Kreunen alle eurolanden onder schuldenlast?

De pre­caire sit­u­atie in Grieken­land, Span­je, Por­tu­gal en Ier­land is al te bek­end. Het lijkt wel dat de hele EU op de rand van de afgrond leeft. Is dat wel zo?

ECB-top­man Mario Draghi heeft op don­derdag 26 juli 2012 lat­en weten, dat hij de euro koste wat kost wil red­den. Het­geen hij voorstelt, zal er automa­tisch toe lei­den, dat de euro verzwakt tegen­over de green­back. Want hij stelde voor desnoods mas­saal euro’s bij te drukken, iets in de aard van de ​‘quan­ti­tave eas­ing’ van Fed-baas Ben Bernanke, die in de nasleep van ⁹⁄₁₁ bij het verdedi­gen van zijn stand­punt een beeld­spraak gebruik­te die hem voor alti­jd de bij­naam ​‘Heli­copter Ben’ heeft bezorgd: ​‘strooi desnoods de bankbil­jet­ten uit vanu­it helikopters, als het de deflatie maar tegenhoudt’. 

Dit lijkt ons het recept om de euro te verzwakken Maar er moét iets gebeuren in Europa, ter plaatse bli­jven trap­pe­len kan fataal aflopen. Bij ver­schil­lende lid­stat­en staat het water niet tot aan, maar al iets boven de lippen.

Een eval­u­atie van de finan­ciële toe­s­tand van een land is ondubbelzin­nig af te lei­den uit het niveau van zijn open­bare schuld tegen­over het bru­to bin­nen­lands prod­uct (bbp). Voor alle duidelijkheid: het bbp is de totale geld­waarde van alle in een land gepro­duceerde finale goed­eren en dien­sten gedurende een bepaalde periode.

Het bbp ver­schilt van het bru­to nation­aal prod­uct (bnp, waarmee het soms ver­ward wordt) als vol­gt. Het bnp in een land X is het bbp van dat land plus de door de inwon­ers van land X in het buiten­land ver­di­ende pri­maire inkomens minus de door buiten­lan­ders in land X ver­di­ende pri­maire inkomens. NB: het pri­maire inkomen is het­geen u ver­di­ent, zon­der aftrek van belastin­gen en sociale lasten.

Euro­stat, het sta­tis­tis­che bureau van de Europese Unie, heeft in een recente update de over­hei­dss­chuld van de eurolan­den als per­cent­age van het bbp lat­en weten. De over­hei­dss­chuld (ook staatss­chuld) is de som van de schulden gemaakt door de over­hei­dsin­stellin­gen, zow­el de cen­trale als de niet-cen­trale, plus deze van de wet­telijke sociale verzek­er­ingsin­stellin­gen.
Het spreekt vanzelf dat het de bedoel­ing moet zijn, de over­hei­dss­chuld zo laag mogelijk te houden tegen­over het bbp. Echt duidelijke eval­u­atiecri­te­ria zijn er niet, maar een over­hei­dss­chuld van min­der dan 60% van het is bbp is te beschouwen als de norm.

Boven­staande tabel ver­meldt de cijfers, vri­jgegeven door Eurostat.

Hele­maal aan kop tre­f­fen we, hoe kan het anders, Grieken­land aan. Het land hoopt dankz­ij de ste­un van Europa, de sit­u­atie gelei­delijk terug min of meer onder con­t­role te kri­j­gen. Dat blijkt o.a. uit de dal­ing van het begrot­ing­steko­rt, die in 2009 nog 15,6 van het bbp was en in de loop van dit jaar 2012 tot 7,3% is teruggelopen.

Dan vol­gt Ital­ië op toch wel een ruime afs­tand van Grieken­land. De mark­ten hebben op deze sit­u­atie gereageerd door de rente fors te ver­hogen. Toch heeft het land van pre­mier Mario Mon­ti nog geen beroep moeten doen op Europese kap­i­taal­in­jec­ties. Het begrot­ing­steko­rt zak­te van 5,4% in 2009 tot naar verwacht­ing 2% in 2012.

Num­mer 3 is Ier­land, dat vooral onder de banken­cri­sis gele­den heeft en eigen­lijk nog lijdt. In 2010 was het begrot­ing­steko­rt een angst­wekkende 31%, maar in 2012 zal dit teko­rt ca 8% zijn, wat nog alti­jd veel te veel is.

Net zoals Grieken­land en Ier­land is Por­tu­gal moeten gaan schuilen onder het Europese regen­scherm. Ook dit land sleutelt ijverig aan zijn begrot­ing­steko­rt, dat in 2009 no 10,2% van het bbp was en nu zou moeten krimpen tot 4,7%.

De Bel­gis­che over­hei­dss­chuld heeft met 113,9% van het bbp de alar­m­drem­pel bereikt, zoni­et al over­schre­den. Eén licht­punt: het begrot­ing­steko­rt stond in 2099 bij 10,2% maar zal naar verwacht­ing in 2012 de Maas­tricht­norm van 3% halen.

Het eerste land met een over­hei­dss­chuld lager dan 100% van het bbp is Frankrijk. Daaren­boven heeft de regering onder lei­d­ing van François Hol­lande zijn borst nat­ge­maakt en stelt ​‘bin­nen afzien­bare tijd’ een dal­ing van de huidi­ge 90,5% naar ca 60% voorop. Maar het begrot­ing­steko­rt is met 4,5% te hoog en daar­van moet drin­gend werk gemaakt wor­den, zo klinkt het in de Straats­burgse en Brus­selse wandelgangen. 

Hoewel Duit­s­land het beter doet dan buur­land Frankrijk, is 81,2% niet goed genoeg om de beste van de Europese klas te zijn en te bli­jven. Maar het begrot­ing­steko­rt is beni­j­denswaardig met een indruk­wekkend lage 0,9% van het bbp.

Recen­telijk moest ook Span­je onder de Europese para­plu gaan schuilen. Nochtans is de over­hei­dss­chuld iets min­der dan deze van Duit­s­land. Maar het begrot­ing­steko­rt moet naar bene­den. In 2011 was er nog sprake van 8,5% en voor 2012 zou deze dalen tot 6,4%, wat nog veel te hoog is vergeleken met Maastricht.

Cyprus scoort niet slecht met 76,5% schuld ver­sus bbp. Boven­di­en lijkt het land op weg om het begrot­ing­steko­rt te beheersen: van 6,3% in 2011 tot 3,4% in 2011.

Mal­ta, net als Cyprus een eiland­staat­je in de Mid­del­landse Zee, doet het relatief goed met net geen 75% van het bbp en boven­di­en zal dit jaar 2012 met 2,6% de Maas­tricht­norm ruim gehaald worden.

Alpen­land Oost­en­rijk mag tevre­den zijn met een schuld van 74,2% van het bbp en een begrot­ing­steko­rt van 2,6%

Qua schulden­last zit Ned­er­land bij­na in een zetel met 70,1% van het bbp. Maar aan het begrot­ing­steko­rt is nog te sleute­len: de dal­ing van 5,6% in 2009 tot 4,4% in 2012 is niet goed genoeg en moet een aan­dacht­spunt vor­men voor de regering.

Met een score van 54,7% is Slovenië het eerste land in ons overzicht, dat beant­wo­ordt aan de norm van Maas­tricht. Maar qua begrot­ing­steko­rt ziet het er niet zo goed uit. Een dal­ing van 6,4% in 2011 naar 4,3% in 2012 is onvoldoende.

Een mooie presta­tie over de hele lijn zien we bij Fin­land. Een schulden­quote van 50,5% en een begrot­ing­steko­rt van 0,7% van het bbp zijn cijfers waar vele lan­den alleen maar kun­nen van dromen.

Slowak­i­je doet het ook goed met 49,7%. Maar het begrot­ing­steko­rt daalt niet genoeg: van 8% in 2009 tot 4,7% in 2012, ruim boven de 3%-norm.

De schulden­last van Lux­em­burg is met 20,3% de tweede laag­ste van Europa. Het recept hier­voor? De regering slaagt er jaar na jaar in met de inkom­sten van belastin­gen toe te komen, zo sim­pel is dat. Nochtans maakt de regering zich wat zor­gen, want het begrot­ing­steko­rt al in 2012 1,8% belopen en dat is relatief veel hoger dan de 1% of iets min­der van de afgelopen drie jaren. Een luxeprobleem?

De kam­pi­oen op alle vlakken is Est­land. Deze Baltische staat heeft een schuld van 10,4% van het bbp en over een begrot­ing­steko­rt van 2,4% zijn ook al geen zor­gen te maken.

Globaal gezien zijn de eurolan­den sterk gepo­lariseerd, zek­er wat de ver­houd­ing overheidsschuld/​bbp betre­ft: van een over­don­derende 160% in Grieken­land tot een lux­ueuze 10,4%, een ​‘spread’ van bij­na 150%.

Een unie die zo sterk gepo­lariseerd is in goede banen bli­jven lei­den lijkt ons een gigan­tis­che uitdag­ing. Maar deze uitdag­ing moet niet uit de weg gegaan wor­den, wil men de euro en daarmee onze relatieve wel­stand lat­en voortbestaan. Hopelijk kan Draghi zijn helikopter nog wat aan de grond lat­en staan.

Jan Van Besauw
Colum­nist voor USMar​kets​.nl