HET KWARTAAL VAN DE WAARHEID

Na de enorme ral­ly sinds maart wor­den de beurzen de laat­ste weken heen en weer ges­lingerd tussen opti­misme en vrees. Enerz­i­jds is er de verwacht­ing dat de bedri­jf­s­re­sul­tat­en over het zojuist afgelopen derde kwartaal het ingezette her­s­tel zullen beves­ti­gen. Anal­is­ten hebben de win­stverwachtin­gen naar boven bijgesteld en zijn posi­tiev­er dan ze de afgelopen twee jaar ooit geweest zijn.

Anderz­i­jds is er de vrees voor een economis­che terug­val. Tot voor kort liepen de macro-economis­che cijfers par­al­lel aan de bedri­jf­s­re­sul­tat­en maar sinds enkele weken is het momen­tum weg uit de stroom van mee­val­lende macro economis­che cijfers. Zo bleven de cijfers van de inkoop­man­agers achter bij de mark­tverwachtin­gen en loopt de werk­loosheid in de VS nog steeds op. De vorige recessie – van begin deze eeuw na de inter­net crash – was het gevolg van over­dadi­ge investerin­gen door het bedri­jf­sleven. De con­sument bleef wel kopen en de over­hei­ds­fi­nan­ciën waren in gezonde staat. De huidi­ge recessie is daar­ente­gen eerder het gevolg van een geschrokken con­sument die zijn hand op de knip houdt en een in deplorabele staat verk­erende over­hei­ds­fi­nan­ciën. Voor het her­s­tel van de economie zijn alle ogen juist gericht op het nog relatief gezonde – voor zover het niet de zwaar getrof­fen banken en verzek­er­aars betre­ft – bedrijfsleven.

Van het bedri­jf­sleven moet het dus gaan komen. Lat­en we ons daarom richt­en op het her­s­tel van de win­st­gevend­heid. Uitein­delijk zullen de bedri­jf­s­re­sul­tat­en de komende maan­den de koersen richt­ing gaan geven. Het bedri­jf­sleven – banken en verzek­er­aars uit­ge­zon­derd – is na alle saner­in­gen in blak­ende vorm en beschikt over de groot­ste liq­uiditeit­sposi­tie sinds de jaren ​’50. Het bedri­jf­sleven staat er zodoende beter voor dan vee­lal wordt veron­der­steld. De vraag luidt echter of de bedri­jven deze ruime kas­posi­tie ook gaan aan­wen­den. Scep­ti­ci ten aanzien van de houd­baarheid van de huidi­ge ral­ly mogen graag de win­stverwacht­ing in de markt voor 2010 ridi­culis­eren. Voor vol­gend jaar tax­eert men een winst van de 500 leden uit de Stan­dard & Poor 500 van 75 dol­lar. Dat is maar lief­st 36 % meer dan de con­sen­susverwacht­ing voor 2009. Het lijkt op het eerste gezicht een nage­noeg onhaal­bare opdracht voor het beursgeno­teerde bedri­jf­sleven om een dergelijke win­st­gevend­heid te realiseren.

Maar de S & P 500 heeft sinds begin 2008 een aanzien­lijke gedaan­tev­er­wis­sel­ing onder­gaan. Inmid­dels zijn veel bedri­jven die er toen deel van uit­maak­ten verd­we­nen. En dat waren niet bepaald de meest win­st­gevende bedri­jven. De nieuwkomers daar­ente­gen hebben meer poten­tie. Zo berek­ende de bank JP Mor­gan dat de huidi­ge S & P 500-leden in 2008 col­lec­tief een oper­a­tionele winst realiseer­den van 69 dol­lar. Aan­merke­lijk meer dan de 62 dol­lar die de toen­ma­lige leden realiseer­den. Zo bezien bedraagt de con­sen­sus verwacht­ing over 2010 maar een sti­jging van 9 %. Veel min­der spec­tac­u­lair dan aan­vanke­lijk gedacht. En bedenk daar­bij dat in 2008 de win­st­gevend­heid in het laat­ste kwartaal volledig instortte. Onder­tussen heeft het bedri­jf­sleven op grote schaal gebruik gemaakt van de flink gedaalde rente en meer dan 700 mil­jard dol­lar uit de markt gehaald mid­dels nieuwe emissies van bedri­jf­soblig­aties. Met andere woor­den, het bedri­jf­sleven beschikt over de mid­de­len om te investeren en nieuw per­son­eel in te huren zodra zij daar­toe de mogelijkhe­den zien. Daar­naast lijkt het er sterk op dat bedri­jven in hun ijver om in de kosten te sni­j­den te ver zijn gegaan. Het droeg bij aan het win­s­ther­s­tel maar was waarschi­jn­lijk op een te pes­simistis­che toekom­stverwacht­ing gebaseerd. Een her­s­tel van de bedri­jf­s­in­vesterin­gen ligt daarom in de lijn der verwachtingen.

Het her­s­tel moet dus komen van het bedri­jf­sleven. De over­heid zit reeds diep in de schulden en de con­sument heeft er nog niet vol­doende vertrouwen in om weer op oude voet te gaan uit­geven. En het bedri­jf­sleven is in een goede con­di­tie. Dat wil echter nog niet zeggen dat deze goede con­di­tie een vol­doende basis is voor een verder her­s­tel van de economie. De bedri­jf­s­re­sul­tat­en over het zojuist afgelopen derde kwartaal zullen echter meer duidelijk mak­en. En de resul­tat­en over het vierde kwartaal zullen zek­er gaan mee­vallen daar de vergelijk­ing met het 4^e kwartaal van 2008 in alle gevallen in het voordeel van dit jaar zullen gaan uit­vallen. De vas­trentende mark­ten zijn inmid­dels weer terug op het niveau van vorig jaar zomer. De aan­de­len­mark­ten hebben nog een stuk te gaan. De komende derde kwartaal­ci­jfers zullen meer duidelijk mak­en maar de weg van de min­ste weer­stand is naar boven.

Jan-willem Nijkamp
voor US Markets