FINANCIEEL TERRORISME

Al Capone heeft al eens gezegd dat één accoun­tant met één pen meer kan ste­len dan 100 crim­ine­len tegelijk. In dit geval gaat het om MF Glob­al CEO (Chief Exec­u­tive Offi­cer) en CRO (Chief Risk Offi­cer) Jon S. Corzine. Als voor­ma­lig sen­a­tor bleek hij spin in een web met ten­takels naar Gold­man Sachs, de CFTC (Comod­i­ty Futures Trad­ing Com­mis­sion, de Fed­er­al Reserve Bank of New York en het Witte Huis. Hij liet niet alleen een grote schuld na als gou­verneur van de staat New Jer­sey maar trok ook een spoor van verniel­ing in de futures busi­ness en legde daarmee direct bloot in welk een verziek­te staat het Amerikaanse finan­ciële sys­teem de fac­to is geraakt.

Nieuwe onthullin­gen!
Afgaande op de bericht­gev­ing nadat MF Glob­al op 31 okto­ber j.l. haar fail­lisse­ment had aangevraagd, komt er steeds meer ​‘shit’ naar boven (met excu­us voor deze uit­drukking). Bij het lezen van dit ​“ver­haal” wordt duidelijk waarom een ​“betere” term nauwelijks denkbaar is.

Who is Jon S. Corzine
Corzine is een man met een ​‘record’. Alvorens aan te tre­den als CEO van MF Glob­al, een hier onbek­end futures han­delshuis, zat hij in de direc­tie van Gold­man Sachs, was gou­verneur van de staat New Jer­sey en had nauwe ban­den met Wall Street en het Witte Huis. Bij zijn vertrek als gou­verneur liet hij de staat achter met een schuld van ruim $28 mil­jard, zo meldde mijn zoon woonachtig in New Jer­sey. In arren moede wer­den de belastin­gen ver­hoogd en moest ​“tijdelijk” van het eigen pen­sioen­fonds wor­den geleend om onder meer de pen­sioe­nen te kun­nen betal­en. Begri­jpt u het nog?

Op Corzine’s desk ston­den ​“plaat­jes” van hem met Bill Clin­ton en Oba­ma. Vol­gens de Wash­ing­ton Post was Corzine één van de eerste fund rais­ers voor Oba­ma. Hij zou zich bij Obama’s herverkiez­ing willen opw­er­pen als zijn min­is­ter van Finan­ciën. Ook schreef dit blad dat ​‘high fre­quen­cy traders’ Oba­ma geld zouden hebben geschonken om hun bedenke­lijke han­del en wan­del te kun­nen bli­jven uitoe­fe­nen.

Klokken­lu­id­ster
Het was Ann Barn­hardt van Barn­hardt Cap­i­tal Man­age­ment die 14 dagen na het fail­lisse­ment van MF Glob­al, een spin-off van EDF&Man te Lon­den, de woor­den sprak: I could no longer tell my clients that their monies and posi­tions were safe in the futures and options mar­kets because they are not’. And this goes not just for my clients, but for every futures and options account in the Unit­ed States’; the entire sys­tem has been utter­ly destroyed by the MF Glob­al col­lapse’ (ik kan mijn klanten niet langer voorhouden dat hun geld en ingenomen posi­ties veilig zijn in de opties- en futures­mark­ten; dit geldt niet alleen voor mijn cliën­ten naar voor elke futures- en optiereken­ing in de V.S.; het gehele sys­teem is met de onder­gang van MF Glob­al volledig ver­ruïneerd) – het 8^e in grootte fail­lisse­ment in de V.S.

Voorts verk­laarde ze ​‘that the mar­kets are com­plete­ly frac­tured… and that the rule of law in the Unit­ed States no longer exists’ (de mark­ten func­tioneren nog slechts op basis van frac­tionele reserves, ter­wi­jl de regels met voeten wor­den getre­den). Dat gebeurde reeds bij Lehman in 2008. Verder rekent ze Jon Corzine als CEO van MF Glob­al aan dat hij de klanten van dit kan­toor recht­streeks heeft bestolen en ver­wi­jt ze de betr­e­f­fende beurzen en toezichthoud­ers dergelijke prak­tijken niet te hebben ​“opge­merkt”.

Ze gaat er van uit dat de gehele indus­trie ​‘sui­ci­dal­ly lever­aged’ is en daar­bij boven­di­en zich voor een aanzien­lijk deel heeft bloot­gesteld aan ​‘Euro­pean sov­er­eign junk debt’. Op grond hier­van beveelt ze alle klanten aan zich zo snel mogelijk uit de futures- en com­mod­i­ty mark­ten terug te trekken. Con­se­quent heeft ze besloten haar eigen kan­toor te sluiten. Een moedi­ge daad!

Met Europa bij­na op de knieën en anderz­i­jds de duizen­den mil­jar­den aan ruim­schoots overge­waardeerde en meren­deels buiten de bal­ans gehouden derivat­en, kan een totale ineen­stort­ing vol­gens haar niet al te ver ver­wi­jderd zijn. Befaamd hedge fund man­ag­er Mark Mobius zei onlangs: ​‘there is defi­nate­ly going to be anoth­er finan­cial cri­sis around the cor­ner because we haven’t solved any of the things that caused the pre­vi­ous one’ (een nieuwe finan­ciële cri­sis is in aan­tocht, omdat we de kwalen van de vorige aller­minst hebben opgelost).

‘By kick­ing the can down the road’ (bailouts, elek­tro­n­is­che geld­pers, symp­toom oplossin­gen) dra­gen onze bijkans machteloze belei­ds­mak­ers bij tot een nog grotere finan­ciële puin­hoop.

Hoog­ste alarm­fase
Hoewel in het bij­zon­der de finan­ciële en de zak­en­wereld steeds bezorgder begint te wor­den, proberen onze hoteme­toten met uit­s­tel te red­den wat er te red­den valt, ter­wi­jl de hoog­ste alarm­fase al in is inge­gaan. Wat nu by bits and pieces naar buiten komt is kap­i­taalvlucht. Lloyd’s of Lon­don, ​‘s werelds groot­ste verzek­er­aar liet er geen mis­ver­stand over bestaan door vorige maand te melden alle bankrekenin­gen bij banken in de euro­zone te hebben geliq­uideerd. Van­daar ook Cameron’s opstelling tij­dens het laat­ste top­ber­aad in Brussel.

Het besef begint langza­mer­hand door te drin­gen dat ons mon­e­taire sys­teem alleen gebaseerd is op ​“kaal” vertrouwen. Ons geld heet in de economieboek­jes dan ook ​“fidu­ci­air geld”, immers geld dat geldt als koop­kracht­belofte van onze over­heid maar geen enkel onder­pand kent. Deze belofte was gebaseerd op economis­che groei maar nu deze dreigt weg te vallen, zal er straks van dat vertrouwen weinig overbli­jven. Met een keur van insol­vente banken dreigt een groeiende vertrouwensleemte te wor­den opge­vuld met een ​“law­ine” van wantrouwen . 

Edel­metaal in de ver­drukking?
Om het vertrouwen in het fiat­pa­pi­er te stut­ten moest met ​“veel hens aan dek” het edel­metaal er weer aan geloven. De schrik in de markt zit er behoor­lijk in en dat was ook pre­cies de bedoel­ing. Thans gaan er in de markt zelfs sug­gesties dat het edel­metaal na een lange rush (sinds 2001) nu wel z’n lang­ste tijd gehad heeft. Vreemd(!) in de weten­schap dat het pro­ces van koopkracht”verkrachting” onom­keer­baar is. Dus niet verkopen (!) maar juist op lagere niveaus bijkopen en zelfs nog meer mocht er een shake out richt­ing $1.000 vol­gen. Dat zou best kun­nen tegen het licht van dol­lar swaps door cen­trale banken om de run op com­mer­ciële banken te kun­nen sup­pleren. Dat staat overi­gens los van de edel­metaal­ma­nip­u­laties op de COMEX Hou vooral vast aan de lange termijntrend!

Meer kri­tis­che kant­tekenin­gen
Eve­neens buitenge­woon kri­tis­che kant­tekenin­gen ver­sch­enen er van de hand van Peter Brandt, reeds vanaf 1976 actief in de com­mod­i­ty trad­ing busi­ness. In een artikel van 21 novem­ber met als kop ​‘MF Glob­al: proof that the U.S. gov­ern­ment is not able or will­ing to pro­tect investors’ brengt hij een directe aan­klacht jegens de Amerikaanse staat uit. Tot dusver geloofde iedereen dat z’n geld veilig stond op een reken­ing van een futures trad­er die immers onder toezicht staat.

Verder schreef hij: ​‘I have been lied too! My mon­ey was not safe, nei­ther some­body else’s as a futures trad­er. No mat­ter what firm was used for futures trad­ing – Gold­man Sachs, JP Mor­gan, Mor­gan Stan­ley, Citi Group, Mer­rill Lynch – your mon­ey could dis­ap­pear even though the U.S. gov­ern­ment has been charged with keep­ing it safe’. Kort en bondig zegt hij, wordt in feite iedereen het finan­ciële bos in ges­tu­urd ongeacht van welk huis je gebruik maakt. Hij gaat er in deze ​“volzin” van uit dat MF Glob­al aller­minst uniek opereerde.

Bovenge­noemde par­ti­jen behoren alle tot de zgn. Futures Com­mis­sion Mer­chants (FCM’s) en oper­eren als agent voor de trad­er. Als zodanig dienen ze in de eerste plaats de belan­gen van hun klanten te bescher­men en zijn ze op geen enkele wijze gerechtigd noch gewet­tigd gebruik te mak­en van de door hun cliënten/​opdrachtgevers gestalde zek­er­he­den. De CFTC regels lat­en te dien aanzien niets te wensen over. Ze zijn na te lezen in CFTC Reg­u­la­tions. Der­halve houdt hij dit insti­tu­ut voor nalatig en medeplichtig voor het verd­wi­j­nen van een bedrag var­iërend van $600 miljoen tot $1,5 miljard.

Hij stelt klipp-und-klar: ​‘when a branch of the U.S. gov­ern­ment fails to per­form its con­gres­sion­al man­date, it is the very def­i­n­i­tion of sys­temic fail­ure’ (wan­neer een onderdeel van de staat een man­daat van het Con­gres niet opvol­gt, is er per defin­i­tie sprake van een sys­teem fias­co). Hij vraagt zich af of het Con­gres ​‘the guts’ heeft om dit prob­leem aan te pakken, temeer omdat is gebleken dat Con­gresle­den door­gaans betere beleg­gers zijn dan de doorsnee insti­tuten. Hoe kan dat? Voorkennis?

Jim Rogers
Jim Rogers zit met dit ​“geval” lelijk in z’n maag en geeft alleen aan dat de liq­ui­datie van MF Glob­al gemid­deld tot een dal­ing van ruim 4% in de com­mod­i­ty sec­tor heeft geleid. Hij kon moeil­ijk meer zeggen.

Toekomst com­mod­i­ty- en futures beurzen op het spel
Lewis Kruger van Stroocks Finan­cial Recon­struc­tur­ing Prac­tice, optre­dend voor een groep klanten van MF Glob­al zei: ​‘this case may deter­mine whether there is a com­modi­ties mar­ket in the future; I have great con­cern about what is going to hap­pen in this indus­try; this is a far-reach­ing case which needs to have an imag­i­na­tive res­o­lu­tion’ (dit voor­val kan bepal­end zijn voor de toekomst van de com­mod­i­ty- en futures­beurzen; het kan ver­strekkende gevol­gen hebben en vraagt om een oploss­ing met ver­beeld­ingskracht). In ieder geval wordt het een muis met een lange staart voor de gehele finan­ciële sec­tor. Bij MF Glob­al ging het om een totaal uit­staand bedrag van $5,45 mil­jard ver­spreid over 38.000 spelers.

Onduidelijke rol CFTC
De voorzit­ter van de CFTC Gary Gensler heeft heel wat uit te leggen gezien de relatie met Corzine die hij nog kende uit zijn Gold­man Sachs tijd. Bei­de heren hebben zelfs een bij­drage geleverd aan de tot­stand­kom­ing van de Sar­banes-Oxley wet uit 2002 ter bescherming van de belan­gen van beleg­gers, hoe wrang dat intussen moge klinken.

Rol Corzine
Voorts liep er vanu­it MF Glob­al een lijn naar de Fed­er­al Reserve Bank of New York (waar de huidi­ge min­is­ter van Finan­ciën Tim­o­thy Gei­th­n­er voorhen de scepter ​“zwoei”). Al vóór Corzine’s aantre­den bij MF Glob­al werd dit kan­toor door BoNY aange­merkt als ​‘one of its pres­ti­geous pri­ma­ry deal­ers’. Hoe­zo? Kwam dit voort uit het con­tact met Corzine en werd hier­mee zijn benoem­ing met de nodi­ge fan­fare bij MF Glob­al ingeleid?

Bij z’n aantre­den kondigde Corzine aan: ​‘MF Glob­al will begin tak­ing prin­ci­ple risk across most of its prod­uct lines’. Hieruit kun je achter­af aflei­den dat een en ander niet vol­gens de geves­tigde regels zou gaan verlopen.

Wat achter­af bleek was dat Corzine’s hid­den bets op zuid-Europese staatsobli’s vele malen de mark­tkap­i­tal­isatie van MF Glob­al zouden overtr­e­f­fen. Hij gebruik­te hier­toe de zgn. repo-to-matu­ri­ty tech­niek. Door met het gestalde geld van MF Global’s klanten voor de peri­ode van de loop­ti­jd van deze oblig­aties (waar­van hij dacht – onnozel­heid kent geen tijd – dat deze door de respec­tieve stat­en zouden wor­den gegaran­deerd) te werken, meende hij ​“gratis” de rente te kun­nen opstrijken. Deze obli’s ston­den namelijk te boek als ​“sold”, ja dat stond er vol­gens Chris Pow­ell van GATA echt, dus daarmee ston­den ze buiten de boeken. Met de afwaarder­ing van deze obli’s had hij echter buiten de waard gerek­end om ver­vol­gens MF’s klanten z’n hie­len te lat­en zien. Intussen is een class action pro­ces in voorbereiding.

Ver­volg
Wat Brandt in een nieuw artikel van 8 dez­er het meest ver­baas­de was niet dat dit is gebeurd noch dat de toezichthoud­ers hebben gefaald maar dat de tra­di­tionele par­ti­jen als beleg­gings­fond­sen, fixed income fond­sen en han­de­laars dit gebeuren gelat­en over zich hebben lat­en komen. Hij is er van over­tu­igd dat het besmet­tings­gevaar (con­ta­gion is knock­ing at your door) snel toe­neemt indi­en er niet onver­wi­jld actie wordt onder­nomen. Hij bestem­pelt re-hypoth­e­ca­tion zoals het wordt genoemd als een leak in the dike’: coun­ter­par­ty expo­sure is about to blow out the doors off of liq­uid­i­ty (een lek in de dijk dat straks de deur uit alle liq­uiditeit blaast). Al in 2007 had het derivatengezwel een omvang van een slordi­ge $4 biljoen (12 nullen) zich afspe­lend in het schemerge­bied buiten de bal­ans van de insti­tuten die daarin han­delden. Geschat werd dat hier­toe meer dan 50% van alle bankac­tiviteit­en gerek­end diende te wor­den. Dat kon alle­maal van­wege de Verenigd Koninkrijk-route, omdat aldaar gebruik kon wor­den gemaakt van een ​“soe­pele” regeling. Hier lag ook de bron van Lehman’s ondergang.

Teneinde de Britse ​“con­cur­ren­tie” tegen te gaan wer­den de regels reeds onder het Clin­ton bewind ver­soe­peld om via repur­chase agree­ments (repos) buiten­landse oblig­aties, mon­ey mar­ket fond­sen en andere waar­den te kun­nen aankopen. Mid­dels re-hypo­h­e­ca­tion kon vier maal keer de waarde van het onder­hav­ige onder­pand wor­den opge­blazen. Door deze activiteit­en buiten de bal­ans te houden, ontstond er opnieuw een vri­jbrief voor ​“vrij rotsooien”.

Brandt kreeg boven water dat Gold­man Sachs tot dusver voor $28,17 mil­jard aan re-hypoth­e­ca­tion heeft uit­staan, Cana­di­an Impe­r­i­al Bank voor $72 mil­jard, Roy­al Bank of Cana­da voor $53,8 mil­jard, Cred­it Suisse voor FrS 332 mil­jard, Fells Far­go voor $19,6 mil­jard, Mor­gan Stan­ley voor $410 mil­jard en JP Mor­gan nog eens voor $546,2 mil­jard. Om hoeveel meer par­ti­jen en voor welke bedra­gen het gaat, is onbekend.

Waarschi­jn­lijk gaat het om een veel grotere schaal. Buiten de huidi­ge schulden­cri­sis ontvouwt zich hier een griezelig tafer­eel van in feite ongedek­te trans­ac­ties die door geen enkel insti­tu­ut of land zijn te saneren. Bijgevolg schuilt in re-hypoth­e­ca­tion een min­stens even groot gevaar als dat van andere derivaten.

Vol­gens de Bank of Inter­na­tion­al Set­tle­ments (BIS) in Basel ligt er voor een bedrag van $181 mil­jard aan Griekse, Ierse, Ital­i­aanse, Spaanse en Por­tugese schulden bij Amerikaanse banken op de planken. Met een fac­tor vier wordt duidelijk welk risi­co de banken mogelijk­er­wi­js hebben uitstaan.

Ook pikant is een onder­houd tussen Jon Corzine en Price­wa­ter­house Coop­ers een jaar gele­den ter zake van de Europese schulden expo­sure . Er werd afge­spro­ken (weal­ing, deal­ing?) dat deze trans­ac­ties zouden wor­den benoemd in een voet­noot in MF Global’s jaarver­slag dat in mei van dit jaar ver­scheen. Nog lat­er hebben Moody’s en Stan­dard & Poor Corzine’s besluit om de fir­ma grotere risico’s te lat­en nemen zelfs toege­juicht. ​‘We con­sid­er the most recent strate­gic plan of the new CEO Mr. Corzine to be sound’, zei S&P erken­nende dat dit plan wel de risico’s sub­stantieel zou ver­groten. Dit lijkt moeil­ijk te rijmen.

In een moment van helder­heid ver­laagde Moody’s ver­vol­gens MF Global’s cred­it rat­ing. Het afwaarderen in okto­ber j.l. lei­d­de tot de onder­gang. De dag daarop schoot de koers in een vri­je val doch Corzine merk­te niet­temin laconiek op: ​‘the sun will come out tomor­row’. Een en ander vol­gens newyork​times​.com onder de rubriek Invest­ment Bank­ing van 11 dezer.

Lessen uit het verleden
Van het verleden blijkt in feite nog maar weinig te zijn opgesto­ken. Op school en uni­ver­siteit zou hier­aan veel meer aan­dacht geschonken dienen te wor­den. Is leren van het verleden niet een meer zin­volle bezigheid in plaats van met nieuwe wie­len de bocht uit te vliegen? Thans lijkt de his­to­rie verder weg dan ooit. Het leggen van tijd­bom­men als gevolg van onge­brei­deld oppor­tunisme en onver­moede over­moed blijkt even­wel van alle tij­den te zijn. De spel­ers kwa­men er door­gaans goed mee weg maar ​“het kloot­jesvolk” moest daar­ente­gen op de blaren zitten.

Beste ​“bewapen­ing”
Voor beleg­gers anno 2011 rest weinig anders dan zich niet langer te ver­lat­en op steeds min­der betrouw­bare noch door de staat gegaran­deerde banken (wat heb je straks aan papieren garanties?), verzek­er­aars en pen­sioen­fond­sen. Beleggen dient bij voorkeur beperkt te bli­jven tot edel­metaal en aan­de­len van bedri­jven met solide bal­ans­ver­houdin­gen oper­erend in sec­toren die ook voor de toekomst onmis­baar zijn. Mijn Mod­el­Porte­feuille biedt hier­toe alle inzicht en mogelijkhe­den. Bij aan­meld­ing ont­vangt men boven­di­en het gede­tailleerde Bank­Plan om bescher­md te zijn tegen mogelijk bank­falen. De down­grad­ings en het sig­naal van Lloyd’s zijn niet mis te ver­stane signalen.

Copy­right:

Robert Bron­cel
19 decem­ber 2011
www​.robert​bron​cel​.com

NB. ofschoon de reac­ties op de reeds toege­zon­den columns uiterst sum­mi­er waren, gaat deze col­umn wederom naar de finan­ciële redac­ties van de dag­blad­pers, de frac­tielei­ders bin­nen de opposi­tie in de Tweede Kamer en uit­er­aard naar Klaas Knot van de Ned­er­landse Bank.