FINANCIËLE STABILITEIT

Tij­dens het voor­jaarsover­leg tussen het IMF en de Wereld­bank was het the­ma ​‘Man­ag­ing the Tran­si­tion to Nor­mal­i­ty – Impli­ca­tions for Fis­cal Pol­i­cy. Cen­traal daarin stond de vraag of het huidi­ge ​“oncon­ven­tionele” beleid diende te wor­den voort­gezet. Het zal niet ver­bazen dat het ​“rijke­lijk lat­en vloeien van de drank” met een stemver­houd­ing van 67 tegen 33 de voorkeur genoot. Zie hier een verko­rt ver­slag van de dis­cussie tussen voorzit­ter Evans en Willem Buiter.

Onder lei­d­ing van Fed­er­al Reserve Bank of Chica­go pres­i­dent Evans ontaardde deze dis­cussie echter al ras in een aan­klacht jegens het huidi­ge Amerikaanse mon­e­taire beleid. Het was Citigroup’s hoofde­conoom Willem Buiter – intussen niet onbek­end – die het voor­touw nam en zich scherp afzette tegen het Fed beleid dat hij als uiterst risi­co­vol zag zon­der meer soe­laas te bieden dan een voortk­wakke­lende economie alsmede een verder toen­e­mende staatss­chuld. Of Cit­i­group met zijn uit­sprak­en gelukkig was, kan wor­den betwijfeld.

Evans beriep zich op het feit dat de V.S. ​“het stan­daard trans­missie mech­a­nisme” hanteert waarmee overi­gens tot dusver nog nooit open­lijk naar buiten is gekomen. Dit komt inhoudelijk neer op het reduc­eren van de financier­ingskosten (lage rente!). Dit is immers goed voor de vast­goed- en de auto­sec­tor. Tegelijk­er­ti­jd dient hier­mee de inflatie te wor­den aange­wakkerd, het eerst merk­baar in sti­j­gende lonen. Dat is nog onvol­doende zicht­baar. Buiter omschreef dit beleid dan ook als ​‘poor man’s mon­e­tary pol­i­cy’ die alleen geleid heeft tot hogere aan­de­len- en oblig­atieko­ersen en een goed­kopere dollar.

Daar­ente­gen voorzag Evans het risi­co van het voor­ti­jdig beëindi­gen van het huidi­ge ​“accom­mo­datieve” beleid dat zou appelleren aan ​‘the human nature’. Hij stelt vast dat de Amerikaanse con­sument nog lang niet op het niveau van 15 jaar gele­den ver­keert, het­geen geen sig­naal van kracht inhoudt, eerder van risi­co. Niet onbe­lan­grijk: met dit argu­ment tra­cht de Fed – als het fout gaat(!) – straks weg te komen.

Buiter stelde dat de Fed zich geen dubbel man­daat – werkgele­gen­heid en inflatie – maar een triple man­daat heeft toegeëi­gend in de vorm van finan­ciële sta­biliteit welke laat­ste alti­jd voorop blijkt te staan. Buiter wijst Evans op de kredi­et­ex­plosie vóór 2008 met daar­na uit­slui­tend oplopende ​“bubbel” beurzen van­wege het gevol­gde QE beleid, het­geen de huidi­ge sit­u­atie alleen nog maar veel bedenke­lijk­er heeft gemaakt. Buiter kreeg sterke bij­val van de Indi­ase bankpres­i­dent Rajan die wees op het feit dat alle cen­trale bankiers ter wereld zich dienen te con­formeren aan het Fed beleid door zich anders uit de markt te pri­jzen. Of zoals de vorige BIS (Bank of Inter­na­tion­al Set­tle­ments) directeur Andrew Crock­et het ver­wo­ordde: ​‘extreme mon­e­tary eas­ing is more cause than medicine’. 

Intussen per­sis­teren de opti­mis­ten bij de huidi­ge bull markt die wordt gedreven door economisch her­s­tel en verwachte sti­j­gende bedri­jf­swin­sten niet­te­gen­staande een verzwakkende economie in de opkomende lan­den alsmede een stag­nerende economie in euroland.

Tegelijk­er­ti­jd is er sprake van een ongek­end enorme ​‘pool of trend-fol­low­ing finance’ (hedge funds en ETF’s) met een totale omzet van ruim $ 6.000 mil­jard, nog afgezien van de tien­tallen biljoe­nen in afgelei­de pro­ducten (deriv­a­tives). Er hoeft maar weinig te gebeuren voor­dat dit kaarten­huis in elka­ar don­dert. Dit is ook de reden waarom Marc Faber een crash voorzi­et die 2008 zal doen verbleken.

Nav­igerend tussen de Scyl­la en de Charib­dis hebben de cen­trale banken echter geen enkel alter­natief dan de geld­pers wijd open te lat­en staan, ook al wordt van de Fed’s zijde geop­perd de kraan verder dicht te draaien. Een oplopende rente zal blijken een ​‘no go area’ te zijn, dus Yellen zal wel weer een nieuw koni­jn uit de hoge hoed moeten tov­eren. Voorts luidt de verwacht­ing dat ook de ECB opnieuw zal over­gaan tot het opkopen van staat­soblig­aties (via de banken, want mag niet recht­streeks) teneinde een deflatie sce­nario de kop in te drukken.

1. dat alle banken ter wereld zich dienen te houden aan de richtli­j­nen van de IRS (Amerikaanse belast­ing­di­enst) m.b.t. de meld­ing van elke trans­ac­tie in US dollars
2. dat bankrekenin­gen van V.S. burg­ers wor­den belast con­form de Amerikaanse regels
3. dat alle banken die zich niet aan deze richtli­j­nen houden, kun­nen reke­nen op forse sanc­ties w.o. het ver­lies van hun cliën­ten alsmede hun belan­gen in de V.S.

Naar verwacht­ing zullen de reper­cussies enorm zijn met als gevolg dat vele buiten­landse bank­in­sti­tuten het met betrekking tot de V.S. verder voor gezien zullen houden en niet zullen wensen mee te werken aan deze vorm van kap­i­taal­con­t­role. De vol­gende stap zou kun­nen zijn dat niet alleen banken hun dol­lar­ac­tiviteit­en terug­draaien maar ook soev­ere­ine stat­en. De BRIC’s hebben al onder­linge val­u­ta swap afsprak­en gemaakt van­wege de grote vraagtekens rond de finan­ciële sta­biliteit van de dollar.

Maar ook het IMF in Wash­ing­ton heeft zich reeds in deze richt­ing uit­ge­lat­en doe­lend op de insti­tu­tie van de Spe­cial Draw­ing Rights (SDR), een mand­je van de belan­grijk­ste valuta’s.

Het instellen van kap­i­taal­con­troles is door­gaans de laat­ste wan­hoops­daad van een fail­li­et en des­per­aat bewind wan­neer het inzi­et dat de intrin­sieke waarde van haar munt tot niets is gere­duceerd maar desal­ni­et­temin niet aan geloofwaardigheid mag inboeten.

Het einde van de dol­lar als de werel­dreserve val­u­ta komt hier­mee steeds meer in zicht en zal tegelijk voor edel­metaal een nieuwe rol impliceren. Het is om deze reden dat de Azi­at­en met Chi­na voorop grootschalig goud bli­jven inslaan teneinde een economis­che terug­val zoveel mogelijk op te kun­nen van­gen. Alleen is de vraag gewet­tigd of men in dat wereld­deel thans al zo ver is gevorderd dat een dergelijke omscha­kel­ing zon­der al te veel schokken kan wor­den opgevan­gen. Het zou dus kun­nen zijn dat de IRS vooral­snog aan het lang­ste eind trekt zon­der de illusie te hebben dat het met ​“de finan­ciële sta­biliteit” zo’n vaart niet loopt.

Robert Bron­cel Jr.