ECB verlamd door besluit van het Bundesverfassungsgericht (BVG), het hoogste Duitse rechtscollege in Karlsruhe, met dreiging van deflatie”, zo stond er te lezen in Der Spiegel, met als ondertitel “deze keiharde uitspraak markeert een serieuze escalatie van de eurozone crisis die er toe kan leiden dat Duitsland zich uit de eurozone zal terugtrekken”.
Een uitspraak die uiteraard ook internationaal de nodige aandacht trok w.o. in de Britse Telegraph in een artikel van de hand van internationaal hoofdredacteur Ambrose Evans-Pritchard. Hij zei er het volgende van:
Hoewel de verwachting luidde dat de BVG een keer met een duidelijke uitspraak zou komen, was het vooral de lading die de internationale financiële wereld versteld deed staan. Het Hof liet hiermee uitkomen dat Draghi’s toespraak met de woorden ‘whatever it takes’ in juli 2012 niet meer bevatten dan de boodschap van een keizer zonder kleren. Het Hof sprak zich ook uit over de interpretatie van het Hof van Justitie van de Europese Unie die juist in tegenspraak is met die van de BVG als zou het OMT besluit verenigbaar zijn met Duitsland’s primaire wetgeving. Deze interpretatie is natuurlijk louter gebaseerd op het feit dat het Europese Hof juist niet kan erkennen dat de keizer de facto in z’n blootje staat. Nu het Duitse Hof zich niets gelegen liet liggen aan de opvattingen van het Europese Hof kan dat niet anders leiden dan tot afbraak van de Draghi’s blufpoker verzekering tegen nieuwe onrust binnen de eurozone.
Dit voor zover het artikel in de Telegraph.
Stel dat nu OMT bazooka niet langer in stelling kan worden gebracht dan zou dat niet gelden voor een mogelijke LTRO (Long Term Refinancing Operation), waarbij de centrale bank rekent op de grote banken die dan als ‘lender of last resort’ zouden kunnen optreden in geval staten zoals rond de Middellandse Zee uit hun benarde positie gered zouden moeten worden.
De ECB kan in dat geval wel weer die banken tegemoet komen maar het verhaal blijft natuurlijk net zo lang als het breed is en zal blijken al helemaal niet toereikend te zijn. De meeste banken verkeren zelf nog steeds in de gevarenzone en bijgevolg wordt er weinig geleend. Hier schuilt dan ook het deflatiegevaar. Hoe dan ook, met de uitspraak van het Duitse Hof verbleekt Draghi’s verzekeringspolis. Bovendien als nationale rechtscolleges precederen boven een federaal hof of een federale grondwet dan legt dat nog een andere Europese zwakte bloot! Je kunt nu alleen maar hopen dat de situatie in de zuidelijke periferie niet opnieuw uit de hand loopt.
Immers, indien de ECB haar huidige “soepele” beleid van het opkopen van obligaties van ledenstaten niet ten uitvoer kan leggen en Draghi zijn toezegging ‘whatever it takes’ moet intrekken, dreigt het euro kaartenhuis alsnog in elkaar te kukelen. Dit besluit kan niet anders worden uitgelegd dan als een regelrechte streep door het crisismanagement van de ECB. Het Hof baseert zich op de Duitse grondwet die limieten stelt aan de strategie van de ECB om de eurocrisis te bestrijden, zich toespitsend op de Outright Monetary Transactions (OMT). Zonder de goedkeuring van Duitsland om het huidige ECB beleid te blijven onderschrijven, komt de operationele politiek van de ECB min of meer in het luchtledige te hangen.
Tot in de hoogste regionen in Duitsland wordt het voor onwaarschijnlijk gehouden dat het rechtstreeks opkopen van staatsobligaties nog enige toekomst heeft. Dus als nieuwe injecties uitblijven om de economie met name in de zuidelijke staten Italië en Spanje nieuw leven te moeten inblazen, dreigt ook het deflatie scenario levensgroot te worden.
De BVG stelt dat er voldoende grond is voor de conclusie dat het zgn. back-stop plan van de ECB – bekend als OMT – niet alleen in strijd is met het mandaat van de ECB maar ook met het verdragsverbod op het monetair financieren van begrotingen. Dit vormde de belangrijkste drijfveer voor Draghi voor zijn ‘whatever it takes’.
Daar hiermee de ECB in feite in het hemd komt te staan, moest eurocommissaris Olli Rehn verklaren dat Draghi niettemin voldoende ammunitie overhoudt om alsnog “de bazooka” in stelling te kunnen houden. Hoe? Dat vertelde hij er niet bij. Hij ging voorbij aan het feit dat deze uitspraak hoe dan ook juist Draghi’s handen bindt. Hij zal waarschijnlijk hebben gedoeld op het LTRO scenario.
Volgens directeur Hans Werner Sinn van het IFO (onderzoeks) instituut kan de Duitse regering deze uitspraak onmogelijk naast zich neerleggen en waarschuwde dat de echte marktreactie zal komen op het moment dat men zich realiseert dat het Duitse standpunt zich aan de uitspraak van het Hof zal conformeren. Natuurlijk kan de ECB aan deze uitspraak voorbij gaan maar zonder de medewerking van de Bundesbank zou dat allerminst realistisch zijn. De eurocrisis zou hoe dan ook een nieuwe dimensie krijgen, zodra het vertrouwen er uit wegloopt.
Mijn inschatting is dat er voorafgaand hieraan nog wel naar uitwegen zal worden gezocht om het tij van oplopende rentes te keren, zoals dat ook in de V.S. al sinds 2009 gaande is maar slechts tot uitstel van executie zal leiden. Immers, een door schulden doordrenkt en uitgewoond monetair systeem is noch door ‘tapering’ noch door ‘non-tapering’ te redden.
Bundesbank president Jens Weidmann liet weten dat “de ECB haar eigen mandaat conform de Akkoorden van Maastricht (1990) met voeten had getreden en geen volmacht had om vast te houden aan de huidige samenstelling van de monetaire unie noch om staten in crisissfeer te redden”. Wel dient hieraan te worden toegevoegd dat het Hof in 2011 goedkeuring gaf aan de oorspronkelijke EMU (Europese Monetaire Unie) bail-outs maar tegelijk uitsloot dat de begrotingsautoriteit van de Bundestag (parlement) niet kan worden overgedragen aan enig supra-nationaal gezag, daarmee elke hoop op een EMU schuldengemeenschap de grond inborend. Als het al zover zou komen, zal volgens de voorzitter van de BVG eerst de Duitse grondwet moeten worden herschreven en dat vereist een referendum. De uitslag hiervan is al bekend: het merendeel der Duitsers zal “tegen” stemmen.
De Bundesbank had reeds in december vorig jaar in een speciaal rapport gewaarschuwd dat het opkopen van staatsschuld de onafhankelijkheid van de ECB wezenlijk aantast. Ook dit druist haarfijn in tegen Draghi’s uitspraak dat OMT juist het meest succesvolle beleid van de laatste tijd was en dat de bank in staat zou zijn om ‘legal documentation’ voor te leggen indien zulks vereist zou zijn. Dit lijkt op een welles/nietes spelletje maar in de wetenschap dat de Duitse regering niet de grondwet naast zich neer kan leggen. De grote vraag is nu hoe heet deze soep zal worden opgediend.
Als nagerecht kwam het volgend bericht ook nog binnen: de OECD (Organisation for Economic Cooperation and Development) kwam op 11 feb. j.l. met de mededeling dat ‘it admits failure to understand the scale of the eurozone crisis’. Nou, deze uitspraak rijmt recht evenredig met hun “knappe” voorspellingen.
Robert Broncel
US Markets
CC. Klaas Knot, DNB president “in de wanhoop” hem ooit een reactie te ontlokken.