Ieder zijn waarheid: Alan Greenspan

Het is trouwens niet zo onge­woon, dat iemand als Greenspan voorzichtig moet zijn met zijn woor­den. Immers, in 1996 deed hij zijn beroemde uit­spraak over de irra­tionele over­dri­jv­ing (‘irrational exu­ber­ance’) in ver­band met de zich vor­mende tech­nolo­gie-zeep­bel. Eén zin van Greenspan deed Wall Street terug­vallen met 2% bij de open­ing en wereld­wi­jd ver­loren de beurzen 3 tot 4%. Hij had trouwens gelijk met zijn waarschuwing, al geloofde in 1996 nie­mand hem. Vier jaar lat­er crashte de Nas­daq en hoe dazt is ver­lopen leest u verder in ons artikel Beurs­geschiede­nis: Hypes, crash­es, waanzin: deel 5

Om te weten wat Alan Greenspan écht denkt, zullen we moeten wacht­en tot zijn pen­sioner­ing in jan­u­ari ek. Daar­na zal hij vri­juit kun­nen spreken en open­har­tig alles neer­schri­jven in zijn memoires. 

Wat we nu al weten is o.a. dat Greenspan een fer­vente voor­stander is van het goud als inter­na­tionale stan­daard. Vol­gens hem is dat het enige wapen tegen inflatie, omdat de enige veilige manier is om waarde uit te drukken en op te slaan. In tij­den van dreig­ing voor de sta­biliteit van de economie is goud de enige veilige haven en dat merken we ook tij­dens en na een beurscrash: wie het kan, zet zijn geld om in goud en zal achter­af zijn bez­it bij­na ongeschon­den zien.

En dat Greenspan vreest voor economis­che prob­le­men blijkt duidelijk uit een reeks toe­sprak­en bij ver­schil­lende gele­gen­heden en op ver­schil­lende plaat­sen in de VS. 

Hij waarschuwt (op zijn eigen gere­serveerde manier) voor 8 gevaren voor de VS-economie en per uit­brei­d­ing voor de werelde­conomie. Over vele van deze pun­ten had­den Guy Boscart en onder­getek­ende het al op deze web­site, o.a. in het artikel Beurs­geschiede­nis: Hypes, crash­es, waanzin: deel 6 en slot.

We citeren in verko­rte vorm wat Greenspan over deze pun­ten zei en voe­gen er onze com­men­taar aan toe.

1. Het gevaar van derivat­en

Con­gress, okto­ber 1998: ‘LTCM was niet de enige fout en er zullen er nog hel veel komen, al weet ik niet wan­neer en waar.’

Over de LTCM-ctat­strofe had­den we het al in het artikel Hef­boom­fond­sen: nieuwe hype? Hier­bij werd aange­toond, dat (over­dreven) grote posi­ties in derivat­en een acu­ut gevaar inhouden. LTCM had meer dan 1.200 mil­jard dol­lar ver­lies in deze posi­ties. Zon­der tussenkomst van de Fed (Alan Greenspan, zeg maar) had dit kun­nen lei­den tot een wereld­wi­jde financiële ineen­stort­ing! Ver­liezen door derivaten­posi­ties lagen ook ten grond­slag van het overkop gaan van de onderne­min­gen Orange Coun­ty, Bar­ings Bank en Enron. 

De derivaten­posi­ties in de VS zijn inmid­dels aangedikt van 70.000 mil­jard dol­lar in 1998 tot 370.000 mil­jard dol­lar nu. Greenspan verwacht hon­der­den fail­lisse­menten wegens pech met derivaten… 

2. De mogelijke dal­ing van de onderliggende waarde van investeringen

Fed-sym­po­sium in Kansas City, augus­tus 2005: ‘Al te dik­wi­jls beschouwen par­ti­c­ulieren de mark­t­waarde van hun aan­de­len, oblig­aties en wonin­gen als struc­tureel en per­ma­nent. Nochtans is dit niet zo en kan de onderliggende waarde heel snel wegsmelten.’

Wat Greenspan wil zeggen, is dat door de gemid­delde con­sulent de cyclis­che struc­tu­ur van de mark­ten over het hoofd wordt gezien. Nu is er een peri­ode van lage rente en dus een ver­hoogde koop­kracht. Als die trend keert zal het pijn­lijk zijn voor al diege­nen die hun geld investeer­den in effecten of in een woning.

3. De won­ing­bubbel

Fed-sym­po­sium in Kansas City, augus­tus 2005: ‘Onver­mi­jdelijk zal de boom in de won­ing­sec­tor ophouden. De huizen­pri­jzen zullen dalen wegens de ver­min­derde belang­stelling en wie zijn won­ing wil verkopen zal merken dat de waarde ervan niet overeen­stemt met zijn verwachtin­gen.’

Over­we­gende dat niets eeuwig voort­du­urt, is het logisch te stellen dat de huidi­ge expan­sie in de won­ing­bouw en –aankoop zal ophouden. Een van de oorza­k­en moeten we zoeken in de rentev­er­hogin­gen, die de Fed aan het door­vo­eren is. Op dit ogen­blik zijn de hypothe­caire lenin­gen in de States goed­koop, onbeperkt in de tijd en kan de volledi­ge waarde ontleend wor­den, zon­der dat de ontlen­er bewi­jsstukken van zijn inkomen moet voor­leggen. Wan­neer voor de hypotheek­maatschap­pi­jen het geld duur­der wordt, zullen er beperkin­gen komen: duur­dere afbe­talin­gen, herzien­bare rente enz. 

Hier­door zal een aan­tal wonin­gen onverkocht bli­jven, wat zal lei­den tot een ineen­stort­ing van de pri­jzen. Hier­door kan de groot­ste groeimo­tor van de VS-economie gaan sput­teren, zoni­et stilvallen. 

4. De cri­sis in de sociale zekerheid

Senaat van de VS, april 2005: ‘Ik ben bang dat we de laat­ste jaren al meer toegevin­gen hebben gedaan in de richt­ing van de baby­boom­gen­er­atie dan onze economie kan dra­gen.’

In 2004 bedroeg het fed­erale bud­get­taire teko­rt van de VS 11.000 mil­jard dol­lar, dat is meer dan het bru­to nationale prod­uct. Het is evi­dent, dat Greenspan zich afvraagt hoe de vele duizen­den baby­boomers gaan betaald wor­den, eens ze pen­sio­en­gerechtigd zijn. End at ogen­blik staat eigen­lijk voor de deur…

Economen hebben berek­end, dat de huidi­ge verbin­tenis­sen voor sociale zek­er­heid de
40.000 mil­jard dol­lar al overtr­e­f­fen. Op dit moment is het enige wat de over­heid van de VS kan doen, zor­gen dat er meer geld is. Maar dat ver­wekt mon­e­taire inflatie, m.a.w. dal­ing van de waarde van de US dollar.

5. De slink­ende olievoorraad

Wash­ing­ton, okto­ber 2004: ‘Het gevaar neemt toe, dat de olievoor­raden en de raf­fi­nage­ca­paciteit voor­w­erp uit­mak­en van geopoli­tieke tegenkanti­n­gen.’

Met het oog op de immer sti­j­gende oliedorst van de VS, India en vooral Chi­na lijkt het ogen­blik niet ver in de toekomst, dat we zullen moeten vast­stellen dat we sti­laan door de olievoor­raden heen aan het komen zijn. Dat hier­door de pri­jzen de hoogte zullen inschi­eten, daar­bij moeten we geen tekeninget­je mak­en. Daaren­boven liggen de meeste olievoor­raden in strate­gisch del­i­cate regio’s, denk maar aan het Mid­den Oost­en en de voor­ma­lige Sovjetunie. 

Een streep door de Amerikaanse reken­ing is de besliss­ing van ver­schil­lende oliepro­duc­erende lan­den, zoals Iran, Rus­land en Venezuela om vanaf 2006 hun olie te verkopen in euro’s. Dat zal zijn negatieve impact op de $ niet missen.

6. Het fed­erale bud­get­taire deficit

US House of Rep­re­sen­ta­tives, juli 2005: ‘Grote bud­get­taire teko­rten lei­den tot sti­j­gende intrestvoeten en groeiende inter­esten te betal­en, waar­door de komende jaren het deficit alleen maar kan sti­j­gen. Als we deze trend niet kun­nen omk­eren, dan zullen deze deficits de economie doen stil­vallen of erg­er.’

Noteer dat Greenspan in het laat­ste zin­net­je ondubbelzin­nig op een groot gevaar wijst. En dat hij dit doet, is nodig. De nationale schuld van de VS is nu al hoger dan 8.117 mil­jard dol­lar, wat neerkomt o ca 27.000 dol­lar voor elke Amerikaanse burg­er. Wan­neer de niet gefi­nancierde ver­plichtin­gen voor sociale zek­er­heid erbij wordt geteld, draagt iedere Amerikaan een schuld van 147.000 dol­lar. Begin daar eens aan om dat weg te werken… 

Greenspan zegt ook, dat de over­heid ver­plicht zal zijn de belastin­gen fors te ver­hogen om het teko­rt weg te werken. Dit zal als resul­taat hebben, dat de koop­kracht wordt aangetast.

7. De sti­j­gende langetermijnrente

Duit­s­land, novem­ber 2004: ‘Het fed­erale bud­get­taire deficit vormt een bedreig­ing op relatief korte ter­mi­jn. De langeter­mi­jn­rente reflecteert het even­wicht tussen de huidi­ge vraag naar en het ver­strekken van kredi­eten nu en vooral op lan­gere ter­mi­jn. Als de investeerders de indruk kri­j­gen dat het Con­gress niet de nodi­ge maa­trege­len neemt om de langeter­mi­jn­rente bin­nen de perken te houden, dan zal de wil om te investeren afne­men.’

De Fed houdt zich bezig met de rente op korte ter­mi­jn, maar het is in de eerste plaats de oblig­atiemarkt die in grote mate de langeter­mi­jn­rente bepaalt en die ook nodig heeft en dus in de hoogte wil zien gaan. Als dat gebeurt, kri­j­gen de bedri­jf­swin­sten een knauw en zal de hypothe­caire rentes gaan stijgen. 

En Greenspan voegde aan zijn speech in Duit­s­land nog een niet mis te ver­staan zin­net­je toe: ‘Dat de inter­estvoeten zullen sti­j­gen is nu al zo lang en op zoveel plaat­sen aangekondigd, dat je echt je geld wilt ver­liezen als je nog niet de nodi­ge de nodi­ge maa­trege­len getrof­fen hebt met betrekking tot uw posi­ties.’