Handen af van Oekraïne (II)

De actu­aliteit m.b.t. de ontwik­kelin­gen in Oekraïne nopen me opnieuw hierop het vizier te richt­en. Hoewel feit­elijk nie­mand direct belang heeft om de relatie met Rus­land aan te scher­pen, gebeurt dat toch. Zojuist werd bek­end dat alle mil­i­taire ban­den met Rus­land wor­den opgeschort, ter­wi­jl een ​‘rapid deploy­ment’ van NAVO zijde nad­er wordt bestudeerd, maar aller belan­grijkst is dat Oekraïne de fac­to half onder het NAVO-schild wordt geplaatst.

Hoewel je hier­mee voorzichtig moet zijn, ligt het voor de hand te veron­der­stellen dat Oekraïne dient als een ​‘decoy’ (aflei­d­ing) van de huidi­ge mon­e­taire prob­le­men waarmee het West­en na de val van Lehman te kam­p­en heeft. Wat dat betre­ft hoeven we ons geen illusie te mak­en dat we door Rus­land en Chi­na nog voor ​“vol” wor­den aangezien. Intussen lijkt het op een aftast­ing van elka­ars stellin­gen. Onze belei­ds­mak­ers menen met het uit­steken van de NAVO para­plu richt­ing Oekraïne op ste­un en begrip van hun onder­da­nen te mogen reke­nen. Mocht op goed moment het mon­e­taire kaarten­huis onder de gigan­tis­che schulden- en derivaten­last bezwijken dan is er hier­mee a.h.w. een soort poli­tiek vangnet onder de geloofwaardigheid van het huidi­ge beleid ges­pan­nen. Ver gezocht? In het verleden heeft menige oorlog(sdreiging) er toe bijge­dra­gen om de geled­eren aaneengeschaard te krijgen.

De geschiede­nis her­haalt zich in die zin dat hieruit door­gaans weinig les wordt getrokken. In een recent artikel in de Engelse Guardian wordt voor­ma­lig Amerikaans ambas­sadeur in Mosk­ou George Ken­nan geciteerd met de woor­den: ​‘There is, let me assure you, noth­ing in nature more ego­cen­tric than embat­tled democ­ra­cy. It soon becomes the vic­tim of its own pro­pa­gan­da. It then tends to attach to its own cause an absolute val­ue which dis­torts its own vision…. Its ene­my becomes the embod­i­ment of all evil, whilst its own side is the cen­tre of all virtue’ (niets werkt meer ego­cen­tisch dan een door prob­le­men geteis­ter­de democ­ra­tie. Deze wordt al snel het slachtof­fer van haar eigen pro­pa­gan­da die er toe neigt de eigen zaak te ver­hef­fen tot een absolute waarde die de eigen visie ver­vormt….. De vijand vormt de belicham­ing van alle kwaad ter­wi­jl het eigen stand­punt het cen­trum van alle deugd dient).

Voorts ver­vol­gde de Guardian dat Wash­ing­ton weet welke del­i­cate issue Oekraïne voor Mosk­ou vormt. De ultra-nation­al­is­ten vocht­en met de nazi’s tegen de Russen en doo­d­den ruim 30.000 Rus­sis­che sol­dat­en en com­mu­nis­ten. Een voor­ma­lig hoge KGB offici­er schreef nog in 1994 dat de ​‘roots’ van de Koude Oor­log waren terug te voeren tot de nauw ver­w­even ste­un met de nation­al­is­tis­che onrust in de Baltische stat­en (begri­jpelijk omdat deze stat­en alsmede het oost­elijk deel van Polen door Stal­in wer­den gean­nex­eerd. Dat was puur een ter­ri­to­ri­ale angst­ma­noeu­vre voortvloeiend uit het verleden (zie Han­den af van Ukraïne).

Bij een betere ver­houd­ing met Rus­land had wellicht ook Oost-Polen kun­nen terugkeren.

Toen Gor­batchov akko­ord ging met de Duitse herenig­ing en een verenigd Duit­s­land daarmee deel zou gaan uit­mak­en van de NAVO, werd hem door de toen­ma­lige Amerikaanse min­is­ter van Buiten­landse Zak­en Bak­er (onder pres­i­dent Rea­gan) verzek­erd dat er geen sprake zou zijn van ook maar ​“een inch” van uit­brei­d­ing van de NAVO juris­dic­tie richt­ing het Oost­en (Polen, Baltische stat­en, Oekraïne, Hon­gar­i­je, Bul­gar­i­je en Roe­menië). Daarop antwo­ordde Gor­batchov: ​“each exten­sion of the NATO zone is unac­cept­able’. Gor­batchov zal zich meer meer dan ver­raden voe­len en kan de ver­acht­ing van zijn landgenoten op z’n con­to bijschrijven.

Intussen heeft Rus­land harde voor­waar­den gesteld om tot een oploss­ing te komen, waar­bij geen duim­breed wordt toegegeven op de annex­atie van de Krim, ter­wi­jl de West­erse mogend­he­den akko­ord zullen moeten gaan met een ver­re­gaande autonomie van de Rus­sisch sprek­ende en op Rus­land georiën­teerde bevolk­ing (ca. ³⁄₅^e deel) in Oekraïne. Voor het huidi­ge bewind in Kiev is dit een onver­teer­baar voors­tel gezien het feit dat zich in het oost­en met ste­den als Charkov en Donet­sk het groot­ste indus­triële com­plex bevin­dt. Het is om deze reden dat Rus­land met een troepen­macht van ca. 40.000 man druk op de ketel houdt en voorne­mens lijkt de Rus­sis­che pop­u­latie een Rus­sisch paspoort te ver­strekken met het per­spec­tief om op bij­s­tand vanu­it Mosk­ou te kun­nen reke­nen ​‘should worse comes to worse’. Rus­land is dus in feite uit op een strikt neu­trale fed­er­atieve sta­tus van Oekraïne om verdere span­nin­gen te neu­tralis­eren. Hier ligt een afgetek­ende casus bel­li.

De Rus­sis­che min­is­ter van Buiten­landse Zak­en Lavrov liet er in dit kad­er geen mis­ver­stand over bestaan dat de recht­en van de Rus­sisch sprek­ende bevolk­ing zullen wor­den verdedigd en daar­toe desnoods ​“passende actie” te nemen, indi­en zulks aan de orde is. Daaren­boven eist Mosk­ou garanties t.a.v. de Rus­sisch sprek­ende bevolk­ing in Transnistrië waar zich eve­neens een afschei­d­ings­be­weg­ing voor­doet van Moldavië.

Pres­i­dent Oba­ma ges­te­und door Europa daar­ente­gen bli­jft aan­drin­gen op terugtrekking van de Rus­sis­che troepen uit de Krim en de grens met Oost-Oekraïne, voorts op de ter­ri­to­ri­ale integriteit van de nationale staat van Oekraïne en de pres­i­dentsverkiez­ing in Oekraïne in mei te onder­s­te­unen. Dit ter­wi­jl Rus­land terecht het huidi­ge régime in Kiev absolu­ut niet erkent noch accepteert en op deze voor­waar­den niet wenst in te gaan.

Van­daar dat over en weer de messen wor­den geslepen, ter­wi­jl de Europese lan­den flink op hun mil­i­taire uit­gaven hebben bezuinigd en de V.S. als het zover komt wellicht opnieuw het voor­touw zullen moeten nemen. Met een mil­i­tair bud­get van ruim $1.000 mil­jard speelt geld in de V.S. vooral­snog geen rol maar voor Rus­land en Chi­na vormt dit intussen indi­en nodig een goede reden om een eind te mak­en aan de reser­ves­ta­tus van de dol­lar. Als grond­stof­fen met olie voorop in yuan en/​of in roebels moeten wor­den ​‘geset­tled’ (Rus­land is en bli­jft de groot­ste grond­stof­fen­pro­du­cent), is de rol van de V.S. met Europa in de slip­stream de fac­to uit­ge­speeld. Immers, de Amerika­nen zullen dan in hoog tem­po hun mon­di­ale mil­i­taire aan­wezigheid in rap tem­po moeten opgeven.

Zoals Bernard Ham­mel­burg in een inter­view met BNR zei, denken de Russen in schaak­ter­men wel 6 zetten vooruit. Met de bek­ende maar toen nog jonge schak­ers Kar­pov en Kas­parov (geen par­tij voor mij) op een zondag­mid­dag in het Gorky­park in Mosk­ou geschaakt te hebben, kwam ik al tot het inzicht dat men daar min­stens 12 zo niet meer zetten vooruit weet te denken.

In de weten­schap dat een en ander kan uit­groeien tot een ver­vaar­lijke spli­jtzwam waarom dan zon­der dat er sprake kan zijn van een win/​win sit­u­atie toch proberen de Russen te bli­jven irriteren? Dat kan toch niet zijn van­wege Poetin’s anti-homo wet­gev­ing die voortvloei­de uit het verkri­j­gen van een bred­er draagvlak onder de Rus­sisch ortho­doxe bevolk­ing? Ook deze bli­jft ook ondanks alle kri­tiek vanu­it het West­en harm­sti­jf overeind. Russen lat­en nu een­maal niet zo gemakke­lijk met zich sollen en hele­maal niet waar het hun ter­ri­to­ri­ale afbak­en­ing betreft!

Robert Bron­cel
Voor US Markets