wel dat er in dit opzicht nog maar twee scenario’s openstaan: 

a) debt default – het niet meer kun­nen inlossen van de triljoe­nen schulden, zelfs niet meer door mid­del van de geld­pers – geen optie!
b) (hyper)inflatie, waar­bij al een sce­nario klaar ligt voor een ​‘gecon­troleerde’ inflatie (in het gun­stig­ste geval).

Om reken­ing mee te houden
Een in scène gezet toe­val bijv. in de Perzis­che Golf (à la Tonkin in Viet­nam in 1965) om een con­frontatie met Iran uit te lokken vormt dan een mooi excu­us voor een uit de hand lopende inflatie, aangezet door een sterk sti­j­gende oliepri­js met andere com­modi­ties in het kielzog. 
Het wordt dan Risk en Strat­ego tegelijk!

Robert Bron­cel
US Markets