Irrationeel gedrag

Mijn naam is Johan Rensink en ik ben één van de eigenaren van de groot­ste Ned­er­landse Forex com­mu­ni­ty Forex​fox​.nl. Vanu­it Forex­fox zullen wij regel­matig artike­len gaan schri­jven voor de lez­ers van US Mar­kets. De stukken zullen gaan over alles wat met de val­u­ta­han­del te mak­en heeft. Ik hoop dat het u bevalt.

The mar­ket can stay irra­tional a lot longer then you can stay sol­vent!
– J.M. Keynes

Ik heb een jaart­je of twee economie ges­tudeerd in Gronin­gen. Althans: Ik stond er ingeschreven. Desal­ni­et­temin heb ik het ver­haal van pri­jse­las­ticiteit­en en hoe con­sumentenkeuzes mak­en natu­urlijk meegekre­gen. Er is alleen een prob­leem: Dit is een mod­el, en komt in som­mige gevallen niet eens in de buurt van de waarheid! Mensen gedra­gen zich, zelfs economisch, nou een­maal irra­tion­eel! Dit geldt natu­urlijk niet alleen voor con­sumenten, maar ook voor andere menselijke beslissin­gen. Zoals bijvoor­beeld: Speculeren en traden.

Veel economis­che the­o­rie is gebaseerd op de aan­name dat indi­viduën (of dat nou spec­u­lanten of con­sumenten zijn) rationele beslissin­gen mak­en en dat alle beschik­bare infor­matie in bijvoor­beeld een koers is ver­w­erkt. Men begint er echter steeds meer achter te komen dat het zo nou een­maal niet werkt. Een onder­zoek uit 2001 toonde aan dat de gemid­delde beur­shan­de­laar het behoor­lijk veel slechter doet dan de index. Er zijn natu­urlijk hon­der­den mogelijke verk­larin­gen, maar irra­tion­eel gedrag maakt een goede kans het leeuwen­deel te zijn. Ik zal een paar belan­grijke effecten bespreken.

Spi­jt!
Spi­jt, zoals we dit ook gebruiken in het dagelijks lev­en (eng: regret the­o­ry), is de emo­tionele reac­tie die mensen kri­j­gen als ze erachter komen dat ze een fout gemaakt heben. Bij het verkopen van een val­u­ta­paar speelt voor veel mensen op een emo­tion­eel vlak mee op welke pri­js ze gekocht hebben. Gekker nog: han­de­laren sluiten ver­liezende posi­ties soms niet omdat ze anders last kri­j­gen van deze spi­jt­gevoe­lens. Dit is bij de meeste forex­han­de­laren natu­urlijk een bek­end prob­leem. In de snelle FOREX han­del kan een paar minuten wacht­en immers de omslag beteke­nen, dus waarom niet even kijken of het tij toch niet keert?

Het omge­keerde kan ook nog waar zijn: Als iemand over­weegt een val­u­ta­paar te komen, maar dit uitein­delijk niet doet, en het val­u­ta­paar gaat als een razende de goede kant op bewe­gen, kan zo iemand ook last kri­j­gen van ditzelfde irra­tionele gedrag: Toch nog snel een posi­tie ope­nen, ter­wi­jl de posi­tieve verwacht­ingswaarde inmid­dels verd­we­nen is.

Nog iets wat hele­maal inter­es­sant is, en ver­won­der­lijk: Mensen ver­liezen liev­er hun geld met bijvoor­beeld een aan­deel wat de halve wereld heeft, dan met een onbek­end aan­deel. ​“Als iedereen het doet, zal het wel goed zijn”, vertellen onze herse­nen ons dan!

De boekhoud­er in je hoofd!
Verder hebben mensen de neig­ing om gebeurtenis­sen in vak­jes in hun hoofd te plaat­sen (Men­tal account­ing). Het label op zo’n vak­je beïn­vloedt je gedrag vaak nog meer dan de gebeurtenis­sen zelf.

Bijvoor­beeld: Je gaat naar een com­e­dy-avond. Een kaart­je kost 10 euro. Daar aangekomen realiseer je je dat je 10 euro kwi­jt bent ger­aakt uit je zak. Zou je alsnog een kaart­je kopen? Natu­urlijk! Althans, bij­na 90% van de mensen vin­dt dit geen prob­leem en koopt alsnog een kaart­je. Maar stel je nu voor dat je de kaart­jes al van tevoren online gekocht hebt, maar ze thuis hebt lat­en liggen? Dan koopt ineens nog maar ongeveer de helft van de mensen nog een kaart­je!

In trad­ing con­text is dit vooral van belang voor de ver­tal­ing van papieren prof­it naar echte prof­it. Gaat het een tijd goed op de markt? Dan heb je een men­taal vak­je gecreëerd voor het op papi­er ver­di­ende (maar nog niet geliq­uideerde) geld. Gaat het ineens wat min­der en ver­dampt een groot deel? Dan willen je herse­nen wacht­en, om dit vak­je weer te vullen. Won­der­lijk he?

Het emo­tionele ver­schil tussen geld ver­di­enen en geld ver­liezen.
Tot slot nog iets moois. Je hebt het vast wel eens geho­ord: 500 euro ver­liezen, is 2 keer zo verve­lend als 500 euro win­nen leuk is! Dit zorgt ervoor dat mensen meer risi­co nemen om ver­liezen te ver­mi­j­den, dan dat ze nemen om winst te realis­eren.

Al met al genoeg irra­tionele din­gen die je als han­de­laar tegen­werken. Realiseer je dat je deze neigin­gen hebt, en dat anderen deze ook hebben. Dan heb je al weer een extra streep­je voor op de mark­ten!

Hap­py trad­ing!

Johan Rensink
www​.forex​fox​.nl