HYPERINFLATIE IN 2009?

De con­sen­sus is dat we ons in 2009 vooral zor­gen moeten mak­en over aan­houdende deflatie. Is het (hyper-)inflatie sce­nario daarmee voor­goed van de baan? Naar mijn mening niet.

HYPER­IN­FLATIE IN 2009?

Wikipedia omschri­jft hyper­in­flatie als vol­gt: ​“Hyper­in­flatie kan ontstaan wan­neer de cen­trale bank van een land grote hoeveel­he­den geld creëert die niet in ver­houd­ing staan tot de daad­w­erke­lijke economis­che groei van het betr­e­f­fende land. De over­heid van een land kan besluiten tot het creëren (“bij­drukken”) van geld om bijvoor­beeld schulden af te lossen of om de salaris­sen van ambtenaren te kun­nen betal­en. Andere mogelijke oorza­k­en van hyper­in­flatie zijn bijvoor­beeld spec­u­latie en het weg­vallen van vertrouwen in een munt.”

Geld­cre­atie en reserves
Het is duidelijk dat er in West­erse wereld (en daar­buiten) afgelopen jaar grote hoeveel­he­den geld zijn gecreëerd in de hoop daarmee de bevroren kredi­et­mark­ten te ont­dooien en een negatieve uitwerk­ing op de economie te voorkomen. Veel heeft dat echter niet geholpen: vooral­snog lijkt al dat gecreëerde geld voor­namelijk twee havens te hebben gevon­den: de oblig­atiemarkt en reserves van banken bij de cen­trale bank. Dat de oblig­atiemarkt een nieuw ponzi-stelsel is, heb ik in een voor­gaand artikel al eens betoogd en het lijkt me niet waarschi­jn­lijk dat staatspa­pi­er in 2009 dezelfde veilige haven zal blijken die ze in 2008 was. De enorme reserves die momenteel bij de cen­trale banken wor­den aange­houden door banken (zie bijvoor­beeld Fed) zijn tevens niet houd­baar: uitein­delijk zullen ook deze reserves zich een weg banen (mid­dels kredi­etver­len­ing en investerin­gen) naar de reële economie. Zek­er gezien de steeds luider wor­den kri­tiek op het achter­wege bli­jven van kredi­etver­len­ing van (staats-)banken.

Het is dan ook een kwest­ie van tijd voor­dat een ​‘berg geld’ weer richt­ing de finan­ciële mark­ten en de economie zal begin­nen te stromen. De ​‘mil­lion dol­lar ques­tion’ is dan natu­urlijk welke assets en pro­ducten daar in eerste instantie van zullen profiteren. 

Hyper­in­flatie
Als we de geschiede­nis als lei­draad nemen dan is hyper­in­flatie in ieder geval als moegelijk ver­volg niet uit te sluiten. In tegen­stelling tot de pop­u­laire aan­name, namelijk dat hyper­in­flatie vol­gt op een peri­ode van accel­er­atie van inflatie, toont de geschiede­nis ons dat hyper­in­flatie door­gaans vol­gt op een peri­ode van deflatie. Hyper­in­flatie komt namelijk tot stand door­dat de bevolk­ing in rap tem­po het vertrouwen ver­li­est in het geldsys­teem en daarom en masse en direct cash omzet naar harde bezit­tin­gen. In tegen­stelling tot defla­toire peri­odes waarin ​“Cash King” is (immers je kunt maar het beste cash hebben omdat alles mor­gen toch goed­kop­er zal zijn), is in (hyper-) infla­toire peri­odes ​“Cash Trash”. Immers, waarom zou je cash aan­houden als alles mor­gen vele malen duur­der is, je kunt dan veel beter van­daag al kopen wat je vol­gende maand pas nodig hebt.

Hoe de bevolk­ing het vertrouwen in de eigen munteen­heid ver­li­est? Dan kan op legio manieren. Zo kan bijvoor­beeld de idee ontstaan dat de over­heid teveel (poten­tiële) schuld heeft opge­bouwd en niet meer aan haar ver­plichtin­gen zal kun­nen vol­doen (zie bijvoor­beeld deze video dat dit voor de VS geen onre­al­is­tisch sce­nario is). Of dat het pub­liek zich ein­delijk realiseert dat de cen­trale banken moed­willig de val­u­ta van het land aan het ​‘debasen’ is. Ook kan het prob­leem ontstaan bij goed­eren die als essen­tieel wor­den beschouwd en waarin een teko­rt ontstaat. Geld stroomt in die gevallen van nature reeds snel naar die pro­ducten, maar zek­er wan­neer er over­tol­lig en nieuw gecreëerd geld aan­wezig is, kan een pri­js­bubbel in die pro­ducten zeer snel gecreëerd worden. 

Het is duidelijk dat een van de groot­ste prob­le­men in de finan­ciële wereld op dit moment schuld is: er is de afgelopen decen­nia sim­pel­weg teveel van aange­gaan. Dat prob­leem kent twee oplossin­gen: 1) de schulden wor­den ver­sneld terug­be­taald (met een defla­toire reac­tie tot gevolg, zoals we die in 2008 hebben gezien) of 2) die schulden wor­den afbe­taald met geld wat stukken min­der is waard gewor­den (-hyper-inflatie). Wie maakt zich nog druk om een paar hon­derd duizend euro schuld als dat tevens de pri­js is die je voor een din­er moet neer­leggen (zie Zim­bab­we voor een extreem voor­beeld). Het is dan ook niet irreëel om hyper­in­flatie als een oploss­ing voor de huidi­ge schulden­prob­lematiek te zien. Het nadeel is vanzelf­sprek­end wel dat de uitlen­ers (c.q. de eigenaren van die schuld) het kind van de reken­ing zijn.

De Grote Depressie
De vergelijk­ing tussen de Grote Depressie in de jaren der­tig in Ameri­ka en de huidi­ge finan­ciële cri­sis wordt steeds vak­er getrokken. Ik denk ook dat daar de angst voor het deflatiespook van­daan komt: immers in de der­tiger jaren was die uitkomst evi­dent. Wat we echter niet moeten ver­geten dat is dat er toen sprake was van een vol­strekt ander mon­e­tair sys­teem dan nu. Immers, in de jaren der­tig bevond Ameri­ka zich op de goud­stan­daard. Het geld in omloop kon in een vaste ver­houd­ing omgewis­seld wor­den in goud. Dat zorgde ervoor dat geld niet sim­pel­weg bijge­drukt kon wor­den. Inflatie was in de jaren der­tig daarom sim­pel­weg geen optie en kon het prob­leem alleen opgelost wor­den door de zeer pijn­lijke weg van de deflatie te bewan­de­len (voor de schuldenaren voor de duidelijkheid, niet noodza­ke­lijk­er­wi­js voor de uitlen­ers van kapitaal). 

Momenteel is er echter geen enkel land ter wereld dat nog op de goud­stan­daard zit. Geen enkele wereld­va­l­u­ta is nog (volledig) gedekt door goud en daarmee kun­nen er onbeperk­te hoeveel­he­den van wor­den bijge­drukt. Ben Bernanke gaf in 2002 al aan dat mocht deflatie ooit een serieus prob­leem vor­men, de cen­trale bank de lessen van 1930 heeft geleerd en dit keer net zo lang geld zou bij­drukken tot­dat die een deflaties­pi­raal door­bro­ken zou wor­den (zie hier). Dat leverde Bernanke de bij­naam ​‘Heli­copter Ben’ op, indi­en noodza­ke­lijk zou hij immers bereid zijn dol­lars uit heli­copters te drop­pen om sti­j­gende pri­jzen te bevorderen. Bernanke lijkt zich tot dusver aan zijn woord te houden (zie bijvoor­beeld deze video).

Er zijn ver­schil­lende com­men­ta­toren die ik hoog heb zit­ten en ‑tegen de heersende opinie van een voort­durende deflatie in- waarschuwen voor (hyper-)inflatie. Een paar voorbeelden:

Jim Rogers: dit wordt een infla­toire ​‘holo­caust’ (video)
Marc Faber: Short oblig­aties & koop hard assets (video)
Peter Schiff: gloomy 2009 (video)

Con­clusie
In een peri­ode van deflatie kun je maar het beste over veel liq­uiditeit­en beschikken. In peri­odes van (hyper-) inflatie ben je als beleg­ger met harde bezit­tin­gen het beste af. Ik bemerk dat gegeven de koers­dalin­gen van 2008, vele beleg­gers momenteel op het pad zit­ten om toch vooral liq­uiditeit­en aan te houden. Dat zou wel eens zeer pijn­lijk kun­nen uit­pakken wan­neer de deflatie van 2008 omslaat in hyper­in­flatie ten gevolge van de gigan­tis­che mon­e­taire injec­ties die we hebben gezien (en nog zullen zien). De beste indi­ca­toren om te vol­gen hoe dit deflatie/​hyperinflatie debat zal uit­pakken zijn goud en agri-grond­stof­fen. Goud omdat het de inflatiehedge bij uit­stek is en agri omdat hyper­in­flatie door­gaans start in essen­tiële goed­eren. Ik zet voor 2009 daarom in op sub­stan­tiële allo­caties in goud en agri-grond­stof­fen, naast hausse­posi­ties in olie en short posi­ties in staatspa­pi­er. Suc­ces met uw beleggingen!

Addi­tionele bronnen
Gere­la­teerd en zeer de moeite waard:
* The Mon­ey Mas­ters (video)
* Zeit­geist The Movie (video)
* Zeit­geist Adden­dum (video)
* Mon­ey as Debt (video)
* The Crea­ture from Jekyll Island (video)