In een vernietigend artikel in het gezaghebbende Duitse Handelsblatt vorige week met als titel “Zijn Westerse onruststokers ingehuurd door de KGB” en met de subtitel “Het Westen op het verkeerde pad” werd de kachel aangemaakt met de huidige Westerse opstelling jegens Rusland.
In de eerste plaats werd ingegaan op de ontwikkelingen in Oekraïne, de opstelling van de regering alsmede de media die het opiniespectrum hebben vernauwd tot ‘sniper scope’ met hun roep om verdere sancties tegen Putin. Hieraan werd toegevoegd dat de escalatiepolitiek geen enkel realistisch doel dient en de belangen van de Duitse gemeenschap juist aantast. Gemakshalve werden de belangen van de andere EU staten achterwege gelaten (RB). Er werd een vergelijking gemaakt met 1914 toen figuren als Max Liebermaan, Gerhart Hauptmann, Max Planck, Wilhelm Röntgen e.a. hun medeburgers aanmoedigden om hun buur Frankrijk een flink lesje te leren.
Met betrekking tot de Krim en Oost-Oekrane blijken de Westerse regeringshoofden geen vragen meer te hebben doch slechts antwoorden. Angela Merkel liet zich ontvallen bereid te zijn tot het nemen van strenge maatregelen. Intussen discussieert men binnen het Congres in Washington openlijk over het bewapenen van Oekraïne (geen NAVO lid, RB). Voormalig defensie adviseur (van Poolse afkomst, RB) Zbigniev Brzezinsky adviseerde de Oekraïense burgers zelfs zich voor te bereiden op straatgevechten. Dit klonk uiteraard als muziek in de oren van de Amerikaanse wapenlobby.
Voorts werd de vraag gesteld wie nu eigenlijk het eerst begon. Waren het de Russen die de Krim bezetten of was dat het Westen met haar flirt richting Oekraïne? Wil Rusland haar territorium weer uitbreiden richting West-Europa of de NAVO juist richting Rusland of kwamen beide blokken elkaar “toevallig” in dezelfde deuropening tegen? In antwoord daarop zou Europa elke realistische doelstelling missen. Er werd vooral gewezen op Duitsland’s afhankelijkheid van Russische energie die mogelijkerwijs de stabiliteit in gevaar zou kunnen brengen. Er werd aan toegevoegd dat “we het ons niet kunnen veroorloven om Rusland te bekijken door de ogen van de Amerikaanse Tea Party (ultrarechts, RB). Als economische banden dienen tot wederzijds voordeel dan geldt ook het omgekeerde! Zelfs als zouden we zegevieren wat zou het voordeel zijn om de Russen op hun knieën te brengen?”. Kortom, er is slechts sprake van een verlies-verlies situatie (RB).
Het kon haast niet anders dat ook voormalig burgemeester Willy Brandt van West-Berlijn, later bondskanselier en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede werd aangehaald wiens opstelling de opening vormde tot de latere hereniging van Duitsland.
In zijn tijd werd hij als burgemeester immers geconfronteerd met de bouw van de Berlijnse muur in 1961. Die had hij toen maar te accepteren in de wetenschap dat niets de Sovjets hiervan zou kunnen weerhouden. Brandt kon niet anders dan terugvechten zonder ultimata, blokkades of sancties maar wel door een dialoog te openen en te zorgen dat 700.000 inwoners van West-Berlijn met kerstmis hun verwanten in Oost-Berlijn konden bezoeken (dat was “normaal” niet meer mogelijk). De Duitse buitenlandse politiek in die tijd was juist op verzoening gericht in plaats van op confrontatie. Dit resulteerde erin dat de voormalige Sovjet Unie niets te duchten had van het Westen aangaande binnenlandse aangelegenheden en Moskou moest garanderen dat de mensenrechten en de fundamentele vrijheden zouden worden gerespecteerd. Dat laatste bleek een wassen neus. Dit was in het verleden.
Terug naar het heden. Rusland is hoe je het wendt of keert de grootste olie- en gasproducent ter wereld en tegelijkertijd een ontwikkelingsland met een BBP van niet meer dan ongeveer tweederde van het onze en daarmee minder gevoelig voor sancties dan omgekeerd.
De ontwikkelingen in Oekraïne spelen Putin onverminderd in de kaart, zelfs al zou het oosten van dat land buiten de Russische invloedssfeer raken. Het land hangt als het ware aan Putin’s touwtje waar het op energie aankomt. Oekraïne kan de kosten hiervan niet meer ophoesten en is totaal afhankelijk van het Westen. Er staat nog een bedrag van ca. $3 miljard open en dat zal moeten worden opgehoest door het Westen. Hier lag de crux van de flirt tussen de EU en Oekraïne. Voorts is de export van Oekraïne voor een belangrijk deel afhankelijk van Rusland. Als dat kanaal opdroogt, wie moet er dan bijpassen? U raadt het al. Dit gaat lijken op het vullen van het vat der Danaïden of wel een bodemloze put.
Het zal intussen niemand ontgaan zijn dat de ISIS (Sunni jongelui) een flinke bres in Irak hebben geslagen met het in bezit nemen van de grootste olievelden met een gezamenlijke hoeveelheid van een slordige 140 miljard vaten (4e in grootte na Rusland, Saudi-Arabië, Iran) alsmede een grote stuwdam waarmee een substantieel deel van het noorden onder water kan worden gezet.
Energie speelt ook een cruciale rol in Oekraïne met Europa als mede afhankelijke. Het lijkt er op dat Putin met z’n boycot op voedsel een schot voor de Westerse energieboeg heeft willen geven en daarmee z’n belangrijkste speelkaart nog tegen de borst houdt. Bij een verdere escalatie van sancties kan een energiesanctie niet uitblijven en is er opnieuw een casus belli gecreëerd zoals de geschiedenis van de vorige eeuw in sterke mate door olie werd gedicteerd. Benauwend is verder dat ISIS het niet alleen gemunt heeft op de oliereserves van Irak maar ook op die van Libië en verder de olierijke sub-Sahara. Daarmee een nieuwe dimensie toevoegend aan het nieuwe Oost-West conflict.
In Europa hoeven we ons geen illusie te maken dat ongeacht welke sanctie ook de Krim ooit weer in Oekraïense handen komt. Niet alleen vanwege de Russische etniciteit aldaar maar ook vanwege de veronderstelde grote olie- en gasvondsten in de Zwarte Zee, waarmee Rusland opnieuw enige tientallen jaren verder kan. Om dezelfde reden plant China bakens op de geclaimde Senkaku en Spratley eilanden in de Zuid-Chinese Zee. Amerika krijgt het druk!
Wat dit alles voor goud betekent? Niets, zolang ‘da boyz’ in staat blijken de goud- en olieprijs te blijven drukken! “Handen af van Oekraïne” is intussen een gepasseerd station.
Robert Broncel
voor US Markets