DO NOT FIGHT THE FED
Vorige week maakte de centrale bank van de VS bekend de komende zes maanden staatsobligaties te gaan opkopen. Feitelijk heeft de Federal Reserve Board daarmee besloten de geldpersen op volle toeren te laten draaien. Afgelopen week kwam daar nog het nieuwe plan van de Minister van Financiën overheen om slecht verhandelbare leningen in samenwerking met verschillende private partijen te gaan opkopen om op deze wijze het bankwezen te verlossen van deze molensteen om de nek. In de vele commentaren in de financiële pers werden deze maatregelen aangekondigd als zijnde nooit eerder vertoond. De centrale bank zou een niet eerder begaan pad zijn ingeslagen waarvan niemand de eindbestemming weet. Een weg die dus vele gevaren voor de toekomst met zich mee kan gaan brengen. Hier ontbreekt het echter aan historisch besef. Van de gouverneur van de centrale bank is bekend dat hij een diepgaande studie heeft verricht naar het monetaire beleid van de VS in de jaren ’30 – ten tijde van de Grote Depressie – en dat van Japan sinds de crash op de aandelen- en vastgoedmarkt van 1989. De gouverneur weet dus dat het zojuist ingezette beleid van kwantitatieve verruiming helemaal niet nieuw is en in de geschiedenis reeds twee keer eerder is toegepast op grote schaal.
Om te beginnen in Japan. Daar past de centrale bank al sinds 2001 het beleid van kwantitatieve verruiming toe. En wel op zeer grote schaal om de daar ontstane bankencrisis als gevolg van de crash van eind jaren ’80 het hoofd te kunnen bieden. Daar kan het volgende over opgemerkt worden. In de eerste plaats kwam de centrale bank in tegenstelling tot die van de VS nu veel te laat in actie. Mede daardoor heeft het beleid niet het gewenste effect gehad op de Japanse economie. Hoewel we nooit zullen weten wat de gevolgen waren geweest als de centrale bank niets had gedaan. In de tweede plaats relativeert deze blik in het nabije Japanse verleden de huidige angst voor een torenhoge inflatie in toekomstige jaren. Want ondanks al deze massale interventies van de Japanse autoriteiten is inflatie wel het laatste waar ze zich in Japan zorgen over maken. En dat terwijl het beleid van kwantitatieve verruiming daar toch al weer zo’n 8 jaar gaande is. Het plaatst de vrees van veel economen dat een gierende inflatie in de toekomst welhaast onvermijdelijk is na al deze steunmaatregelen van de overheid toch in een ander daglicht.
Dan de beruchte jaren ’30, de jaren van de Grote Depressie. Vaak worden er tegenwoordig vergelijkingen gemaakt tussen de huidige crisis en die van de jaren ’30. Wat men daarbij over het hoofd ziet is het feit dat de jaren ’30 niet gekenmerkt werden door een rechtlijnige val in de afgrond. Na de crash op Wall Street in 1929 bleven de beurzen drie jaar lang dalen om pas in 1932 een bodem te zetten. Zo’n 90 % lager dan de top van 1929. Genegeerd wordt echter het feit dat in 1932 een herstel inzette dat tot 1937 zou duren. Een economisch herstel waarin de economie van de VS jarenlang met gemiddeld 9,5 % per jaar groeide! En de Dow Jones-index steeg met 400 %! Houdt dit herstel even in het achterhoofd wanneer men zich bezighoudt met enorm sombere bespiegelingen over de komende jaren.
De sleutel van dit fenomenale herstel kan gevonden worden in het monetaire beleid van de toenmalige centrale bank van de VS. In eerste instantie faalde de Federal Reserve Board door de rente in reactie op de vrije val op de beurzen juist te verhogen om de dollar te ondersteunen. De centrale bank voerde dus een volstrekt tegenstrijdig beleid met wat heden ten dage gangbaar is. De hoeveelheid geld in omloop werd door deze maatregel nog verder afgeknepen met als gevolg een ernstige verslechtering van de economische malaise. Vervolgens ging de centrale bank 180 graden om en verlaagde zij de rente tot bijna 0 % om deze economische terugval weer te bestrijden. Maar dit kon de vele bankfaillissementen niet meer tegenhouden. Toen – bij een rente van bijna 0 % — restte de Fed niets anders dan een beleid van kwantitatieve verruiming (jawel). In 1932 – drie jaar na het uitbreken van de crisis – startte de Fed met het massaal opkopen van staatsleningen. Dat leidde tot een economisch herstel in maart 1933. Dat was niet toevallig ook de maand van de inauguratie van de nieuwe president Franklin D. Roosevelt. Het herstel zette dus in vanaf het moment dat FDR het Witte Huis betrad. Zo mooi is de timing voor Obama niet, maar wellicht zal het niet zo veel gaan schelen.
Feit is dat het laten draaien van de geldpersen niet nieuw is en in het verleden zelfs uitzonderlijk goede resultaten heeft bewerkstelligd. Zoals gezegd, tussen 1932 en 1937 steeg de Dow Jones-index van 40 punten naar 200 punten. De voorspelling van de nieuwe regering van de VS dat de economie van de VS in 2010 al weer met 4 % kan gaan groeien dient ook in dit licht te worden bezien. Een stevige rally op de beurzen dient niet te worden uitgesloten de komende jaren. Noem het een bearmarket rally of niet. Veel economen en commentatoren laten zich dezer dagen negatief uit over het beleid van de Amerikaanse financiële autoriteiten. Maar wanneer we weten dat Bernanke juist van deze twee bovengenoemde historische feiten veel kennis heeft lijkt dat er op te wijzen dat hij wel enigszins weet waar men mee bezig is.
Vaak wordt er ook gezegd dat de Fed geen exit strategie heeft wanneer de economie weer herstellende is. Deze exit strategie zou er met name op gericht moeten zijn de inflatie te beteugelen. Wel, ook hieraan is wel degelijk gedacht. In een persverklaring waar weinig aandacht is besteed deed de Fed het voorstel in de toekomst als instelling ook zelf obligaties te mogen emitteren. Dit is niet alleen een volslagen nieuw idee en nooit eerder vertoond. Maar is er tevens op gericht om te zijner tijd op deze wijze weer geld aan de markt te willen onttrekken om daarmee de hoeveelheid geld in omloop weer re reduceren. En de inflatiedreiging het hoofd te bieden. Het adagium luidt nog steeds: Don’t fight the Fed.
Jan-willem Nijkamp
voor US Markets
DO NOT FIGHT THE FED
26 maart 2009, 00:42
|
US Markets Redactie
| leestijd: 7 minuten
|
moeilijkheid: 9 / 12
|
Vorige week maakte de centrale bank van de VS bekend de komende zes maanden staatsobligaties te gaan opkopen. Feitelijk heeft de Federal Reserve Board daarmee besloten de geldpersen op volle toeren te laten draaien.