EURO QUAKE

Met argu­so­gen de ontwik­kelin­gen in Europa vol­gend, lijkt het doom­sce­nario voor de euro intussen wel ingetek­end. Met de aan­duid­ing van een euro quake door Weiss Research, ​’s werelds enige onafhanke­lijke rat­ing bureau, wordt daarmee terecht ern­stig reken­ing gehouden. Niet­temin loopt de euro ondanks de sociale onrust in Grieken­land, de dreigende nieuwe banken­cri­sis, down­grades van Ital­i­aanse en Spaanse schuld alsmede het vast­gelopen inter­ban­cair ver­keer weer op naar 1.394 (25 okto­ber). De (ijdele) hoop op een ​“posi­tieve” ontwik­kel­ing in Brus­sel is hier­aan niet vreemd zijn. Hoe ​“ijdel” kun je zijn?

In vogelvlucht

Nog even in vogelvlucht. De Amerikaanse schulden­cri­sis heeft de euro euve­len feil­loos bloot gelegd. Van de banks too big to fail zit­ten we in Europa nu in de fase van lan­den too big to save, voort­woek­erend vanu­it Grieken­land. Het land kent een staatss­chuld met een omvang van een slordi­ge €330 mil­jard, op het oog niet drama­tisch maar wel als die schuld 133% van het BBP bedraagt en ook van­wege het nog steeds oplopende begrot­ing­steko­rt van €30 mil­jard op jaar­ba­sis en ook van­wege het dal­ende BBP met een krimp van meer dan 7%. Mid­dels de krimp en het begrot­ing­steko­rt resul­teert een en ander in een direct verder oplopende staatss­chuld. In de Griekse mytholo­gie kende men al het ​“Vat der Danaï­den vullen” ofwel een bodem­loos vat vullen.

Belast­ingver­hogin­gen alsmede bezuinigin­gen zuigen alle koop­kracht weg met als resul­taat een snel sti­j­gende schul­dra­tio, stakin­gen en sociale chaos. Om die te beteuge­len gaat er tot dusver goed geld naar kwaad geld om nadi­en te verne­men dat daar­voor ook wapens en goud wor­den gekocht. Vreemd genoeg hoor je hierover ​“buiten­skamers” verder maar weinig!

“Leuk rap­port”

Vol­gens een recent rap­port van Gold­man Sachs ​“State of the Mar­ket” ligt er bij Europese banken voor een totaalbedrag ad €18 biljoen (twaalf nullen) aan zgn. triple‑A derivat­en en staatss­chuld met een dekking van 3,5% op de plank. Dus als die dekking mid­dels een afwaarder­ing van 3,5% weg­valt dan is dit ver­mo­gen geheel verdampt.

Ook zou vol­gens dit rap­port 33% (indi­en juist ​“valt dit mee”, RB) van dit gigan­tis­che bedrag een directe infec­tie op Amerikaanse banken veroorza­k­en. Intussen dient er in Europa zoals ook in de V.S. voor hon­der­den mil­jar­den aan oude schuld te wor­den geher­fi­nancierd. Immers, waar steeds meer schuld bij een dal­ende groei, afne­mend vertrouwen en lagere rat­ings dient te wor­den geher­fi­nancierd zal de rente oplopen en dan wordt het einde ver­haal. Hoewel, als de rat­ings over­al ​“in con­cert” dalen dan zou in the­o­rie de rente zelfs op stand ​“0” kun­nen wor­den gehouden. Het is maar net hoe je elka­ar nog langer voor de gek wilt bli­jven houden.

Schuldendrama’s

Zo staat er in Ital­ië voor dit jaar nog voor ruim €190 op de her­fi­nancier­ingsrol. Een ​“plus­pun­t­je” is dat het begrot­ing­steko­rt ​“maar” 3,9% van het BBP bedraagt maar dient wel bij de staatss­chuld van €1,9 biljoen te wor­den opgeteld. ​“Min­pun­t­je” is dat het Ital­i­aanse BBP al sinds toe­tred­ing tot de euro nauwelijks meer is gegroeid. De broekriem aan­halen resul­teert direct in negatieve groei. Berlus­coni heeft al genoeg moeite ​“z’n eigen broek op te houden”. Met een over­hei­dss­chuld van ruim 120% van het BBP even­min een weinig rooskleurig vooruitzicht.

Voorts zit Ier­land opgescheept met ruim €148 mil­jard schuld of 96% van het BBP, Por­tu­gal met €160 mil­jard of 93% van het BBP en Span­je met bij­na €640 mil­jard met slechts 60% van het BBP (zelfs onder dat van ons land) maar met nog aanzien­lijke onge­re­aliseerde bankver­liezen. Voorts dreigen ook lan­den als Frankrijk met een 85% schuldquote van het BBP en Bel­gië met bij­na 100% hun AAA-sta­tus te ver­liezen. Geen won­der dat de rat­ing bureaus (voor zover ze die aan­duid­ing nog ver­di­enen) onder de huidi­ge omstandighe­den overuren maken.

Vol­gens de Bank of Inter­na­tion­al Set­tle­ments (BIS) in Basel staat er thans een PIIGS schuld uit van ruwweg €4,3 biljoen met een buiten­landse expo­sure van ruim 70%, vergelijk­baar met de geza­men­lijke schuld die nu bij de Amerikaanse stat­en uit­staat. Hoewel, dat is nog maar een schi­jn­t­je vergeleken met de $200 biljoen aan derivat­en die bij Amerikaanse banken uit­staat of wel een derde van het geschat­te totaal ad $600 biljoen. De BIS meldde tevens dat Franse banken voor €92 mil­jard aan Griekse stukken op de plank hebben liggen, Duitse banken voor ​“slechts” €69 mil­jard, Amerikaanse banken voor €30 mil­jard en Britse banken voor bij­na €15 mil­jard. We hebben het dan alleen over Griekenland.

Nemen we bijvoor­beeld ook nog even Span­je bij de kop dan ligt er bij Bitse banken een slordi­ge €36 mil­jard op de plank, bij Amerikaanse banken voor €133 mil­jard, bij Franse banken €160 mil­jard en bij Duitse banken zelfs voor €175 mil­jard. Totaal staat er tot dusver in Spaanse schuld €1 biljoen uit. Gezien de mon­di­ale ban­caire ver­w­even­heid zal een Griekse default direct tot een rip­ple quake (opper­vlak­te bev­ing) met cat­a­stro­fale gevol­gen leiden.

Alleen indi­en de Amerikaanse Fed te hulp zou schi­eten zou dat nog voor een tijdelijke ​“ver­licht­ing” kun­nen zor­gen, ook al lei­dt dit slechts tot uit­s­tel van exe­cutie. Dat impliceert dan wel een verdere verzwakking van de dol­lar, waarin op straffe van straffe export­prob­le­men in feite alle valuta’s dienen mee te gaan, dus opnieuw wereld­wi­jd bijdrukken!

Vol­gens pro­fes­sor Willem Buiter van Citibank zou Duit­s­land thans het enige land bin­nen de G‑7 zijn dat (nog) een triple‑A sta­tus ver­di­ent. Maar door al het gehannes in Brus­sel blijkt ook dit land vol­gens Bloomberg vorige week slechts €4,55 mil­jard van een totaal ad €5 mil­jard te hebben kun­nen ophalen tegen een gemid­delde rente van 2,25% ter­wi­jl de rentevoet in sep­tem­ber nog op 1,8% stond. Een veeg teken! Van­daar dat in het­zelfde bericht ver­meld stond: ​‘this auc­tion mir­rors increased ner­vous­ness, while demand endures in a volatile mar­ket’ (hierin weer­spiegelt zich de toegenomen ner­vositeit onder druk van de vraag in een volatiele markt).

De ECB zit gevan­gen tussen een stop op de inkoop van knoflookschulden dan wel de geld­pers open­zetten het­geen niet is toeges­taan. Alleen de Fed zou bijgevolg als ​‘lender of last resort’ kun­nen optre­den. Een nieuwe geld­pers zal dan wel ​“bijgekocht” moeten wor­den. Het Sta­biliteits­fonds is niet meer dan een poli­tieke vondst!

Bestu­ursvoorzit­ter Ack­er­mann van Deutsche Bank liet zich na de laat­ste bankier­scon­fer­en­tie in Frank­furt ont­vallen dat ​“het een pub­liek geheim is dat tal­loze Europese banken het niet zouden over­leven indi­en het op de bal­ans staande schuld­pa­pi­er zou wor­den afge­waardeerd tot de ​‘mark to mar­ket’ (actuele) mark­t­waarde”. Niet meer dan een wagen­wi­jd open staande deur!

Foto: AFP

Hoe wrang dat juist de grote Europese banken bij de lancer­ing van de euro wer­den aange­moedigd om Zuid-Europees staatspa­pi­er te kopen. Ook ​“onze” pen­sioen­fond­sen wer­den gelokt door de hogere rentes. Immers, dit als AAA aange­merkt ​“papi­er” gold niet als een risk asset. Je kunt dit goed vergelijken met het als triple‑A aange­merkt hypotheek­pa­pi­er (mort­gage backed secu­ri­ties) in de V.S. met een sub­prime onder­pand stam­mend uit de tijd van oplopend vast­goed. Met andere woor­den er hoefde geen addi­tion­eel kap­i­taal in de ​“strop­pen­pot” te wor­den aange­houden voor het geval het fout zou gaan. 

À la Chi­na wer­den Zuid-Europese schulden opgekocht om de export naar deze regio vanu­it Noord-Europa te kun­nen bevorderen. Nu zit­ten Noord-Europa en Chi­na samen met een gigan­tis­che hoop gebakken euro- en dol­larperen of beter ​“extreem hete lucht”.

Brus­sel

Van­wege zware onderkap­i­talis­er­ing dreigen banken tot zom­biebanken te ver­wor­den. Zo gaat het o.m. om het door­pakken op forse herkap­i­tal­isaties (ver­liezen nemen), waar­bij om te begin­nen wellicht 50% of meer van de Griekse schuld zal moeten wor­den afgeschreven. Verder komt het punt aan de orde om het bailout fund (Euro­pean Finan­cial Sta­bil­i­ty Facil­i­ty) van €440 tot €2.000 mil­jard op te hogen. Da’s mooi maar waar zou dan dat (garantie)geld van­daan moeten komen? In ieder geval niet van Grieken­land, Ital­ië, Span­je, Por­tu­gal en Ier­land ter­wi­jl lan­den als Duit­s­land, Ned­er­land en Fin­land ook niet staan te trappelen. 

Epi­cen­trum

Daar de Franse banken zich het meest aan de knoflookschuld hebben overeten zal zich het epi­cen­trum van de euro quake hoogst­waarschi­jn­lijk in Frankrijk voor­doen. De Franse banken kun­nen alleen met staat­shulp op de been wor­den gehouden doch bij toegeven hier­aan ver­li­est Frankrijk onmid­del­lijk z’n triple‑A sta­tus (Moody’s!) en daarmee de mogelijkheid nog te par­ticiperen in het Europese Sta­biliteits­fonds. Dan valt er hele­maal niets meer te sta­bilis­eren en rest na de bev­ing met een ​“9” op de schaal van Richter het echte puin­ruimen. Merkel zal er niet eens meer rouwig over zijn en wellicht haar hachje gered zien. Als euro scep­ti­cus van het eerste uur beschouw ik het ​“eure­ka” voor de euro als de uitein­delijke nek­slag voor de euro én de dol­lar. Het edel­metaal – de enige wereld­va­l­u­ta sinds 5.000 jaar – zal wederom de lachende derde wor­den ongeacht hoe sterk de futures pri­js op de COMEX onder druk wordt gehouden! 

Robert Bron­cel
Copy­right, 25 okto­ber 2011
www​.robert​bron​cel​.com