Op 27 augustus vorig jaar liet de gouverneur van de Amerikaanse centrale bank tijdens een inmiddels berucht geworden speech in het wintersportoord Jackson Hole in Wyoming zich ontvallen een nieuw opkoopprogramma van staatsobligaties te overwegen. Het bleek achteraf een historisch keerpunt op de financi?le markten. De markten waren in de nazomer volledig in de ban van de vrees voor een nieuwe recessie. De vrees voor een dubbele dip had de rente op 10-jaars staatsleningen doen zakken naar 2,35%. De S&P500-index stond nog maar net boven de 1000 punten. Het jaar 2010 dreigde voor aandelenbeleggers op een zware teleurstelling uit te lopen na het spectaculaire herstel van het jaar daarvoor. Gouverneur Bernanke verklaarde het vertrouwen op de beurzen weer te willen herstellen. QE2 was geboren en het resultaat was verbluffend.
Bijna een half jaar later is de aandelenmarkt in de VS gestegen met ruim 26%. Het herstelde vertrouwen op de beurs deed angstige beleggers besluiten hun obligaties weer om te ruilen voor aandelen. Ondanks het grootschalige opkoopprogramma van de centrale bank ter waarde van 600 miljard dollar van staatsobligaties daalden de koersen en steeg de 10-jaars rente naar 3,65%, een stijging van 55%! De prijzen van grondstoffen – gemeten volgens de UBS Commodity Index - stegen met 27%. Het besluit tot het opkopen van staatsobligaties had een totale waardevermeerdering op de beurzen van 3300 miljard dollar tot gevolg. Geen slecht resultaat voor een investering van “slechts” 600 miljard dollar.
Niet minder dan 74 % van de beursgenoteerde bedrijven in de VS rapporteerden resultaten over het afgelopen kwartaal die de toch al hoog gespannen verwachtingen van de analisten hebben overtroffen. Uit de aanzwellende stroom van meevallende macro-economische cijfers blijkt eveneens dat de economie van de VS weer op het goede spoor zit. Sterker nog, de omvang van het BNP is inmiddels het niveau van voor het uitbreken van de crisis gepasseerd. Tot hier heeft de gouverneur van de centrale bank het gelijk aan zijn zijde.
Maar de ongekende ingreep in de financi?le huishouding van de VS was zo’n extreem paardenmiddel dat minder gewenste bijwerkingen niet konden uitblijven. Een gevolg van het monetaire beleid was bijvoorbeeld dat de waarde van de dollar ten opzichte van een mandje van toonaangevende valuta sindsdien met 7% is gedaald. Natuurlijk was dat goed voor de Amerikaanse export en verhoogde het bovendien de druk op de Chinese autoriteiten om eindelijk eens wat aan hun valuta – de yuan – te gaan doen. Maar een ongewenst neveneffect is inmiddels op steeds meer plaatsen in de wereld zichtbaar in de vorm van oplopende inflatie. Men kan immers niet ongestraft zulke hoeveelheden geld in de economie pompen zonder dat daar een toenemende productiviteit tegenover staat.
Tot voor kort was deze stijgende inflatie vooral een ver-van-mijn-bed-show. Landen als China, India en Brazili? moeten mede als gevolg van de enorme stroom westers geld wanhopig op de rem trappen en hebben allen één of meerdere keren de rente verhoogd. Maar de inflatie – veroorzaakt door fors gestegen prijzen van olie, metalen en voedsel – grijpt als een virus om zich heen. Voedselrellen vergezeld van een roep om meer vrijheid legt autoriteiten in de Arabische wereld het vuur na aan de schenen. Het noodzaakt overheden in de opkomende wereld de lonen te verhogen. Het gevolg hiervan is uiteraard dat ook de prijzen van allerhande producten gaan stijgen. Ziedaar de opkomst van het gevreesde inflatiespook op het wereldtoneel.
Het met 2,4 % op jaarbasis gestegen prijspeil is nog steeds niet beangstigend. Maar de toenemende inflatie is niet iets om al te licht mee om te springen. Er dreigt een heel ander economisch klimaat en dat dwingt beleggers wereldwijd een andere beleggingskoers te gaan varen. Een verder stijgende rente is zeker niet uitgesloten. Op de financi?le markten geldt een vuistregel dat een inflatie van meer dan 4 % niet bevorderlijk is voor de beurskoersen. Er is nog niets aan de hand maar beleggers doen er goed aan op hun hoede te blijven.
Jan-willem Nijkamp
Publicist US Markets