HET DRAMA OOST EUROPA
Oost Europese economieën zitten in een schuldencrisis die zomaar kan overslaan naar West Europa.
Ambrose Evans-Pritchard kopte vandaag in :The Telegraph “Failure to save East Europe will lead to worldwide meltdown”. In dit artikel een samenvatting van zijn bevindingen.
De minister van financiën van Oostenrijk, Josef Pröll, heeft afgelopen week een reddingspakket van zo’n €150 miljard proberen te bewerkstelligen om de ex-Sovjet landen van de ondergang te redden. Hij moest ook wel: Oostenrijkse banken hebben ruim €230 miljard aan die regio geleend, ongeveer 70% van het bruto nationaal product van het land. Wanneer 10% van die schulden niet terugbetaald kunnen worden dan kan dat zomaar leiden tot de ineenstorting van de Oostenrijkse financiële sector, aldus de Weense Der Standard.
Helaas staat dat ook te gebeuren. De Europese Bank voor Reconstructie en Ontwikkeling (EBRD) schat in dat slechte schulden zullen oplopen tot tien, wellicht zelfs twintig procent. De kranten in Wenen speculeren dan ook dat Bank Austria en haar Italiaanse eigenaar Unicredit een ‘monetair Stalingrad’ in het Oosten te wachten staat.
Morgan Stanley’s Stephen Jen schat dat Oost Europa ongeveer $1700 miljard van het buitenland heeft geleend, waarvan het merendeel leningen met korte looptijden betreft. Dit jaar zal Oost Europa $400 miljard aan schulden moeten doorrollen, ongeveer een derde van het bruto nationaal product van de regio. Dat lijkt onmogelijk nu de kredietmarkten nog steeds op slot zitten.
Rusland heeft problemen om haar $500 miljard aan dollarschulden af te betalen en is al ruim 35% van haar buitenlandse deviezenreserves kwijt sinds augustus in een poging de roebel te verdedigen. In Polen zijn 60% van de hypotheken gedenomineerd in Zwitserse francs. De zloty is zojuist gehalveerd ten opzichte van de franc. Hongarije, de Balkan, de Baltische staten en de Ukraïne zitten in een soortgelijk schuitje. Het lijkt op het Amerikaanse subprime debacle. Er is echter een cruciaal verschil: Europese banken worden op beide gebieden geraakt, de Amerikaanse banken alleen op het thuisfront.
Bijna alle leningen van Oost Europa zijn verschuldigd aan West Europa. Vooral aan Oostenrijkse, Zweedse, Griekse en Belgische banken. Europese banken zijn goed voor 74% van de totale $4900 miljard portefeuille van leningen aan emerging markets. Volgens het IMF hebben zij vijf keer meer exposure dan Amerikaanse of Japanse banken en zijn bovendien 50% meer geleveraged. Spanje zit tot over de oren in Latijns Amerika. Engeland en Zwitserland in Azië.
De hoeveelheid geld die nodig is om deze banken uit het slop te trekken gaat zelfs het IMF te boven. Het IMF heeft immers al reddingspoging gedaan in Hongarije, de Ukraïne, Letland, IJsland en Pakistan en haar $200 miljard aan reserves verdwijnt als sneeuw voor de zon. We komen dichtbij het punt waarop het IMF geld voor de wereld zal moeten gaan bijdrukken in de vorm van Special Drawing Rights.
Lars Christensen van Danske Bank: “Deze crisis is veel erger dan de Aziëcrisis van 1998. Er zijn verschillende ongelukken te verwachten in de regio, maar de Europese Unie heeft geen raamwerk om daarmee om te gaan. De dag dat ze besluiten om een van deze landen om te laten vallen, zal het beginpunt markeren van een grote crisis waardoor de rest van de EU zal worden besmet”.
West Europa ligt er zelf ook niet bepaald florissant bij. De contractie in Duitsland bedroeg in het vierde kwartaal 8.4% op jaarbasis en volgens Deutsche Bank zal de economie voor het eind van dit jaar met 9% inkrimpen. De implicaties zijn voor de hand liggend: Berlijn gaat de PIGS (Portugal, Ierland, Griekenland en Spanje) niet redden en ook Oostenrijk heeft in dat opzicht weinig te verwachten. Dit natuurlijk nog afgezien van het feit dat de EU tot nu toe effectiever is gebleken in vergaderen dan in het ondernemen van actie.
Tel daarbij op dat ook Engeland en de Verenigde Staten in zeer zwaar weer verkeren en het is moeilijk om te zien wie zich als ‘reddende engel’ zal opwerpen. Vooralsnog lijkt het credo: ‘Ieder voor zich en God voor ons allen’.
Hoe het ook zij, helaas genoeg om je als belegger (en burger) druk over te maken. Een antwoord op de vraag hoe je hiertegen te beschermen is niet eenvoudig te geven. Naar mijn mening blijven edele metalen (fysiek goud & zilver) de beste optie om je vermogen in deze roerige tijden in stand te houden. De lessen van onze grootouderszijn in dit verband ook het herhalen waard. Een ding is echter zeker: er zal een groot beroep gedaan moeten worden op de (financiële) creativiteit van de wereld om deze situatie niet in de geschiedenisboekjes te doen belanden als de Grote Depressie van 2008 – ….. Of dat gaat lukken zal helaas de tijd moeten uitwijzen. Zoals de Engelsen zeggen: ‘Hope for the best but prepare for the worst’.