DREIGENDE MONETAIRE CRISIS II

Intrigerende vraag is waarom de beurs er ondanks de indruk­wekkende sti­jging sinds maart j.l. nog steeds zo ver­rassend goed bij bli­jft liggen. Het antwo­ord is dat het risi­cobe­sef door de lage rente weer is afgenomen.

DREIGENDE MON­E­TAIRE CRI­SIS II

Intrigerende vraag is waarom de beurs er ondanks de indruk­wekkende sti­jging sinds maart j.l. nog steeds zo ver­rassend goed bij bli­jft liggen. Het antwo­ord is dat het risi­cobe­sef door de lage rente weer is afgenomen. Boven­di­en kun­nen pro­fes­sionele insti­tuten zoals (pensioen)fondsen en verzek­er­ings­maatschap­pi­jen moeil­ijk ein­de­loos met pegels op de plank bli­jven wacht­en op betere tij­den. Ingezet met de posi­tieve sig­nalen van Gold­man Sachs in maart j.l., intussen wel de almachtige mark­tregis­seur genoemd, koos men onver­min­derd voor voortzetting van het stim­u­ler­ings­beleid zon­der dat de fun­da­mentele prob­le­men tot dusver fun­da­menteel wer­den en wor­den aangepakt! 

Cri­sis betekent nog steeds omslag­punt. Bij een omslag­punt denk je aan afbouw van al dat­gene dat tot de malaise aan­lei­d­ing heeft gegeven en ver­vol­gens aan een ongekun­stelde maar reële revi­tal­isatie van de economie. Het foute voor­beeld ligt in Japan, waar de economie telkens weer terugkachelde, nadat een stim­u­ler­ings­maa­tregel was uit­gew­erkt. Japan’s BBP is nog even groot als in 1992! Een licht­punt is even­wel dat er meer draagvlak komt voor een schon­er energiehuishoud­ing, ofschoon dit pro­ces tot dusver veel trager ver­loopt dan gewenst is! 

Dus hoe­zo crisis?
Zow­el in de V.S. als in Europa weet men tot dusver nauwelijks beter te doen dan pap­pen (ver­baal) en nathouden (ste­un­maa­trege­len). Beleg­gers kri­j­gen bijgevolg de indruk dat alle stim­u­lansen bij elka­ar hun uitwerk­ing niet mis­sen en de kans reëel is dat we met de aangekondigde ver­be­terin­gen in bijvoor­beeld de vast­goed­sec­tor het dieptepunt achter ons hebben liggen. Deze indruk werd nog ver­sterkt door een aan­tal fraaie bankci­jfers en de mooie woor­den van Alan Greenspan en War­ren Buf­fett die vertrouwen zeggen te hebben in een goede afloop. Let wel, ook zij hebben deze cri­sis niet zien aankomen! En als Oba­ma er nog een schep­je bovenop doet, verd­wi­jnt het woord ​‘cri­sis’ weer goed­deels van het beeldscherm!

Ook in de jaren ​’30 werd er ​‘van bove­naf’ vertrouwen ​‘in de markt gepompt’, vergezeld van maar lief­st 8 zgn. suck­er ral­lies, met sti­jgin­gen van soms meer dan 50%! Zon­der de cijfers en moti­vatie van dit soort vertrouwen­suit­sprak­en proberen te door­gron­den, wordt hier­aan door anal­ist en beleg­ger blijk­baar blind­el­ings geloof gehecht alsof het in de Bij­bel stond afge­drukt. Eén recent voor­beeld: de werk­loosheid ​‘daalde’ van 9.5% naar 9.4%, ter­wi­jl een slordi­ge 400.000 werkne­mers domweg zijn afge­haakt, dan wel noodged­won­gen part­timer zijn gewor­den of op andere wijze uit het zicht zijn verd­we­nen. De sta­tis­tis­che cijfers* wor­den zodanig opgeleukt dat de indruk ontstaat dat het al met al om een ​‘vere­delde recessie’ gaat. 

Meer alge­meen: als ​‘hand­langer van de regering’ blijkt de cen­trale bank als belan­grijk­ste doel­stelling te hebben het dagelijks inter­veniëren c.q. manip­uleren in/​van de markt om te voorkomen dat de ​‘vri­je markt’ het fail­li­et van de huidi­ge cen­trale bankpoli­tiek opzoekt. Je kunt rustig stellen dat alle takken van sturende financieel/​economische ​‘sport’ (rente, dol­lar, com­modi­ties etc.) onder con­t­role van de cen­trale bank staan inclusief de economis­che sta­tistieken w.o. de werk­looshei­d­sci­jfers (deze wor­den pas posi­tief bij een min­i­male groei van 2½%!), groei- of beter krim­p­ci­jfers, inflatie, pro­duc­tie etc. Je hebt er tegen­wo­ordig geen kor­rels maar pakken zout voor nodig om ze sim­pel­weg te kun­nen geloven. Van­daar het nieuwe boek ​‘In Fed We Trust’ (Crown Busi­ness, $26,99).

Hoe anders is de fun­da­mentele (harde) realiteit?

1) Er is tot dusver bij­na net zo veel kap­i­taal (ca. $50.000 mil­jard) ver­dampt als het opgetelde mon­di­ale Bru­to Prod­uct, dus het totaal aan gepro­duceerde pro­ducten en dien­sten over de gehele wereld (ca. $ 54.000 mil­jard). Dit ver­damp­ing­spro­ces is nog niet ten einde ter­wi­jl de schuld­cre­atie onver­droten toe­neemt. Als het vertrouwen in de dol­lar dreigt weg te vallen, keert op goed moment de wal het schip. Bij ongewi­jzigd beleid is de vraag niet óf maar wan­neer dit gebeurt.

2) Vol­gens een recent rap­port van Deutsche Bank zal meer dan de helft van alle hypotheken in de V.S. tegen 2011 onder water komen te staan, d.w.z. dat de waarde van het huis lager is dan de uit­staande hypotheek er op. Dat zal nog sterk­er gaan gelden voor de ​‘prime’ hypotheken! Een en ander wijst dus niet op een aantrekkende vast­goed­markt, trouwens op grond waar­van? Voor dit onder­zoek wer­den 100 ​‘met­ro­pol­i­tan areas’ (stedelijke agglom­er­aties) onder de loep genomen. De eind­con­clusie was dat de bodem van de vast­goed­markt komt te liggen op een slordi­ge 40% bene­den de top van 2006 (analoog overi­gens aan de ontwik­kel­ing in ons land­je ten tijde van de vast­goed­cri­sis in de jaren ​’80). Hier­van is intussen al ruim $4.000 mil­jard ver­dampt en daar moet vol­gens de uit­slag van dit rap­port nog min­stens de helft bijkomen. De ​‘roots’ van de huidi­ge malaise liggen immers in deze sec­tor, waarin de pri­jzen ​‘slechts’ kon­den bli­jven stijgen!

3) Vol­gens het Shad­ow Gov­ern­ment Sta­tis­tics Bureau blijkt het teko­rt in de V.S. in min­der dan een jaar van $454,8 mil­jard in 2008 naar ruim $1.800 mil­jard te zijn opgelopen en dat is exclusief de $3.300 mil­jard dol­lar aan reserverin­gen in de sociale zek­er­heid en de medis­che zorg­sec­tor. En dat is niet het eind­punt van de schuld­vorm­ing. Deze teko­rten wor­den toegevoegd aan de staatss­chuld, die intussen ruim meer dan het BNP ad $14.000 mil­jard beloopt. De staatss­chuld zal naar verwacht­ing uit­groeien naar het nieuwe astronomis­che hoogte van $66.000 mil­jard of 4.6 maal het huidi­ge Amerikaanse BBP. Dit betekent dat het als­maar oplopende financier­ingsver­schil ook in de komende 20 jaar alleen maar kan wor­den bijge­drukt! Er zullen bijgevolg te veel dol­lars in de markt vloeien om goed­eren te kopen. Wan­neer de waarde van het geld – de olie van de economie – daalt, sti­jgt dat van de goed­eren: basis­regel één van de economis­che wetenschap!

4) Waar bedri­jven weinig posi­tieve per­spec­tieven zien, moet zich dat ver­tal­en in een negatieve insid­er trad­ing score. Dat klopt per­fect. Er wor­den door insid­ers twaalf keer zo veel aan­de­len van de hand gedaan dan aangekocht. Onder nor­male omstandighe­den ligt deze score gemid­deld op fifty/​fifty.

De kracht van Azië
Met ruim $3.500 mil­jard aan reserves ziet Azië met Chi­na voorop de Amerikaanse schul­dop­bouw met lede ogen aan. Immers, met elke ​‘uit lucht gebakken’ dol­lar, wordt die dol­lar iets min­der waard! De ter­men dol­lar trap en burn­ing match, zijn gelet op de enorme dol­lar­reserves, nu open­lijk uit­ge­spro­ken. Chi­na berei­dt zich intussen mid­dels een serie manoeu­vres ver­vat in een ​‘Great Escape’ strate­gie voor meer inter­na­tionale ruimte te creëren voor de eigen munt, de yuan, intussen al omge­doopt tot de ​‘red back’. De andere Azi­atis­che lan­den zullen hun finan­ciële poli­tiek zon­der meer in lijn willen afstem­men, gevol­gd door de olielanden in het Mid­den-Oost­en en Rus­land. Wel wordt vooral­snog getra­cht de schade beperkt te houden. Veel zal in de eerste plaats afhangen van de mate van economis­che groei in deze lan­den. Hoe meer vet op de bot­ten, hoe beter het ​‘dri­jfver­mo­gen’.

Zoals het er thans naar uitzi­et, zal de mon­di­ale omslag niet vanu­it het West­en wor­den bew­erk­stel­ligd maar veeleer vanu­it het Oost­en. Dat lijkt ook logisch gezien de dynamis­che omstandighe­den van een snellere groei in com­bi­natie met de immense reserves aldaar. Voor lan­den als Chi­na en India met een derde van de wereld­bevolk­ing is er geen andere weg dan die van de economis­che groei om daarmee de eigen belan­gen veilig te stellen, wil men niet in een dodelijke omstren­geling van sociale onrust verzeild raken. 

De nieuwe finan­ciële en straks ook poli­tieke macht­sor­de zal ons straks vanu­it Azië wor­den opgelegd. Daarmee heeft dit con­ti­nent dan tevens z’n his­torische revanche behaald op de uit­buitin­gen door het West­en in het kolo­niale verleden gepleegd. Er is geen con­ti­nent met zoveel economis­che moti­vatie als Azië! Er is even­min een con­ti­nent waar zoveel afges­tudeer­den ​‘van de band rollen’, met nauwelijks min­der ken­nis dan onze studenten. 

De Azi­atis­che belei­ds­mak­ers zijn zich ten volle bewust dat:

a) een groot aan­tal mede­standers zich van de dol­lar zou willen afk­eren, zoals India, Rus­land, Brazil­ië, Argen­tinië, Zuid-Afri­ka alsmede diverse kleinere landen

b) de V.S. en het V.K. om begri­jpelijke rede­nen van buiten­landse schuld­fi­nancier­ing ​‘van harte’ mordi­cus tegen zullen blijven

c) de EU (zon­der het V.K.) vooral­snog besluiteloos is t.o.v. haar voor­ma­lige bescher­mheer, van­daar de tusseno­ploss­ing van de SDR’s (Spe­ciale Trekkings Recht­en uitge­drukt in de belan­grijk­ste valuta’s: dol­lar, pond, yen met op enige ter­mi­jn de yuan) om de waarde van de dol­lar niet al te negatief te beïnvloeden.

In dit kad­er blijkt Chi­na al sinds eind vorig jaar doende te zijn gemid­deld $50 mil­jard per maand van haar dol­lar­reserves om te zetten in vooral grond­stof­fen maar ook in land­bouw en in energie, deels mid­dels de over­name van bedri­jven in deze sec­toren. Overi­gens wordt hier­aan niet meer rucht­baarheid gegeven dan strikt nodig is. Op deze wijze zou het afbouw­pro­ces een redelijk snel en geruis­loos ver­loop kun­nen hebben. Dit alles vol­gens een studie uit­ge­bracht door de Coun­cil on For­eign Rela­tions, die bij haar tax­atie op een reserve van cir­ca $2.300 mil­jard uitk­wam, waar­van cir­ca $1.700 mil­jard in Amerikaans schuld­pa­pi­er (Trea­suries, Fan­nie Mae and Fred­die Mac oblig­aties alsmede bedri­jf­soblig­aties). Dat is in z’n total­iteit $200 mil­jard meer dan de $2.100 mil­jard waar­van tot voor kort nog werd uit­ge­gaan. Dit jaar heeft Chi­na zich vee­lal beperkt tot de aankoop van kort­lopend Amerikaans schatkistpapier.

Mede als gevolg van non-aankoop van nieuwe uit­giftes aan Amerikaans schuld­pa­pi­er door Chi­na belopen de schat­tin­gen voor dit jaar op een afname van 600 mil­jard dol­lar tegen een grootte van $600 – $1.000 mil­jard, die de Oba­ma regering nu bezig is uit te geven. Dit zou voor het gehele jaar voor Ameri­ka kun­nen lei­den tot een dekking­steko­rt tussen $1.100 en $1.600 mil­jard. Uncle Ben zal dit bedrag dan moeten bij­drukken om de schuld te kun­nen bli­jven financieren. Het vertrouwen in de dol­lar zal hier­door steeds verder wor­den ondergraven! 
Dit is de Crux van het omslag­punt! Dit omslag­mo­ment zou nog ver­sneld kun­nen wor­den, indi­en de V.S. hun triple‑A (hoog­ste) kredi­et­sta­tus zouden ver­liezen. Dit zal echter niet gebeuren zolang de rat­ing insti­tuten — alle van Amerikaanse sig­natu­ur — door de Fed­erale regering met ruim $400(!) vorstelijk wor­den beloond om deze ​‘sta­tus’ in ere te houden. De drugs- en maf­fi­aprak­tijken vallen daar­bij volkomen in het niet! 

Robert Bron­cel

* Beleg­gers hebben de meeste baat bij het vol­gen van de dollar/​euro/​goud pariteit, de koers van de Amerikaanse 10-year Bond en Reuters’ CRB-Index die de com­mod­i­typri­jzen meet en als beste mon­di­ale inflatie-index geldt, te vol­gen via www​.bar​chart​.com en voorts door bij tijd en wijle te kijken naar de Baltic Dry Index die de trans­port- en scheep­vaart­in­ten­siteit volgt. 

Koers/​winstverhoudingen zijn min­der rel­e­vant gewor­den gezien de labiele win­stvooruitzicht­en en de nog niet uit­ge­bodemde markt.