DREIGENDE MONETAIRE CRISIS

Hoe dieper de V.S. in het schuld­mo­eras verzinkt en tegelijk­er­ti­jd met nieuw ongedekt papi­er uit dit moeras hoopt te ontsnap­pen, hoe sterk­er de intrin­sieke waarde van de dol­lar afkalft. Dit wordt duidelijk aan de hand van de Mon­ey Sup­ply (de geld­ho­eveel­heid).

DREIGENDE MON­E­TAIRE CRISIS

De ontwik­kelin­gen en gebeurtenis­sen vol­gen elka­ar in een steeds rap­per tem­po op. Nog geen 4 weken na mijn col­umn ​‘China’s Del­i­cate Dilem­ma’ heeft pre­mier Jen Jiabao intussen de toon gezet. Dat moest ook wel om drie redenen:

• als gevolg van de fabelachtige schuld­groei in de V.S. intussen resul­terend in ruim $15 biljoen (met 12 nullen) waar­van meer dan een derde in het buiten­land uit­staat, in com­bi­natie met de biljoe­nen garanties en de op volle toeren draaiende geld­pers wordt de koop­kracht van de dol­lar te veel onder­mi­jnd en daar­door niet meer als houd­baar ervaren
• door­dat Chi­na thans veel min­der naar het West­en expor­teert dan de laat­ste jaren het geval was, kan het land ook veel min­der nieuw Amerikaans schuld­pa­pi­er opkopen
• als gevolg daar­van zal de Fed naar alle waarschi­jn­lijkheid in toen­e­mende mate over­hei­dss­chuld uit de markt moeten nemen, het­geen tech­nisch het mon­e­taris­eren van de schuld betekent of anders: de witte vlag uithangen.

Hoe dieper de V.S. in het schuld­mo­eras verzinkt en tegelijk­er­ti­jd met nieuw ongedekt papi­er uit dit moeras hoopt te ontsnap­pen, hoe sterk­er de intrin­sieke waarde van de dol­lar afkalft. Dit wordt duidelijk aan de hand van de Mon­ey Sup­ply (de geld­ho­eveel­heid). Nu zult u zeggen dat deze cijfers vanaf voor­jaar 2006 niet meer bek­end wor­den gemaakt. Dat is juist. De Fed heeft dat nage­lat­en, omdat dit niet langer ​‘rel­e­vant’ zou zijn. Op zich natu­urlijk al een bij­zon­der veeg teken, ter­wi­jl nie­mand zich hierover heeft druk gemaakt! In ieder geval weten we nog dat de Mon­ey Sup­ply toen in de orde van grootte van $10 biljoen lag. 

De geld­schep­ping
Zoals u intussen weet is de geld­schep­ping voor bij­na twee eeuwen gedekt geweest door de aan­gelegde goud­voor­raden bij de cen­trale bank. Uit­gaande van de offi­cieel opgegeven goud­voor­raad van 8.180 ton = 261.7 miljoen ounces in Fort Knox zou dat bij de piekpri­js van $850 in jan­u­ari 1980 ongeveer een equiv­a­lent van $1.8 biljoen hebben opgeleverd of omgerek­end voor elke ounce stond er een cash bedrag uit van $6.878. Let wel, dit was bij een pri­js van $850 per troy ounce, dus zeg maar in de ver­houd­ing van ruim één op acht (800%).

Uit­gaande van de getax­eerde Mon­ey Sup­ply (M3) ad $10 biljoen in 2006 (geschat wordt dat deze thans min­stens het dubbele moet zijn!) stond er voor elke ounce goud (gerek­end naar $850) een bedrag uit van $38.211 er van uit­gaande dat die 8.180 ton nog in de kluizen zat. Bij een terugkop­pel­ing van het goud aan de geld­cir­cu­latie zal deze bereken­ing als uit­gangspunt moeten dienen. Op basis van het cijfer van 2006 zou de goud­pri­js dan met ca. 3.800% moeten wor­den bijgesteld! Deze bijstelling is gebaseerd op een 100% terugkop­pel­ing en dat zal stel­lig niet gebeuren. Anderz­i­jds houdt een gedeel­telijke kop­pel­ing in principe nog alti­jd een zek­er inflatierisi­co in. Zou dat een min of meer gecon­troleerde inflatie van 2% op jaar­ba­sis zijn dan zal daar nie­mand van wakker liggen. Doch de ver­lei­din­gen zijn groot, zo leert ons het verleden.

Chi­na heeft het wel gehad
Oba­ma maakt zich terecht zeer grote zor­gen. Hij heeft voor het eerst een G‑2 bijeengeroepen en de uit­spraak gedaan dat de relatie tussen Chi­na en de V.S. de ontwik­kelin­gen in de 21ste eeuw zal mark­eren. Daarmee heeft hij de Chinezen als ver­reweg de groot­ste opkop­er van het Amerikaanse schuld­pa­pi­er bepaald niet tegen gespro­ken. De Chinezen op hun beurt zijn alti­jd goed geweest in het vin­den van metaforische uit­drukkin­gen en gezeg­den en hebben een nieuwe mee naar Wash­ing­ton genomen: ​‘flood­ing the mar­ket with mon­ey is like burn­ing your fur­ni­ture to keep warm!’ Ver­taald: de markt over­spoe­len met ongedekt geld is als het opsto­ken van je eigen meu­bi­lair om warm te blijven.

Het was pre­mier Wen Jiabao him­self, die als schot voor de boeg via een inter­view met de Finan­cial Times vorige week liet weten dat: ​‘Bei­jng will use its for­eign exchange reserves (de groot­ste in de wereld met meer dan $2.1 biljoen) to sup­port and accel­er­ate over­seas expan­sion and acqui­si­tions by Chi­nese com­pa­nies’. Hij liet erop vol­gen: ​‘We should has­ten the imple­men­ta­tion of our going out strat­e­gy and com­bine the util­i­sa­tion of for­eign exchange reserves with the going out of our enter­pris­es’. De Chi­nese draak ken­nende, zal hij niet­temin met zoveel dol­lars in de buidel in z’n eigen staart willen bijten en dus proberen de dol­lar zo lang mogelijk ​‘in z’n waarde te lat­en’. Tijd is onder de huidi­ge omstandighe­den ook voor Chi­na een schone zaak. Opmerke­lijk dat zow­el Chi­na als de V.S. om tegengestelde rede­nen tijd kopen. Maar daarmee zijn de prob­le­men geen­szins opgelost! 

Accent op grondstoffen
Hoe dan ook, onge­bruike­lijk klare taal die er op neer komt dat Chi­na min­der afhanke­lijk wil wor­den van de dol­lar en haar dol­lar­reserves bij voorkeur (in plaats van Amerikaans schuld­pa­pi­er) wil inzetten bij de acquisi­tie van buiten­landse bedri­jven door Chi­nese bedri­jven. Het accent zal hier­bij liggen op acquisi­ties in de grond­stof­fen­sec­tor. Immers, de groei dient met name door de over­heid mid­dels de verder uit te bouwen infra­struc­tu­ur voort­gezet te wor­den. Vooral nu de beur­swaarde van veel inter­na­tionale (grond­stof­fen gere­la­teerde) bedri­jven nog lang niet op het oude niveau ligt, vormt dit voor Chi­na een mooie gele­gen­heid om ​‘op koop­jes­jacht te gaan’! 

Aan­lei­d­ing
De aan­lei­d­ing van Wen’s uit­latin­gen zal ongetwi­jfeld zijn geweest het bek­end mak­en van nieuwe veilin­gen van Amerikaans schatk­ist­pa­pi­er ter grootte van bij­na $250 mil­jard. Onbek­end is of Chi­na hierin nog zal ​‘par­ticiperen’ en even­min voor hoeveel. Hieruit kun je aflei­den dat de V.S. zich in feite straks alleen nog maar ​‘uit hun schuld kun­nen infleren’, n.l. door het per­ma­nent open lat­en staan van de geld­pers. Immers, het zal bij deze veil­ing niet bli­jven. Er zullen er nog diverse vol­gen om banken, verzek­er­ings­maatschap­pi­jen, pen­sioen­fond­sen en ook de indi­vidu­ele stat­en te onder­s­te­unen. Dit creëert weliswaar een schi­jngevoel van ver­be­ter­ing: min­der krimp (zie eerste schat­ting van het tweede kwartaal met slechts min 1%) en bijgevolg hogere beursko­ersen. Tevens kan dit ook voor andere lan­den het sig­naal zijn zich juist verder uit de dol­lars­feer terug te trekken. Dan ligt de weg wagen­wi­jd open voor een mon­di­ale mon­e­taire cri­sis. Zodra dit omslag­punt is bereikt, is er geen weg meer terug!

Fort Knox, Fort Hocks of Fort Shocks*
Voorts bestaan er grote twi­jfels over de con­crete goud­voor­raad in de V.S., omdat er al in meer dan 50 jaar geen ​‘audit’ meer heeft plaats gevon­den. De Fed heeft als reden bedacht dat de kosten van een dergelijk onder­zoek (paar miljoen dol­lar!) te hoog zouden zijn. 
Als je alle tax­aties van de uit­gevo­erde gold leas­es door de Fed in reken­ing neemt, dan moet er min­der dan de helft over zijn. Ook dit zet een stem­pel op de mon­e­taire sterk­te van de green back. Gezien de vol­strek­te onduidelijkheid rond de Amerikaanse goud­voor­raad wordt er intussen gespro­ken van Fort Knox dan wel Fort Hocks (het goud ligt in het pand­jeshuis) of Fort Shocks (het meeste goud is pleite!). 

Daar komt bij dat het zgn. Gold Car­tel – JP Mor­gan, Cit­i­group, HSBC – vrolijk door­gaat met het Gold Sup­pres­sion Scheme, waar­bij op het moment van schri­jven 19.5 miljoen ounces ​‘short’ staan op de COMEX. Dat betekent het niet hebben van $950 maal 19.500.000 = $1.850.000.000.000. Mocht de beurs klap­pen dan dienen deze ounces of dit betr­e­f­fende bedrag geleverd te wor­den. Die zijn er noch van links noch van rechts, maar omdat de geld­pers toch open staat, ​‘hoeft dat ook al weer geen prob­leem te zijn’. 

U herin­nert zich nog de woor­den van Paul Samual­son in mijn vorige col­umn ​‘Deflatie vs. Inflatie: ​‘the fate of a coun­try is insep­a­ra­ble from its cur­ren­cy’. Je moet je als Amerikaan in alle ernst afvra­gen of het ethisch nog wel ver­ant­wo­ord is om belast­ing te bli­jven betal­en nu de schuld­keten zo zwaar om de hals wordt gelegd. Ken­nelijk is dit nog niet tot de perceptie 
doorge­dron­gen. Zolang de over­heid de zak­en van de zon­nige zijde bli­jft voorstellen, bli­jven protesten uit en kan Wash­ing­ton tijd bli­jven kopen maar ook niet meer dan dat! 

​‘Arme’ con­sument
Dat de staat bankroet is wis­ten we al maar dat geldt natu­urlijk ook voor de con­sument, die niet alleen de staatss­chuld (inclusief her­fi­nancier­ing) een keer moet terug­be­tal­en maar ook de rente — óf via de belast­ing óf via inflatie. Daar­bij is de par­ti­c­uliere schuld thans opgelopen naar $37.3 biljoen dol­lar of dik 350% van het BBP of anders gezegd: de Amerikaanse con­sument heeft een totale schuld uit­staan van meer dan 3½ keer het Bru­to Bin­nen­lands Pro­dukt. M.a.w. de terug­be­tal­ingsra­tio van de con­sument is nage­noeg even belab­berd als die van de staat zelf. Kor­tom, als de belast­ing c.q. de inflatie omhoog gaat, wordt de con­sument de dupe met wellicht slechts de ​‘camp­ing’ nog in het verschiet. 

​‘What econ­o­my? There is noth­ing left!
Oud-onder­min­is­ter van Finan­ciën onder Ronald Rea­gan, Paul Craig Roberts ref­er­eerde aan de huidi­ge fin/​economisch toe­s­tand in zijn land in een artikel in Coun­ter­Punch, één van de meest gelezen poli­tieke nieuws­brieven onder de titel ​‘What econ­o­my? There is noth­ing left!’ Deze nieuws­brief komt ook onder de ogen van leden van het Con­gres. Hij hekelde hierin o.m. het gekun­stelde beleid van de Fed in de afgelopen tien jaar dat het bankroet van de economie heeft ingeleid met de ene bub­ble na de andere en ​‘finan­cial gang­sters’ (banksters) heeft voort­ge­bracht met aller­hande fraud­uleuze prak­tijken. De con­sument werd ver­leid de over­waarde van z’n huis te spenderen, z’n cred­it cards op te blazen en z’n besparin­gen in schuld om te zetten. Dit alles ten faveure van het hoog­ste goed: de con­sump­tie. Daarmee is de financier­ingsruimte tot het absolute nulpunt gere­duceerd. Dit alles vol­gens de lez­ing van de heer Roberts.

Obama’s groot­ste zorg
Bernanke heeft verk­laard dat inflatie in geen velden of wegen te bespeuren valt gezien de oplopende werk­loosheid met meer dan 500.000 per maand en een terug­val van de indus­triële pro­duc­tie met meer dan 30%. Maar het inflatierisi­co ligt wel op de loer als de dol­lar verder mocht wegza­kken. De import met olie voorop wordt hier­door direct ger­aakt. Hoewel hier­aan in de pers weinig aan­dacht is geschonken, heeft de CFTC (Com­mod­i­ty Futures Trad­ing Com­mis­sion) een hear­ing geor­gan­iseerd inza­ke spec­u­latie in com­modi­ties ​‘of finite supply’ 

Je zou denken dat het om goud en zil­ver met een ​‘finite sup­ply’ zou gaan. Neen, die ​‘zit­ten al in de tas’, maar olie blijkt ken­nelijk tot dusver nog onvol­doende bin­nen de invloedss­feer van Wash­ing­ton te liggen! Zoals uit het verleden blijkt, lopen de meeste grond­stof­fen min of meer ​‘in de maat’ met de oliepri­js, het­geen voor Ameri­ka bij een sti­jging onder de huidi­ge omstandighe­den te veel van het goede zou zijn. Dus naast het edel­metaal, de rente en de beurs dient ook olie ​‘aan de ket­ting’ te liggen. Lang leve de vri­je mark­tvorm­ing! Vreemd dat beleg­gers aan al deze sig­nalen voor­bij gaan en hoop tot de supreme beleg­gingsstrate­gie hebben ver­heven. De jaren ​’30 met eve­neens bear mar­ket ral­lies liggen te ver achter ons maar wie terug­gri­jpt op Kon­drati­eff begri­jpt het.

Ter meerdere gemoedsrust
Om de Chinezen posi­tief te stem­men kwam min­is­ter van Finan­ciën Gei­th­n­er op de G‑2 met de verk­lar­ing dat er vol­gend jaar weer sprake van enige groei zou zijn en een ​‘sus­tain­able deficit’ zou wor­den bereikt in het jaar 2013. Hij zei er alleen niet bij hoe het een en ander zou kun­nen wor­den gere­aliseerd. Dat zou voor de Chinezen dan toch nog vier jaar ste­vig tanden knarsen wor­den. Ongetwi­jfeld lat­en ze het daarop niet aankomen. Het leed is dus nog lang niet gele­den, waar­bij Amerika’s rol als ​‘King of Finance’ ongetwi­jfeld straks door Chi­na zal wor­den overgenomen. Dat is dan niet de ​‘change’ waarop Oba­ma doelde tij­dens zijn verkiezingscampagne.

Robert Bron­cel

*Goud­voor­raad andere landen
Waar de autoriteit­en aan­vanke­lijk nog vasthield­en aan de goud­voor­raad zoals in 1960 vast­gesteld, hebben vele lan­den vol­gens de World Gold Coun­cil hun voor­raden sinds 1980 al flink ​‘afge­brand’. Zo blijkt bijvoor­beeld ons land op min 55% te zit­ten, Bel­gië op min 79%, Aus­tral­ië op min 68%, de U.K. op ​‘slechts’ min 47% maar Cana­da op min 99,5% (daar zit nog genoeg in de bodem!) en Noor­we­gen zelfs op min 100% (aangewend voor de olie- en gas explo­ratie). De Europese bank met min 33% steekt hier nog ​‘gun­stig’ bij af. Om die reden is het erg onaan­nemelijk dat Ameri­ka sinds die tijd geen ounce de deur uit heeft gedaan en het daarom niet hoeft te lat­en con­trol­eren? Ze weten daar wel beter!