Kan Obama's New Deal lukken?

‘Change’ was het lei­d­motief tij­dens de cam­pagne van Barack Oba­ma. Iets meer dan een maand voor hij zijn intrek neemt in het Witte Huis, beseft de pres­i­dent-to-be maar al te goed, dat er grondi­ge veran­derin­gen moeten komen. Hij denkt hier­bij aan een eigen ver­sie van de New Deal.

Kan Obama’s New Deal lukken?

Stel u voor dat we in het jaar 1932 zijn. Drie jaar gele­den stond Wall Street in rep en roer. Duizen­den en nog eens duizen­den beleg­gers, grote en kleine, zagen hun dol­lars in rook opgaan. De charleston klonk niet meer zo vrolijk, op de radio waren er lan­gere pauzes tussen de reclame­blokken en iedereen kende wel iemand, die door wan­hoop gedreven zijn geluk was gaan zoeken in het west­en van de Verenigde Stat­en, ver van New York en andere ste­den aan de oost­kust, waar de werk­loosheid gruwelijke pro­por­ties had aangenomen. 
Over werk­loosheid gespro­ken: tussen het crash­jaar 1929 en het einde van 1932 was het per­cent­age van de beroeps­bevolk­ing in de VS die op straat stond toegenomen van 3 naar meer dan 25%.

In datzelfde jaar 1932 begon het tot de over­heid door te drin­gen, dat de Droog­leg­ging een averechts effect sor­teerde. De toen­ma­lige pres­i­dent Her­bert Hoover had al enkele keren zijn twi­jfel uit­ge­spro­ken over deze drastis­che anti-alco­hol­maa­tregel, waarschi­jn­lijk om de volop cam­pagne voerende pres­i­dentskan­di­daat Franklin Roo­sevelt wat naar de mond te prat­en. Want Hoover had niet veel op zijn pal­mares staan om fier op te zijn. Hij nam zijn intrek in het Witte Huis op 4 maart 1929, iets meer dan een half jaar voor Black Thurs­day (24 okto­ber 1929). 

De neer­waartse economis­che en finan­ciële spi­raal waarin de VS terecht gekomen waren, is het best geïl­lus­treerd door boen­staande grafiek van de DJIA tij­dens Hoovers pres­i­dentschap. Hij had weliswaar enkele maa­trege­len getrof­fen, zoals over­hei­ds­fond­sen die zow­el boeren als zak­en­lieden goed­kope lenin­gen aan­bo­den. Maar hij boek­te hier­mee geen suc­ces. Het feit dat hij het (vele) geld dat hier­voor nodig was dacht te kun­nen innen via forse belast­ingsver­hogin­gen heeft zek­er zijn pop­u­lar­iteit geen goed gedaan.

Op 4 maart 1933 nam Franklin Delano Roo­sevelt het roer over en hij zou pres­i­dent bli­jven tot zijn dood op 12 april 1945, een maand en acht dagen na het begin van zijn vierde ambtstermijn.

Tij­dens zijn cam­pagne had Roo­sevelt het her­haaldelijk over ​‘A new deal’, waarmee hij bedoelde het her­schud­den van de economis­che kaarten. Deze metafoor had onmid­del­lijk suc­ces en wordt tot op van­daag nog gebruikt, ook en zek­er door Barack Oba­ma, waarop we zo dadelijk terugkomen. 

Wat was nu eigen­lijk die New Deal? Roo­sevelt besefte, dat het her­stellen van het vertrouwen dé kern­taak was van zijn regering. Hij pak­te uit met een reeks maa­trege­len, meestal in de vorm van zg. ​‘Acts’.

- Agri­cul­tur­al Adjust­ment Act : de over­heid legt aan de land­bouw­ers op, hoeveel ze van wel­bepaalde essen­tiële pro­ducten mogen pro­duc­eren. Voor het deel van hun land dat ze hier­door niet kon­den benut­ten, kre­gen de boeren subsidies.

 — Econ­o­my Act : over­hei­d­suit­gaven in even­wicht bren­gen door het ver­la­gen van de salaris­sen van ambtenaren en van de pen­sioe­nen van oorlogsveteranen.

 — Emer­gency Bank­ing Act : alle banken wer­den 4 dagen ges­loten en gedurende deze peri­ode legde het min­is­terie van Finan­ciën al deze instellin­gen onder de loep. Diegene waar­van de toe­s­tand kri­tiek was, wer­den onder over­hei­d­scon­t­role gere­or­gan­iseerd. Daar waar het niet zo erg was, werd over­hei­dss­te­un toegekend.

 — Infra­struc­tu­ur : om het enorme aan­tal (15 miljoen in 1932) werk­lozen terug werk te bezor­gen, wer­den onder Roo­sevelts impuls grote open­bare aanbeste­din­gen uit­geschreven. Hier­bij denken we bij voor­beeld aan het aan­leggen van nieuwe wegen, het bouwen van waterkracht­cen­trales enzovoort. In ditzelfde kad­er liet Roo­sevelt de Droog­leg­ging afschaf­fen, zodat o.a. de bier­sec­tor weer aan het werk kon. 

 — Nation­al Indus­try Recov­ery Act : sta­bilis­eren van de lonen en de pri­jzen door het opricht­en van een nation­aal orgaan (Nation­al Recov­ery Admin­is­tra­tion) waarin zow­el de over­heid als de werkne­mers en de werkgev­ers verte­gen­wo­ordigd waren. Bij de eerste maa­trege­len waren het afschaf­fen van de kinder­ar­beid, het beperken van een werk­week tot 35 à 40 uur en het ople­gen van een minimumloon. 
 — SEC : de chaos op Wall Street voor en tij­dens de Crash had ook politi­ci zoals Roo­sevelt een kater bezorgd. Om dergelijke mis­standen in de toekomst te ver­mi­j­den, richtte hij een con­t­role-instelling op, de SEC (Secu­ri­ties and Exchange Com­mis­sion). De SEC zou uit­groeien tot de beur­swaakhond die, ondanks nu en dan uitschuiv­ers, toch wel zijn nut bewees.

Nu is het niet zo, dat de New Deal van in het begin een suc­ces was. Er kwam zelfs nog een nieuwe ​‘mini-recessie’ in 1937, die Roo­sevelt kwal­ijk genomen werd. Uitein­delijk werd de sit­u­atie gered door­dat Roo­sevelt de ideeën van de Brit Keynes begon toe te passen. Deze kwa­men erop neer, dat de koop­kracht her­steld moest wor­den door het ver­hogen van de over­hei­d­suit­gaven. Het uit­breken van de Tweede Werel­door­log heeft dit pro­ces ver­sneld en Roo­sevelts pop­u­lar­iteit nam enorm toe. Bewi­js hier­van is, dat hij in 1945 herkozen werd voor een vierde ambt­ster­mi­jn, een absolu­ut record. Trouwens, lat­er heeft men de wet­gev­ing veran­derd in de VS, zodat een pres­i­dent max­i­mum twee ambt­ster­mi­j­nen kan doen.

Op 4 novem­ber 2008 was de verkiez­ing van Barack Hus­sein Oba­ma II als 44ste pres­i­dent van de VS een feit. Over een maande en 6 dagen (20 jan­u­ari 2009) neemt hij zijn intrek in het Witte Huis en kan hij bewi­jzen dat ​‘Change’ geen ijdele cam­pag­neterm is geweest.

Naar eigen zeggen is Obama’s eerste pri­or­iteit het creëren van ten min­ste 2,5 miljoen arbei­d­splaat­sen. Om deze en nog andere doel­stellin­gen waar te mak­en, heeft hij zijn eigen New Deal (som­mi­gen hebben het Obama’s New New Deal), waar­van hieron­der de hoofdli­j­nen zijn opgesomd.

Energie : open­bare gebouwen moeten en meer energievrien­delijk karak­ter kri­j­gen in die zin, dat iso­latie, ver­warm­ing en ver­licht­ing effi­ciën­ter moeten wor­den. De regering van de VS heeft de hoog­ste energiefac­tu­ur ter wereld en de voorgestelde maa­trege­len zullen lei­den tot mil­jar­den dol­lars besparingen.

Infor­mat­i­ca : Amerika’s achter­stand op het gebied van breed­band­com­mu­ni­catie moet wor­den weggew­erkt en iedere scholi­er of stu­dent moet toe­gang kri­j­gen tot het inter­net. Dat zal de oplei­d­ing ver­beteren en het con­cur­ren­tiepeil van de VS in de wereld verhogen.

Infra­struc­tu­ur : nieuwe en belan­grijke investerin­gen in wegen en bruggen. Dit zal ver­schaf­fen aan vele hon­derd­duizen­den. De betrokken stat­en zullen tot actie ges­tim­uleerd wor­den door het al dan niet toeken­nen van over­hei­dssub­si­dies te kop­pe­len aan een wel­bepaalde uitvoeringstermijn. 

Gezond­hei­d­szorg : door de hos­pi­tal­en onder­ling te verbinden via het Inter­net, zal kost­bare infor­matie wor­den uit­gewis­seld, die thans ver­loren gaat. Alle medis­che gegevens moeten terecht komen in een cen­trale data­bank, waar­door mil­jar­den dol­lars kun­nen wor­den bespaard.

Scholen : heel veel school­ge­bouwen zijn in slechte staat. Deze zullen wor­den gemod­erniseerd en indi­en niet mogelijk afge­bro­ken en ver­van­gen wor­den. Ook de infra­struc­tu­ur zal wor­den aangepakt. Zo zullen er meer en nieuwe com­put­ers wor­den geïnstalleerd.

Tot daar Obama’s New Deal, die toch op vele pun­ten afwijkt van deze van Roosevelt. 
Zo rept hij met geen woord over banken en landbouw. 

Over een apart plan voor de indus­trie, die natu­urlijk een rol speelt in de 5 pun­ten van zijn New Deal, heeft hij het (nog) niet. Hij heeft zich ook kri­tisch opgesteld ten opzichte van de mil­jar­den­s­te­un aan de auto­sec­tor, waar­van hij wel verwacht dat de top­man­agers zullen afzien van hun jaar­bonus als bewi­js dat ze begaan zijn met de duizen­den werkne­mers die hun job bedreigd zien. Bij groot­banken zoals Bar­clays, Gold­man Sachs en UBS heeft de top zijn bonus 2008 al geweigerd. 

Oba­ma-crit­i­ci zeggen dat hij wel ver­meldt dat de over­heid sub­si­dies moet toes­taan (denk aan het punt Infra­struc­tu­ur), maar dat waar hij het geld zal halen nog onduidelijk is. Ze stellen o.m. dat er toch geen tien­tallen mil­jar­den dol­lars gegenereerd kun­nen wor­den door te besparen op open­bare gebouwen. 

Naar onze mening bestaat in de huidi­ge vorm Obama’s New Deal enkel uit de kri­jtli­j­nen van een plan en zal er nog heel wat wor­den aan toegevoegd in de breedte en in de diepte. 

Of hij kan sla­gen, daarover kan vol­gens ons nie­mand zich uit­spreken. In alle geval moeten we Oba­ma het voordeel van de twi­jfel geven tot 20 jan­u­ari 2009. Na die datum zal blijken of hij genoeg inspi­ratie en lei­der­schap in peto heeft om de neer­waartse trend van de (wereld)economie om te buigen. 


Jan Van Besauw 
Pub­li­cist voor US Markets
________________________________________
Onder­getek­ende is een gepen­sioneerde mar­ket­ing man­ag­er. Hij schri­jft voor US Mar­kets o.m. columns, nieuws­bericht­en en artikels over uiteen­lopende onderwerpen.